Xác định "sống chung với Covid-19"
Sáng 29/9, tại phiên thảo luận thứ nhất của VRDF 2020, các chuyên gia hàng đầu đến từ WB, UNDP, Deloitte Việt Nam đã cùng thảo luận xoay quanh chủ đề "Covid-19 và hành động của Việt Nam nhằm nắm bắt cơ hội, nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu".
Theo các chuyên gia, trước đây cụm từ "hậu Covid-19" luôn được nhắc tới. Các kế hoạch, kịch bản phục hồi kinh tế đều trông chờ vào giai đoạn "hậu Covid-19". Tuy nhiên giờ là "kỷ nguyên Covid-19". Điều đó có nghĩa, chúng ta đã xác định "sống chung" với Covid-19.
Không chỉ Việt Nam mà cả thế giới, tất cả đều xác định rằng đại dịch Covid-19 chưa thể sớm kết thúc. Vì thế, muốn hành động để phục hồi kinh tế, muốn xây dựng chiến lược 10 năm, kế hoạch 5 năm tới, hay trước nhất là kế hoạch năm 2021, đều phải đặt trong bối cảnh Covid-19 đang hiện hữu.
Bà Victoria Kwakwa - Phó Chủ tịch phụ trách Khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định, trên bình diện toàn cầu, cuộc khủng hoảng Covid-19 đã có tác động tiêu cực chưa từng có đối với đời sống y tế, kinh tế và xã hội của chúng ta. Tuy nhiên, tác động này khác nhau đáng kể giữa các quốc gia, phần lớn do hiệu lực ứng phó của các chính phủ. Việt Nam đã làm đặc biệt tốt trong việc nhanh chóng ngăn chặn đại dịch và hạn chế tác động tiêu cực đến nền kinh tế.
Đại dịch này đã tạo ra sự kết hợp giữa các cú sốc cung và cầu trong nước với sự lan tỏa qua biên giới thông qua du lịch, thương mại, tài chính, thị trường hàng hóa và niềm tin của nhà đầu tư. Sự đứt gãy này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến các trung tâm chủ yếu về thương mại, FDI và các chuỗi giá trị toàn cầu, vì các quốc gia có số ca nhiễm Covid-19 cao nhất là các nút sống còn trong cách mạng toàn cầu này.
Song bà Kwakwa cho rằng, vẫn còn quá sớm để hiểu được tác động đầy đủ của virus này đối với nền kinh tế toàn cầu. Các ước tính sơ bộ của các chuyên gia kinh tế của WB cho thấy một cuộc suy thoái toàn cầu sâu hơn nhiều so với cuộc Đại suy thoái trước đây. Dòng vốn FDI toàn cầu và thương mại toàn cầu về hàng hóa trung gian và dịch vụ sẽ cần thời gian để phục hồi sau cú sốc Covid-19 này.
Cuộc đua phát triển kinh tế đòi hỏi các ý tưởng mới
Với Việt Nam, lãnh đạo WB nhận định Việt Nam đã phát triển tốt không chỉ trước đại dịch mà còn kiên cường trước những cú sốc, "tuy nhiên, vẫn còn dư địa đáng kể để tiếp tục cải thiện".
Theo bà, mức độ tham gia của Việt Nam vào các chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực vẫn còn hạn chế. Mặc dù là một trong những nền kinh tế mở nhất trên thế giới, mức độ tham gia của Việt Nam vào các GVC vẫn thấp hơn so với các nước cùng khối ASEAN như Singapore, Thái Lan, Indonesia, Malaysia và Philippines. Mức độ tham gia của Việt Nam vào các công đoạn tinh vi phức tạp của Việt Nam vẫn còn thấp.
Theo ước tính của WB, cứ 1% tăng lên trong sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ làm tăng mức thu nhập bình quân đầu người lên hơn 1% - nhiều hơn khoảng hai lần so với thương mại truyền thống, do vậy tăng cường sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi cung ứng sẽ là quan trọng để Việt Nam thúc đẩy nhanh năng suất và tăng trưởng.
