Cổ phiếu ngành Dầu khí 'cản mũi' thị trường chứng khoán

9 tháng đầu năm 2014 là thời kỳ hoàng kim của nhóm cổ phiếu dầu khí. Không chỉ đạt mức độ tăng trưởng vượt xa toàn bộ các nhóm cổ phiếu khác, với quy mô vốn hóa lớn, nhóm cổ phiếu này còn là trụ cột của xu thế tăng của toàn thị trường trong thời gian này.

Trên sàn HNX, PVS, PVC là hai cổ phiếu nổi bật của nhóm dầu khí. Đặc biệt PVS là động lực cho chỉ số HNX-Index. Tính từ đầu năm đến đỉnh tháng 9, PVS đã tăng trưởng gần 123%. PVC tăng khoảng 211%.

Liên tục các dự án dầu khí lớn được ký kết và giá dầu ở mức cao đã giúp kết quả kinh doanh của nhóm cổ phiếu ngành này tăng trưởng ấn tượng. Đặc biệt thời kỳ từ tháng 6 đến tháng 9, trào lưu đầu tư cổ phiếu dầu khí lên cao đến mức bất kỳ cổ phiếu nào có “họ” dầu khí đều tăng giá, bất kể lĩnh vực kinh doanh có dính dáng đến dầu khí hay không.

Trên sàn HSX, PVD và GAS tăng giá thậm chí còn tốt hơn, xác lập được một xu thế tăng trưởng dài hạn tính bằng năm. Chẳng hạn PVD có xu thế tăng từ đầu năm 2013 với mức tăng giá cổ phiếu 80% trong thời gian này. 9 tháng đầu năm 2014 PVD tăng tiếp 116,2%. GAS cũng tăng khoảng 247% kể từ đầu năm 2013 đến đỉnh tháng 9.

Đặc điểm chung của các cổ phiếu dầu khí chủ chốt là phục hồi nhanh hơn và tăng tưởng tốt hơn nhiều so với mặt bằng chung. Điều này được hỗ trợ từ kết quả kinh doanh ấn tượng với lợi nhuận tính bằng con số ngàn tỷ đồng. Trụ cột của nền kinh tế và trụ cột của thị trường chứng khoán đã tạo cho nhóm cổ phiếu này sức hấp dẫn.

Tuy nhiên dường như yếu tố hấp dẫn đó đang thay đổi. Tác động trước hết là xu thế giảm mạnh của giá dầu vài tháng gần đây đang khiến yếu tố hỗ trợ về tâm lý đối với nhóm cổ phiếu này mất đi. Nếu như xu thế tăng dài hạn trước đây được nâng đỡ từ giá dầu và lợi nhuận lớn cũng xuất phát từ đây thì thị trường đang lo ngại điều ngược lại.

Thứ hai là mức tăng giá quá tốt tất yếu dẫn đến hoạt động chốt lời, kể cả với danh mục đầu tư dài hạn. Chẳng hạn như GAS, liên tục đạt các đỉnh giá mới và nếu như nắm giữ từ thời điểm chào sàn tháng 5/2012 đến tháng 9/2014, lợi nhuận đã là 2,4 lần.

Đối với hoạt động đầu tư dài hạn, chẳng hạn với các quỹ đầu tư, xu thế dài hạn được nhìn vào mức biến động của giá trung bình 200 ngày. Tuần giao dịch này đã đẩy hàng loạt cổ phiếu dầu khí chủ chốt nói trên giảm xuống dưới ngưỡng này. Như vậy về lý thuyết, xu thế tăng trưởng dài hạn đang thay đổi theo hướng kết thúc.

Cổ dầu khí sẽ không “chết”

Mức giảm giá của các cổ phiếu dầu khí từ cuối tháng 9 đến nay là tương đối mạnh. GAS đã giảm 31%, PVD giảm 29%, PVS giảm 27%, PVC giảm 31%.

Đặc biệt trong tuần qua, tất cả các cổ phiếu này đều sụt giảm với mức độ cực mạnh, như GAS, PVS là chưa từng có trong lịch sử. Điều này gắn liền với biến động trên thị trường dầu mỏ thế giới hơn là từ bản thân các yếu tố nội tại.

Một yếu tố mang tính thị trường nữa, là hoạt động cắt lỗ và chốt lời của các khoản đầu tư dài hạn như đã nói ở trên. Việc cắt lỗ xảy ra với những khoản đầu tư trong 2-3 tháng trở lại đây. Hoạt động chốt lời rất có thể là từ các khoản đầu tư dài hạn hơn. Như đã thống kê ở trên, mức lợi nhuận dài hạn là quá lớn nên mức sụt giá từ tháng 9 không phải là quá bất lợi.

Điển hình của quá trình chốt lời dài hạn là động lực bán ra từ nhà đầu tư nước ngoài. Ví dụ như GAS, khối ngoại cơ bản là mua ròng lớn cho tới tận tháng 8 vừa rồi. Hoạt động xả hàng chỉ diễn ra ồ ạt từ sau 15/9. Như vậy chỉ trừ những khoản giao dịch mới gần đây, cơ bản là khối ngoại đang có lãi.

Thống kê con số giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài tuần này, mức bán ròng tập trung chủ yếu vào các cổ phiếu dầu khí: PVD bị rút vốn ròng 183 tỷ đồng, GAS là 115,3 tỷ đồng, PVS là 58 tỷ đồng. Đây là cường độ bán đột biến vì trong tuần trước nữa, GAS mới bị bán ròng 48,7 tỷ đồng, PVD bị bán 8,3 tỷ và PVS là 47,2 tỷ.

Giá dầu sụt giảm có tác động về cơ bản đối với các cổ phiếu dầu khí? Đây là một câu hỏi không dễ trả lời vì rất có thể trong thời gian 1-2 năm tới, mức độ ảnh hưởng thấp nhưng nếu tình hình không được cải thiện, cơ hội tăng trưởng dài hạn giảm xuống.

Dầu khí là nền tảng của kinh tế Việt Nam và các công ty trong lĩnh vực dịch vụ dầu khí đều đang có hợp đồng dài hạn để triển khai. Biến động của giá dầu thường không ảnh hưởng đến hoạt động khai thác, thăm dò… PVD, PVS chẳng hạn, đang cung cấp dịch vụ cho hoạt động nói trên. Trong khi đó giá giảm có thể khiến GAS chịu tác động về doanh thu, lợi nhuận.

Thay đổi về nền tảng cơ bản là điều khó dự đoán do biến động thị trường dầu có thể khác đi trong thời gian tới. Tuy nhiên ảnh hưởng trước mắt đang là thị trường thay đổi kỳ vọng về nhóm dầu khí, chiết khấu các lo ngại về giá dầu giảm và hoạt động chốt lời dài hạn.

Hoạt động liên quan dầu khí không thể dừng lại được và đến lúc nào đó các tác động ngắn hạn nói trên sẽ chấm dứt. Cổ phiếu dầu khí sẽ không “chết”. Chỉ có điều bao giờ giá mới tạo đáy là điều khó nắm bắt.