Đề nghị chỉ sáp nhập văn phòng ĐBQH và văn phòng HĐND
Ngày 4/10/2018, UBTVQH ban hành Nghị quyết 580/2018/UBTVQH14 xác định 10 địa phương thực hiện thí điểm là Bắc Kạn, Đà Nẵng, Hà Giang, Hà Tĩnh, Lâm Đồng, Quảng Ninh, Tây Ninh, Thái Bình, TP. Hồ Chí Minh (TP.HCM), Tiền Giang và thống nhất cho 2 địa phương đề nghị được thực hiện thí điểm là Long An và Yên Bái.
Tuy nhiên, trong tổng số 12 địa phương tổ chức triển khai thì có 11 địa phương thực hiện thí điểm hợp nhất 3 văn phòng, riêng TP.HCM chỉ thực hiện thí điểm hợp nhất Văn phòng Đoàn ĐBQH với Văn phòng HĐND.
Sau khi quá trình triển khai, Chính phủ đánh giá ưu điểm của phương án thí điểm hợp nhất 3 văn phòng là giảm tối đa đầu mối tổ chức văn phòng, số lượng tổ chức bên trong của văn phòng, số lượng lãnh đạo quản lý. Kinh phí hoạt động và cơ sở vật chất, điều kiện, phương tiện làm việc của văn phòng được tập trung một đầu mối quản lý.
Ưu điểm của phương án thí điểm hợp nhất 2 văn phòng tại TP.HCM là vừa giảm đầu mối tổ chức văn phòng, số lượng lãnh đạo quản lý, tập trung một đầu mối tham mưu, giúp việc vừa bảo đảm thực hiện chức năng giám sát của các cơ quan quyền lực nhà nước đối với việc thực hiện quản lý nhà nước của các cơ quan chấp hành tại TP.HCM.
Bên cạnh kết quả, các địa phương thực hiện hợp nhất cũng cho biết còn một số tồn tại. Đó là việc văn phòng chung thực hiện chức năng tham mưu, phục vụ nhiều đối tượng khác nhau nên khó đảm bảo tính khách quan, khó tránh khỏi tình trạng "vừa đá bóng, vừa thổi còi" trong công tác tham mưu, giúp việc đồng thời cho 2 hệ thống cơ quan lập pháp và cơ quan hành pháp.
Việc hợp nhất 3 văn phòng còn mang tính cơ học, chỉ giảm đầu mối người đứng đầu, chưa giảm được cấp phó và công chức lãnh đạo, quản lý cấp phòng. Thời gian thí điểm hợp nhất ngắn nên văn phòng chưa thể sắp xếp, điều động công chức quản lý cho phù hợp để đảm bảo số lượng cấp phó tại các phòng, ban chuyên môn theo quy định.
Sau khi hợp nhất, chánh văn phòng phải đảm nhận khối lượng lớn công việc nên công tác chỉ đạo, điều hành gặp khó khăn khi vừa tham mưu UBND triển khai thực hiện nhiệm vụ, đồng thời tham mưu với đoàn ĐBQH, HĐND trong việc giám sát UBND.
Nhìn chung, đa số các địa phương thực hiện thí điểm kiến nghị chỉ nên thực hiện hợp nhất văn phòng đoàn ĐBQH với văn phòng HĐND và giữ nguyên văn phòng UBND. Thống nhất với đề xuất này, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép các địa phương được tiếp tục duy trì mô hình thí điểm cho đến khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội ban hành và có hiệu lực.
Theo Uỷ ban Pháp luật (UBPL), do thời gian thực hiện thí điểm mới hơn 1 năm nên việc tồn tại một số vướng mắc, bất cập nêu trên là có thể lý giải được. Tuy nhiên, những kết quả và hạn chế, bất cập này chỉ là những đánh giá, nhận định ban đầu.