"Tôi muốn đưa ra một công thức bánh (P.I.E) Trung thu cho thành công của Việt Nam, gồm: một khu vực tư nhân sôi động và sáng tạo có mối liên kết chặt chẽ với FDI (P), các thể chế hữu hiệu (I) và giáo dục có chất lượng (E)" - bà Kwakwa chia sẻ với phép so sánh bằng hình tượng bánh Trung thu của Việt Nam và bày tỏ hi vọng tất cả mọi người đều nhận được phần bánh công bằng.
Đề cao cơ hội của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, TS. Jacques Morisset, Chuyên gia kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam đánh giá, Việt Nam đã thúc đẩy thương mại quốc tế nhiều hơn và hội nhập thành công vào các chuỗi giá trị toàn cầu trong các thập niên vừa qua, tạo ra hàng triệu việc làm có năng suất cao hơn - phù hợp với tư duy thông thường.
Tuy nhiên, cuộc đua phát triển kinh tế đang đòi hỏi các ý tưởng mới. Thách thức lớn đối với Việt Nam hiện nay không chỉ là số lượng mà chất lượng của hoạt động thương mại quốc tế, cần dịch chuyển theo hướng có các sản phẩm phức tạp hơn, bao gồm cả dịch vụ và mức độ nội địa hoá. "Covid-19 đã nâng cao nhận thức về mức độ cấp thiết, Chính phủ Việt Nam cần hành động dứt khoát với việc triển khai các giải pháp trong ngắn hạn, mà tôi coi là các xúc tác cho thay đổi" - ông Jacques Morisset nói.
Nhà lãnh đạo cần kiên tâm và bền bỉ chèo lái
Từ Indonesia tham gia diễn đàn qua hình thức trực tuyến, TS. Jonathan Pincus - Cố vấn quốc tế cao cấp, Chương trình phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) cho rằng, Việt Nam vẫn hấp dẫn đối với các công ty đa quốc gia đang tìm kiếm các nền tảng xuất khẩu chi phí thấp do tiền lương ở Trung Quốc tăng lên và tranh chấp thương mại với Mỹ gia tăng. Những thách thức đối với chế độ thương mại đa phương sẽ có lợi cho FDI trong khu vực và việc Việt Nam tham gia vào các hiệp định thương mại và đầu tư song phương/khu vực là một điểm đáng quý.
Theo bà Hà Thị Thu Thanh - Chủ tịch HĐTV Deloitte Việt Nam, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung mang đến cho kinh tế Việt Nam cả những cơ hội và thách thức rất lớn. Theo đó, doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu các mặt hàng thay thế cho hàng Trung Quốc sang Mỹ được hưởng lợi, cùng với sự dịch chuyển dòng vốn FDI vào Việt Nam. Các FTA thế hệ mới sẽ là một "đòn bẩy" quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị khu vực, nâng cao năng lực sản xuất, xuất khẩu và cạnh tranh, khẳng định vị thế mới trên trường quốc tế.
Tuy nhiên, những thách thức mà Việt Nam phải đối mặt là doanh nghiệp sản xuất hàng cho thị trường nội địa sẽ chịu cạnh tranh mạnh hơn từ hàng Trung Quốc, vấn đề lẩn tránh thuế, sức ép và sức cạnh tranh lớn từ các công ty Trung Quốc. Mặc dù khu vực tư nhân Việt Nam có sự tăng trưởng ấn tượng trong thời gian qua nhưng cũng còn nhiều hạn chế và rào cản để bứt phá, chỉ số đổi mới sáng tạo còn hạn chế.
Trong bối cảnh đó, Chủ tịch Deloitte Việt Nam, nhấn mạnh thông điệp "nhà lãnh đạo cần kiên tâm và bền bỉ chèo lái", phát huy tối đa những tố chất "kiên tâm" trong điều hành, tăng cường tối đa mức độ kiên cường cho đội ngũ và doanh nghiệp, có khả năng nắm bắt cơ hội lớn nhất để quản lý cuộc khủng hoảng, đồng thời xây dựng tương lai, đưa doanh nghiệp vươn mình trỗi dậy trong giai đoạn đối phó và phục hồi sau khủng hoảng cũng như trong mọi điều kiện hoạt động bình thường hay điều kiện tăng trưởng phát triển.
