Đề xuất lộ trình tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá

11:50 | 12/08/2022 Print
(TBTCO) - Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) nhằm hạn chế tiêu dùng thuốc lá là việc làm cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, việc cải cách thuế ngoài các mục tiêu như định hướng hành vi tiêu dùng, tăng thu ngân sách thì cần tính tới các yếu tố khác như tính khả thi, tính tuân thủ, cạnh tranh bình đẳng, tính tin cậy, dự báo trước được và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI đưa ra ý kiến này tại Hội thảo chuyên đề: “Thuế tiêu thụ đặc biệt - Hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách nhà nước và phát triển sản xuất kinh doanh” do Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) đã phối hợp cùng Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức tại Hà Nội” vào ngày 9/8.

Đề xuất lộ trình tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá
Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: T.L

Đa dạng cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá là việc làm cần thiết

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Tuấn cho rằng thuế TTĐB đã góp phần định hướng sản xuất, tiêu dùng của xã hội; điều tiết thu nhập của người tiêu dùng; tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN). Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả quan trọng đạt được, cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng thuế TTĐB cần đáp ứng yêu cầu cao hơn như cần đảm bảo được một môi trường kinh doanh ổn định, thuận lợi, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Ngày 23/4/2022, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định số 508/QĐ/2022/QĐ-TTg về việc phê duyệt chiến lược cải cách thuế đến năm 2030, trong đó quy định về chính sách thuế TTĐB như sau: “Xây dựng lộ trình điều chỉnh tăng thuế đối với các mặt hàng thuốc lá, bia, rượu để hạn chế sản xuất, tiêu dùng và thực hiện các cam kết quốc tế; nghiên cứu áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối đối với một số hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt”. Quy định này được đưa ra trong bối cảnh ngày càng nhiều quốc gia áp dụng phương pháp tính thuế tương đối kết hợp với tuyệt đối.

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch VTCA, cho biết trong 32 năm qua (1990 - 2022), nước ta đã ban hành và sửa đổi bổ sung thuế TTĐB một cách linh hoạt với mục tiêu định hướng sản xuất kinh doanh, hướng dẫn tiêu dùng, bảo đảm sức khỏe cộng đồng.

Theo bà Cúc, tăng thuế TTĐB nhằm hạn chế tiêu dùng thuốc lá là việc làm cần thiết. Bên cạnh một chính sách thuế hợp lý, các biện pháp khác cũng cần được thực hiện một cách đồng bộ: tuyên truyền sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân về tác hại thuốc lá; kiểm soát và hạn chế thuốc lá nhập lậu; thực hiện nghiêm việc phạt trực tiếp vào hành vi hút thuốc lá nơi công cộng …

Bà Cúc cũng nhấn mạnh rằng việc tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá nên có lộ trình để các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có thể điều chỉnh, sắp xếp bố trí hoạt động sản xuất kinh doanh, vừa đảm bảo vừa ổn định sản xuất, vừa đóng góp nguồn thu cho NSNN, vừa hạn chế thuốc lá lậu, tránh thất thu thuế, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Lộ trình này cần cân nhắc cả về thời gian và mức thuế điều tiết.

“Chúng tôi cho rằng phương án sửa đổi nên theo lộ trình: hai năm đầu thực hiện phương pháp thuế hỗn hợp - tương đối và tuyệt đối, bên cạnh thuế suất 75% có thể tăng thêm mức thuế tuyệt đối từ 1.000đ/bao. Tiếp đến sẽ nâng dần theo lộ trình 2 năm tiếp theo nâng từ 1.000đ/bao lên 1.500đ/bao. Từ năm thứ 5 sẽ điều chỉnh tăng 2.000đ/bao”, bà Cúc phân tích.

Bà Lê Thị Thùy Vân - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, phương thức đánh thuế TTĐB đối với thuốc lá trên thế giới khá đa dạng (tỷ lệ %, mức tuyệt đối hoặc hỗn hợp) tuy nhiên Việt Nam mới chỉ áp dụng phương thức đánh thuế TTĐB đối với thuốc lá theo tỷ lệ phần trăm. Trong khi đó, phương thức đánh thuế theo mức tuyệt đối và đặc biệt là phương thức đánh thuế hỗn hợp hiện đang được sử dụng phổ biến tại nhiều quốc gia do lợi ích mang lại của phương pháp này, đồng thời khuyến nghị việc tăng thuế TTĐB theo phương pháp hỗn hợp cần có lộ trình để đảm bảo số thuế tuyệt đối tăng qua các năm cần tương ứng với tốc độ lạm phát.