Uỷ ban Pháp luật kiến nghị UBTVQH đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện báo cáo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 580. Trong quá trình tổng kết, cần có sự phối hợp, tham gia ý kiến của đoàn ĐBQH, HĐND, UBND nơi thực hiện thí điểm, của các chuyên gia, nhà khoa học thông qua việc tổ chức hội nghị, hội thảo cũng như qua khảo sát, nắm bắt tình hình thực tế để có sự đánh giá khách quan, toàn diện về hoạt động của văn phòng.
UBPL cũng cho biết, theo phản ánh của các ĐBQH, bộ máy giúp việc cho đoàn ĐBQH luôn trong tình trạng nhập rồi lại tách, tách rồi lại nhập, không ổn định, gây tâm tư và ảnh hưởng đến hiệu quả công việc của đội ngũ cán bộ, công chức, người lao động. Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần tổng kết kỹ lưỡng cả về cơ sở lý luận và thực tiễn cũng như quá trình tổ chức và hoạt động của bộ máy giúp việc các đoàn ĐBQH để đề xuất được mô hình bộ máy giúp việc phù hợp, khoa học, hiệu quả, bảo đảm tính ổn định, lâu dài.
Giảm về số lượng, ảnh hưởng đến chất lượng
Dành nhiều thời gian cho ý kiến về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng, hiệu quả của việc thí điểm sáp nhập là "đạt yêu cầu thấp". Bên cạnh đó, qua thực tế tham dự các hội nghị, hội thảo về nội dung này tại các địa phương thực hiện thí điểm, đa số đại diện HĐND ở các địa phương này đều không tán thành với việc hợp nhất và chỉ ra nhiều hạn chế, khó khăn. Do vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị để 3 văn phòng trở về hoạt động như cũ khi thời hạn thí điểm đã kết thúc.
Đồng thời, bà cũng đề nghị Chính phủ cần kiểm điểm và làm rõ lý do vì sao riêng TP.HCM không thực hiện nghiêm nghị quyết về thí điểm của UBTVQH mà làm theo mô hình riêng.
Về hướng sáp nhập, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng, không thể sáp nhập văn phòng đoàn ĐBQH với văn phòng HĐND như đề xuất của Chính phủ mà nên sáp nhập văn phòng UBND và HĐND vì đây đều là cơ quan giúp việc của chính quyền địa phương.
Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cũng cho rằng, việc hợp nhất 3 chủ thể với nhau là rất khó khăn. Việc giảm chỉ mang tính cơ học, còn về chức năng nhiệm vụ thì rất khó khăn, nhất là khi giám sát. "Nhiều đoàn ĐBQH rất bức xúc việc sau khi giám sát về thì chánh văn phòng lại sửa kết luận giám sát đó, dẫn đến không bảo đảm tính khách quan" - ông Nguyễn Hạnh Phúc nói thêm.
Theo Tổng Thư ký Quốc hội, không có cơ sở khoa học nào cho việc nhập 3 văn phòng. Tính từ năm 1976 tới nay, tính bình quân cứ 3 năm rưỡi lại có 1 lần nhập hoặc tách. "Cứ khi cần chuyên môn hoá, cần sâu thì tách ra, nhưng khi cần giảm biên chế, giảm bộ máy lại nhập vào. Câu chuyện này cứ thay đổi thường xuyên như thế, nhiều khi anh em không chuyên tâm, không yên tâm, cũng gây tốn kém về vật chất" - ông Nguyễn Hạnh Phúc nói và đề nghị lần này cần có đánh giá kỹ.
Phát biểu kết thúc nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, sau 1 năm thực hiện thí điểm, việc hợp nhất 3 văn phòng chưa đạt được mục tiêu, yêu cầu mong muốn đặt ra. Trên cơ sở các ý kiến thảo luận, góp ý tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện lại báo cáo để trình UBTVQH với những vấn đề đã được các đại biểu chỉ ra; đồng thời báo cáo với Bộ Chính trị về kết quả thực hiện thí điểm này./.
