Bổ sung quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong giao dịch qua mạng

Hoàn thiện quy định về giải quyết tranh chấp

Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên trình bày tại phiên họp. Dự thảo luật được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở kế thừa các điều khoản cơ bản của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hiện hành; bảo đảm tính tương thích, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và bám sát 7 chính sách đã được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 48/NQ-CP ngày 6/5/2021.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên trình bày tại phiên họp

Trong đó, dự thảo luật đã bổ sung thêm một chương mới về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

trong các giao dịch đặc thù với tổ chức, cá nhân kinh doanh như giao dịch từ xa, cung cấp dịch vụ liên tục, bán hàng trực tiếp bao gồm các hình thức bán hàng tận cửa, bán hàng đa cấp và bán hàng không tại địa điểm giao dịch thường xuyên; đã sửa đổi khái niệm người tiêu dùng theo hướng làm rõ người tiêu dùng chỉ là cá nhân mua, bán sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ không vì mục đích thương mại.

Bên cạnh đó, nhằm tăng cường trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, dự thảo luật đã hoàn thiện quy định về thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyết tật, về bảo vệ thông tin của người tiêu dùng trong quá trình thực hiện các giao dịch, đặc biệt là các giao dịch trên không gian mạng.

Nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác giải quyết yêu cầu của người tiêu dùng, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung quy định về quyền của người tiêu dùng yêu cầu hỗ trợ thương lượng; hoàn thiện quy định về phương thức hòa giải, trọng tài, về vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được giải quyết theo thủ tục rút gọn quy định trong pháp luật về tố tụng dân sự.

Ngoài ra, dự thảo luật cũng quy định rõ hơn về trách nhiệm chung và trách nhiệm quản lý ngành của Bộ Công thương, trách nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND các tỉnh thành phố đối với việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong lĩnh vực được phân công quản lý và tại địa phương. Dự thảo luật cũng bổ sung quy định về trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ về dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với sự cần thiết sửa đổi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã nêu trong tờ trình của Chính phủ, tuy nhiên, cần lưu ý về sự phát triển mạnh mẽ của các phương thức kinh doanh, tiêu dùng mới; về yêu cầu bảo đảm quyền con người trong thi hành Hiến pháp năm 2013; về sự phối hợp, phân công, phân cấp trách nhiệm quản lý, đẩy mạnh xã hội hóa trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; số vụ việc vi phạm quyền lợi người tiêu dùng tăng nhanh nhưng công tác giải quyết tranh chấp chưa thật sự hiệu quả.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, dự thảo luật cần tiếp cận theo hướng chỉ quy định những vấn đề mới, đặc thù, chưa được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp luật hiện hành để bảo vệ vị trí yếu thế của người tiêu dùng.

Toàn cảnh phiên họp

Nên có quy định riêng về bán hàng đa cấp

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên UBTVQH đã đóng góp nhiều ý kiến để hoàn thiện dự thảo luật. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, hiện nay, người tiêu dùng vẫn hàng ngày, hàng giờ bị xâm hại quyền lợi trên môi trường mạng, đặc biệt là về thông tin cá nhân.

Thực tế có không ít bên cung cấp dịch vụ đã sử dụng thông tin của khách hàng trái mục đích với việc nghiên cứu phục vụ kinh doanh theo quyền hạn được pháp luật cho phép. Thực trạng này dẫn đến phát sinh nhiều vấn đề gây phiền toái, mất thời gian, thậm chí gây nguy hiểm cho người tiêu dùng, do đó, cần rà soát, nghiên cứu để các quy định của dự án luật có thể bảo vệ triệt để lợi ích người tiêu dùng trong những trường hợp tương tự.

Ngoài ra, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, bán hàng đa cấp là hình thức kinh doanh thường xuyên bị lợi dụng, có nhiều biến tướng, dẫn tới những hệ lụy không nhỏ đối với người tiêu dùng. Nội dung này nên được tách riêng trong dự án luật để bổ sung các quy định cụ thể nhằm xử lý có hiệu quả vấn đề trên.

Đánh giá cao sự cần thiết của việc sửa đổi, hoàn thiện để thông qua dự thảo luật, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây là dự án luật rất được quan tâm, thể hiện sự mong đợi của người dân, xã hội về vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, dự án luật này cần tập trung khắc phục bất cập về quyền lợi người tiêu dùng trong luật trước đây; nhấn mạnh, quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, tổ chức kinh doanh với người tiêu dùng, đảm bảo trách nhiệm của cá nhân, tổ chức kinh doanh.

Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ yêu cầu làm rõ tính tương thích và phù hợp của luật này đối với công tác dân tộc và bảo vệ người yếu thế, bởi trong điều kiện thị trường phát triển trình độ chưa thực sự cao, hiểu biết của người mua và người bán chưa đạt mức độ bình đẳng, thường sự bất lợi sẽ rơi vào người thiếu thông tin và người yếu thế. Đây là vấn đề cần được nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ càng bên cạnh vấn đề về giới.

Đề cập tới 3 nhóm dịch vụ công gồm quản lý nhà nước, sự nghiệp công, dịch vụ công ích do các doanh nghiệp cung cấp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu tích hợp các quy định cụ thể về các nhóm dịch vụ công trong dự án luật, bởi đây là vấn đề rất lớn, phức tạp, nhưng lại liên quan, ảnh hưởng trực tiếp đến an sinh xã hội, đời sống người tiêu dùng cả nước.

Dương An