PV: Xin ông cho biết việc quản lý và điều hành quỹ này đang được thực hiện như thế nào?
Ông Nguyễn Anh Tuấn: Hiện nay, Quỹ BOG đang được thực hiện trích lập, sử dụng, quản lý theo quy định tại Thông tư số 234/2009/TT-BTC (gọi tắt là Thông tư 234), ngày 9/12/2009 của Bộ Tài chính về việc hướng dẫn cơ chế hình thành, quản lý và sử dụng Quỹ BOG xăng dầu theo quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.
Cụ thể, tại Khoản 2, Điều 4, Thông tư 234 có quy định rõ: “Quỹ BOG được trích lập bằng một khoản tiền cụ thể, cố định trong giá cơ sở theo quy định tại Khoản 9, Điều 3, Chương I Nghị định số 84/2009/NĐ-CP là 300 đồng/lít (kg) của lượng xăng dầu thực tế tiêu thụ và được xác định là một khoản mục chi phí trong cơ cấu giá cơ sở của Thương nhân đầu mối.
Trong trường hợp cần thiết Bộ Tài chính sẽ điều chỉnh mức trích lập, thời điểm trích lập Quỹ BOG cho phù hợp với biến động của thị trường và có thông báo để các Thương nhân đầu mối thực hiện”. Chính vì vậy, việc trích Quỹ BOG là chi phí bắt buộc, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối chỉ được sử dụng Quỹ BOG vào mục đích bình ổn giá xăng dầu trong nước theo chỉ đạo của Liên Bộ Tài chính - Công thương thông qua Tổ Giám sát liên ngành về giá xăng dầu. Tuy nhiên, không phải lúc nào doanh nghiệp cũng được sử dụng Quỹ BOG. Chỉ khi giá thế giới tăng làm cho giá cơ sở tăng cao hơn giá bán hiện hành và Chính phủ thực hiện kiềm chế tăng giá hoặc không điều tiết tăng giá bán, liên bộ có công văn chỉ đạo doanh nghiệp mới được sử dụng Quỹ BOG.
Mức sử dụng Quỹ BOG không phải cố định mà phụ thuộc vào mức độ chênh lệch giữa giá cơ sở và giá bán hiện hành và mục tiêu điều hành giá dựa trên tình hình kinh tế, xã hội trong nước...
PV: Vậy cơ chế quản lý, kiểm tra, giám sát việc quản lý, sử dụng Quỹ BOG xăng dầu được thực hiện ra sao, thưa ông?
Ông Nguyễn Anh Tuấn: Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối phải chấp hành đúng các quy định của liên Bộ Tài chính - Công thương (thông qua các thông báo, công văn của Tổ Giám sát liên ngành) về việc trích, sử dụng Quỹ BOG. Doanh nghiệp không được phép tự động trích, tự động sử dụng tiền từ Quỹ BOG.
Quỹ BOG được hạch toán vào tài khoản riêng và chỉ được sử dụng vào mục đích BOG, nghiêm cấm sử dụng vào mục đích khác. Đồng thời, định kỳ hàng quý các doanh nghiệp phải báo cáo kết quả trích và sử dụng Quỹ BOG đối với Bộ Tài chính (được quy định tại Khoản 4 Điều 6 Thông tư số 234), kể cả trong những trường hợp yêu cầu báo cáo đột xuất.
Thời gian qua, Bộ Tài chính đã tổ chức các đoàn kiểm tra, thanh tra tình hình hoạt động, kết quả kinh doanh; tình hình trích lập, sử dụng Quỹ BOG xăng dầu ở tất cả các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối và công khai kết quả kiểm tra trước công luận (cuối năm 2011 và giữa năm 2012).
Bên cạnh đó, Bộ cũng đã phối hợp với Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán Quỹ BOG xăng dầu tại các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối (cuối năm 2011 về kiểm toán chuyên đề về việc trích lập, quản lý và sử dụng Quỹ BOG xăng dầu giai đoạn 2009 -2010). Trong đó, Kiểm toán Nhà nước đã đánh giá cao về hiệu quả của Quỹ BOG xăng dầu.
Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục có các đoàn kiểm tra, thanh tra về tình hình sản xuất kinh doanh xăng dầu tại một số doanh nghiệp trong đó có nội dung kiểm tra về trích lập, sử dụng Quỹ BOG để có tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện Nghị định số 84/2009/NĐ-CP và Thông tư số 234/2009/TT-BTC.
PV: Ông có thể đưa ra dẫn chứng cụ thể về tác động bình ổn thị trường của Quỹ trong những lần biến động giá xăng dầu vừa qua?
Ông Nguyễn Anh Tuấn: Kể từ lần tăng giá ngày 28/8/2012 đến nay, giá xăng dầu thế giới biến động chủ yếu theo xu hướng tăng. Tuy nhiên, để giữ ổn định giá bán xăng dầu trong nước nhằm BOG cả thị trường trong dịp Tết Nguyên đán Quý Tỵ, Nhà nước đã liên tục điều hành để giữ ổn định. Đáng ra, vào dịp đó sẽ phải điều chỉnh tăng giá để phù hợp với giá xăng dầu thế giới, nhưng Nhà nước không cho tăng giá bán lẻ xăng dầu trong nước mà thay vào đó đã cho phép sử dụng Quỹ BOG.
Chỉ tính từ đầu năm 2013 đã có 4 lần phải điều chỉnh mức sử dụng Quỹ BOG. Nếu không có Quỹ BOG thì giá bán xăng dầu trong nước từ cuối năm 2012 đã phải tăng nhiều lần, đặc biệt từ đầu năm 2013 đã phải tăng liên tiếp 4 lần.
Cụ thể: Lần thứ nhất ngày 15/1/2013, nếu không sử dụng Quỹ BOG (300 đồng/lít,kg) thì giá bán xăng dầu trong nước đã phải tăng khoảng 300 đồng/lít,kg tùy từng chủng loại. Lần thứ hai ngày 28/1/2013, nếu không sử dụng Quỹ BOG thì giá bán xăng dầu trong nước đã phải tăng từ 200 – 500 đồng/lít,kg. Tương tự, nếu không sử dụng Quỹ BOG và tính đủ lợi nhuận định mức trong cơ cấu giá cơ sở thì giá bán xăng dầu trong nước đã phải tăng từ 200 – 500 đồng/lít,kg trong lần thứ ba, ngày 8/2/2013 và tăng 1.000 – 2.300 đồng/lít,kg trong lần thứ tư, ngày 26/2/2013.
Cho đến cuối tháng 3/2013, khi số dư Quỹ BOG không còn, cộng với việc sử dụng Quỹ BOG trong một thời gian dài ở mức cao (từ giữa tháng 8/2012 đến đầu tháng 11/2012 và từ đầu năm 2013 đến cuối tháng 3/2013), trong khi mức trích Quỹ BOG không thay đổi (300 đồng/lít,kg) – mức sử dụng cao hơn mức trích nên tính đến cuối tháng 3/2013 thì nguồn lực Quỹ BOG không còn (số dư Quỹ BOG bị âm).
Trong đó, tại thời điểm trước ngày 26/2/2013: Tính đến ngày 20/2/2013, ước số dư quỹ BOG còn khoảng 758 tỷ đồng. Thời điểm này, nếu không sử dụng Quỹ BOG, mức tăng giá đã là từ 1.000 – 2.300đ/lít/kg tùy từng mặt hàng xăng dầu. Tuy nhiên, do quỹ còn, cộng với nhiệm vụ ưu tiên kiềm chế lạm phát nên Liên Bộ Tài chính - Công thương đã quyết định sử dụng quỹ thay vì tăng giá bán.
Kết quả, sau hơn một tháng sử dụng quỹ với mức khá cao lên đến 2.000đ/lít xăng, 800đ/lít dầu diezen, 1.150 đồng/lít dầu hỏa và 650 đồng/kg dầu madut, tính đến thời điểm trước ngày 28/3/2013, ước số dư Quỹ BOG âm khoảng 524 tỷ đồng. Trong bối cảnh đó, sau khi cân nhắc Liên Bộ thống nhất ngừng sử dụng quỹ và tăng giá bán.
PV: Xin cảm ơn ông!
