Sau khi xem xét các chứng cứ, tài liệu trong hồ sơ vụ án, căn cứ những lời khai tại tòa của các bị cáo, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, quan điểm của cơ quan công tố và các luật sư, HĐXX đã tuyên y án sơ thẩm đối với Nguyễn Đức Kiên.
Công ty hợp pháp nhưng kinh doanh trái phép
Bắt đầu phiên xét xử Nguyễn Đức Kiên và đồng phạm chiều 15/12, Thẩm phán Đặng Bảo Vĩnh - Chủ tọa phiên tòa tóm lược lại diễn biến phiên tòa xét xử phúc thẩm: Chứng cứ trong hồ sơ vụ án, lời khai của từng bị cáo, quan điểm bào chữa của các luật sư, quan điểm buộc tội của đại diện VKS Tối cao giữ quyền công tố tại tòa... Theo đó, tại phiên tòa xử phúc thẩm, bị cáo Nguyễn Đức Kiên, Lê Vũ Kỳ, Lý Xuân Hải giữ nguyên nội dung kháng cáo; Công ty Thiên Nam và Công ty CP B&B rút nội dung kháng cáo. Các bị cáo: Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang, Phạm Trung Cang và Huỳnh Quang Tuấn xin giảm án.
Xem xét hành vi bị cáo buộc là kinh doanh trái phép của Nguyễn Đức Kiên, HĐXX nhận định, các công ty của bầu Kiên đều được thành lập hợp pháp và có đăng ký kinh doanh là đúng. Song, các công ty này không đăng ký mã ngành kinh doanh là vàng hay trạng thái vàng, không có nội dung kinh doanh ủy thác đầu tư tài chính, buôn bán chứng khoán thay mặt người khác, hoạt động tài chính khác.
Tuy nhiên, sau khi thành lập, các công ty của bị cáo Nguyễn Đức Kiên đã tiến hành nhiều hoạt động đầu tư tài chính, kinh doanh trạng thái vàng ở tài khoản nước ngoài... HĐXX còn nhấn mạnh để Nguyễn Đức Kiên biết rằng thẩm phán Tòa hình sự không phải là không biết gì về những khái niệm kinh tế: “Căn cứ vào hồ sơ tài liệu, lời khai của các bị cáo, người có nghĩa vụ và quyền lợi liên quan tại tòa, HĐXX có thể xác định rõ đâu là hành vi đầu tư trực tiếp, đâu là đầu tư gián tiếp...”.
Theo HĐXX, các công ty của bị cáo Kiên gồm: Công ty B&B, Công ty AFG, Công ty ACBI, Công ty ACI và Công ty ACI-HN đã phát hành trái phiếu, dùng tiền thu được mua cổ phiếu của các ngân hàng, góp vốn vào các doanh nghiệp khác.
Công ty Thiên Nam đã mua bán vàng trên tài khoản nước ngoài. Việc kinh doanh này không có trong giấy phép kinh doanh.
“Đối chiếu các quy định, trước khi tiến hành hoạt động đầu tư, các công ty của bị cáo Kiên phải tiến hành đăng ký đầu tư. Song, tại tòa chính bị cáo Kiên cũng đã khai nhận các công ty này không đăng ký đầu tư tài chính và kinh doanh vàng ở tài khoản nước ngoài. Kháng cáo của bị cáo Kiên cho rằng không kinh doanh chứng khoán, vàng ở tài khoản nước ngoài là không đúng. Căn cứ vào hồ sơ, lời khai của các bị cáo tại tòa có thể khẳng định hoạt động của các công ty trên là hoạt động đầu tư và kinh doanh trái phép. Tòa cấp sơ thẩm đã đánh giá đúng tính chất vụ án, quyết định hình phạt 20 tháng tù đối với bị cáo về hành vi này là có có sở...” - Chủ tọa Đặng Bảo Vĩnh khẳng định.
Vẫn phạm tội trốn thuế, lừa đảo và cố ý làm trái
HĐXX cũng cho rằng, có đủ cơ sở xác định Công ty B&B đã sử dụng chứng từ không hợp pháp giữa DN này với bà Thúy Hương (em gái Nguyễn Đức Kiên) trong việc kê khai thuế, dẫn đến việc làm sai lệch kết quả thuế. “Hành vi của Nguyễn Đức Kiên đã dùng chứng từ không hợp pháp để kê khai, trốn thuế 25 tỷ đồng. Tòa sơ thẩm xử bị cáo 6 năm 6 tháng tù là tương xứng. Tuy nhiên, HĐXX chấp nhận kháng cáo của bị cáo Kiên về số tiền Công ty B&B phải nộp nên trừ đi 104 triệu đồng...” - HĐXX tuyên.
Về hành vi bị cáo buộc là lừa đảo chiếm đoạt tài sản, theo HĐXX, Công ty ACBI đã thế chấp gần 30 triệu cổ phần của Thép Hoà Phát cho ACB để đảm bảo cho nghĩa vụ phát hành 800 tỷ trái phiếu và giao cho Công ty ACBS quản lý. Sau đó, dù số cổ phần này không được ACB đồng ý giải chấp vì không đủ tài sản đảm bảo, Nguyễn Đức Kiên vẫn tiến hành chuyển nhượng 20 triệu cổ phần với giá 264 tỷ đồng, giao kế toán trưởng ACBI lúc đó là Nguyễn Thị Hải Yến thực hiện.