Cần áp dụng các biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt chống thuốc lá lậu

Phát biểu tại hội thảo, ông Young Jae Song - Tổng giám đốc Công ty liên doanh BAT - Vinataba, đề xuất chưa nên tăng thuế TTĐB trong vòng 1 - 2 năm tới và kiến nghị Nhà nước cân nhắc một lộ trình hợp lý với mức tăng phù hợp để đảm bảo môi trường kinh doanh và phòng chống gia tăng thuốc lá lậu cũng như những vấn đề về an sinh xã hội.

Ông Hồ Lê Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cũng nhấn mạnh việc tăng thuế TTĐB nếu có cần cân nhắc hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách nhà nước và phát triển sản xuất kinh doanh. “Hiệp hội kiến nghị các cơ quan chức năng nghiên cứu để đưa ra lộ trình tăng thuế, mức độ tăng thuế TTĐB đối với sản phẩm thuốc lá một cách phù hợp do điều kiện thị trường Việt Nam có nhiều phân khúc giá khác nhau, tránh tạo ra cơ hội cho thuốc lá lậu gia tăng sản lượng tiêu thụ dẫn đến thất thu thuế”.

Ông Nghĩa cho biết, thuốc lá lậu hiện là một vấn nạn trầm trọng của thị trường thuốc lá tại Việt Nam. Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đã hỗ trợ và hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chống thuốc lá lậu nhằm đẩy mạnh hoạt động phòng chống thuốc lá lậu. “Hiệp hội kính đề nghị nhà nước và các cơ quan hữu quan áp dụng các biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt hơn và sử dụng một phần kinh phí từ Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá để đẩy mạnh công tác chống thuốc lá lậu, qua đó tăng nguồn thu ngân sách từ ngành thuốc lá hợp pháp, thay vì đẩy nhanh việc gia tăng thuế và áp đặt thêm các khoản thu mới trên sản phẩm thuốc lá hợp pháp” - ông Nghĩa đề nghị.

Theo TS Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện quản lý kinh tế Trung ương, chính sách thuế cần phải nhằm điều tiết hành vi tiêu dùng, giúp người dùng dần chuyển sang hút loại ít độc hại hơn nhờ vào đổi mới công nghệ, những loại thuốc ít làm hại, hay hạn chế tối đa tác động tiêu cực đối với môi trường chung và người không hút thuốc.

Ngoài ra, theo ông Cung, song với việc áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp (tương đối và tuyệt đối) để định hướng thị trường, tăng chất lượng sản phẩm cũng cần quyết liệt thúc đẩy các giải pháp phi thuế. “Cần tăng cường công tác chống buôn lậu, nhất là trên biên giới vùng đồng bằng sông Cửu Long; gây khó nhiều hơn cho người hút thuốc lá, tiếp tục thu hẹp các địa điểm được hút thuốc lá; xử phạt hành chính mạnh hơn đối với người hút thuốc vi phạm các quy định cấm hút thuốc; tăng cường tuyên truyền về tác hại của hút thuốc lá đến mọi tầng lớp nhân dân, các vùng miền, nhất là trong trường học”, ông Cung nhấn mạnh.

Thuế TTĐB đối với thuốc lá thế hệ mới cũng được thảo luận tại hội thảo. Trong những năm gần đây, thuốc lá thế hệ mới nhập lậu đang dần phổ biến. Dữ liệu khảo sát thị trường cho thấy, ước tính tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá thế hệ mới vào năm 2021 là 1%, tức là khoảng 280.000, trong đó khoảng 90% là sản phẩm thuốc lá điện tử (TLĐT), còn lại là sản phẩm thuốc lá làm nóng (TLLN). Tất cả những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đều là hàng nhập lậu, gây thất thu thuế cho Nhà nước, ảnh hưởng đến ngành thuốc lá và quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng về quản lý chất lượng và giá cả sản phẩm. Vì lý do đó, các doanh nghiệp kiến nghị Nhà nước nên nghiên cứu hành lang pháp luật cũng như mức thuế TTĐB hợp lý đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng có tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng tốt và tiềm năng giảm thiểu rủi ro cho người tiêu dùng dựa trên các nghiên cứu và thông lệ quốc tế tại các thị trường lớn trên thế giới, nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh với các sản phẩm nhập lậu trôi nổi trên thị trường hiện đang gây thất thu thuế và rủi ro về sức khỏe cho người tiêu dùng.

P.V

© Thời báo Tài chính Việt Nam