Ngày 15/5/2012, bị cáo Kiên chỉ đạo Yến soạn thảo biên bản họp, nghị quyết đồng ý chuyển nhượng số cổ phần cho Thép Hoà Phát. Sau khi có ký nháy của bị cáo Kiên, bị án Trần Ngọc Thanh (nguyên Giám đốc ACBI) đã đứng ra ký hợp đồng với Công ty TNHH một thành viên Thép Hoà Phát. Nhận được 264 tỷ đồng từ việc bán cổ phần, bị cáo Kiên đã chỉ đạo bị án Hải Yến chi vào các khoản trả lãi, góp vốn...
HĐXX nhận định, ACBI đã cam kết 20 triệu cổ phần hợp pháp không bị thế chấp, đảm bảo cho bên thứ ba. Vì thế việc làm này là gian dối, dù mọi người có hay không biết số cổ phần này đang là tài sản đảm bảo. Toàn bộ việc thoả thuận, ký kết đều do Kiên chỉ đạo cấp dưới nên bị cáo giữ vai trò chủ chốt. Hành vi này là đặc biệt nghiêm trọng, do vậy việc tòa sơ thẩm kết tội Nguyễn Đức Kiên, Trần Ngọc Thanh, Nguyễn Thị Hải Yến phạm tội lừa đảo là không oan. HĐXX cũng bác bào chữa của luật sư cho rằng, số cổ phần này là cổ phần bút toán ghi sổ.
Về hành vi bị cáo buộc cố ý làm trái quy định Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng của bị cáo Kiên, Lý Xuân Hải, Trịnh Kim Quang, Lê Vũ Kỳ, Phạm Trung Cang, Huỳnh Quang Tuấn, HĐXX phúc thẩm xác định, Nghị quyết của Thường trực HĐQT ACB ngày 22/3/2010 uỷ quyền cho các nhân viên gửi tiền các tổ chức tín dụng khác và đã gây thiệt hại cho ACB 718 tỷ đồng.
“Theo luật, ngân hàng thương mại không gửi tiền vào các tổ chức tín dụng khác. Vì thế, ACB dù trực tiếp hay qua trung gian gửi tiền đều bị coi là vi phạm pháp luật. Mọi giao dịch phát sinh từ nghị quyết 22/3/2010 là vi phạm. Việc gửi số tiền 718 tỷ đồng bị Huỳnh Thị Huyền Như (nguyên Trưởng Phòng giao dịch Điện Biên Phủ, Vietinbank chi nhánh TP.HCM) chiếm đoạt là thiệt hại chung của các cổ đông ACB...” - HĐXX khẳng định.
HĐXX cũng đã bác bỏ quan điểm của bị cáo Kiên về việc không chỉ đạo mua cổ phiếu ACB; bác lời khai của bị cáo Hải về việc không chỉ đạo cấp dưới mua, đầu tư cổ phiếu ACB. HĐXX cho rằng, bị cáo Hải lúc đó là Tổng Giám đốc nên phải biết đầy đủ các hoạt động của ACB. HĐXX phúc thẩm xác định hành vi của các bị cáo đã gây thiệt hại đúng như cáo buộc của tòa sơ thẩm.
“Đây là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, diễn ra trong một thời gian dài. Hoạt động chuyển nhượng cổ phiếu, trái phiếu qua ngân hàng KienLongbank, Vietbank là đặc biệt nghiêm trọng, không chỉ gây thiêt hại hàng nghìn tỷ đồng, mà còn ảnh hưởng đến sự vận hành nền kinh tế quốc dân...” - HĐXX nêu.
Bị cáo Lê Vũ Kỳ được giảm án
HĐXX cho rằng, quá trình xét xử phúc thẩm nhận thấy bị cáo Lý Xuân Hải không có tình tiết giảm nhẹ hình phạt để xem xét. Bị cáo Lê Vũ Kỳ được ghi nhận khai báo thành khẩn, ăn năn hối cải, nên có thể xem xét giảm nhẹ. Bị cáo Trịnh Kim Quang, Huỳnh Quang Tuấn, Phạm Trung Cang đã được tòa sơ thẩm xem xét các tình tiết giảm nhẹ nên việc tuyên án của tòa sơ thẩm là đúng. Tại phiên phúc thẩm không có căn cứ giảm nhẹ hình phạt.
Theo đó, HĐXX tuyên phạt bị cáo Nguyễn Đức Kiên 20 tháng tù về tội kinh doanh trái phép; 6 năm 6 tháng tù tội trốn thuế, cùng hình phạt bổ sung là phải nộp phạt 75 tỷ đồng; 20 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nộp phạt 100 triệu đồng, 18 năm tù cho tội cố ý làm trái quy định Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Tổng hợp hình phạt là 30 năm tù. Bị cáo Nguyễn Đức Kiên bị cấm đảm nhiệm các hoạt động liên quan đến ngân hàng.
HĐXX phúc thẩm không chấp nhận kháng cáo của bị cáo Lý Xuân Hải, tuyên phạt bị cáo này 8 năm tù về tội cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, cấm đảm nhiệm chức vụ liên quan đến hoạt động ngân hàng trong 5 năm. Bị cáo Trịnh Kim Quang lĩnh án 4 năm tù, bị cáo Phạm Trung Cang lĩnh án 3 năm tù, bị cáo Huỳnh Quang Tuấn lĩnh án 2 năm với cùng tội danh cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Với cùng tội danh trên, bị cáo Lê Vũ Kỳ được chấp nhận một phần kháng cáo, giảm từ 5 năm tù (án sơ thẩm) xuống còn 4 năm tù./.
