Thi công cao tốc Bắc - Nam: Gặp khó do giá vật liệu tăng

Nếu dừng thi công thì vi phạm hợp đồng. Để đảm bảo tiến độ của dự án trọng điểm quốc gia cũng như giúp các doanh nghiệp bảo toàn được nguồn lực để tiếp tục thi công các dự án tiếp theo đòi hỏi các bộ, ngành liên quan sớm có giải pháp tháo gỡ khó khăn.

Chỉ số bù giá cần sát thực tế

Theo ông Lê Đức Thọ, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Cienco 4, thời gian vừa qua, dịch bệnh và “bão giá” nhiên liệu, vật liệu đã gây khó khăn cho các doanh nghiệp, hệ lụy để lại có thể khiến các doanh nghiệp “chết dần chết mòn”, không có sức để tái đầu tư về con người và máy móc, thiết bị. Việc ban hành chỉ số giá của các địa phương không thể bù đắp được so với thực tế, do công thức điều chỉnh giá hiện nay dùng theo chỉ số giá mà chỉ số giá lại theo dạng tổng hợp và dựa trên chỉ số giá một số công trình chung trên địa bàn nhưng dự án cao tốc, tiêu chuẩn lại có nhiều nguồn vật liệu khác hẳn. Đơn cử như đối với dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Phan Thiết - Dầu Giây, nhà thầu tính toán trượt giá khoảng 23%, địa phương bù giá 11%, dự án Cam Lộ - Huế, bù giá chỉ tăng 0,3% nhưng theo nhà thầu tính toán thì trượt giá gần 10%, theo các công thức hiện nay. Bên cạnh đó, thời gian qua, không những thép mà các vật liệu khác như đất đắp, xăng dầu, xi măng… đều tăng khiến giá thành các dự án đang bị vượt khoảng 18 - 30% so với hợp đồng gốc.

Thi công dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu. Ảnh: Văn Minh

Ông Lê Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho biết, có 2 phương pháp chính để điều chỉnh giá gồm theo công thức và bù trừ trực tiếp. Giai đoạn đầu, một số địa phương không công bố đầy đủ chỉ số giá, công bố cũng không sát với thực tiễn biến động giá. Tuy nhiên, sau khi có báo cáo của Bộ GTVT và sự phối hợp của Bộ Xây dựng, đã có 44 địa phương công bố giá vật liệu hàng tháng, 19 địa phương công bố giá vật liệu hàng quý. Một số địa phương đã thực hiện tốt công bố giá vật liệu bám sát biến động thị trường.

Chỉ số giá phản ánh đúng thực tiễn là vấn đề rất quan trọng. Bộ GTVT cũng đề xuất giải pháp công bố giá phản ánh đúng thực tiễn, nếu được thì có thể xem xét tách công thức điều chỉnh giá, không công bố giá bình quân cho cả hợp đồng nữa mà tách ra một số nhóm vật liệu chính bị biến động lớn. Trước đây, giai đoạn 2008 - 2009 đã từng có đợt "bão giá", Bộ Xây dựng cũng ban hành Thông tư cho phép điều chỉnh giá của 13 vật liệu chính theo phương pháp bù trừ trực tiếp. Điều đó đã hỗ trợ cho nhà thầu, doanh nghiệp rất nhiều.

Chia sẻ khó khăn với các doanh nghiệp

Theo ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế xây dựng, Bộ Xây dựng hiện nay có 2 nhóm chỉ số giá xây dựng. Một là nhóm chỉ số giá do địa phương công bố, bao gồm nhóm theo từng loạt công trình dân dụng, giao thông, nông nghiệp.... hay theo nhóm chi phí hoặc nhóm vật liệu.

Còn nhóm chỉ số giá thứ 2 được quy định rất kỹ trong các văn bản quy phạm pháp luật về chi phí và hợp đồng là chỉ số giá xây dựng công trình được xây dựng phù hợp cho công trình, gói thầu, cho hợp đồng để điều chỉnh hợp đồng. Việc sử dụng chỉ số giá nào phải phụ thuộc vào hồ sơ mời thầu và thoả thuận hợp đồng. Nếu hợp đồng quy định sử dụng chỉ số giá địa phương công bố thì trong quá trình thực hiện hợp đồng phải sử dụng chỉ số giá do địa phương công bố để điều chỉnh hợp đồng.

Để chia sẻ khó khăn với các nhà đầu tư đang thực hiện các dự án công trình trọng điểm, các địa phương phải tiếp tục rà soát, công bố giá nguyên vật liệu kịp thời theo diễn biến thị trường; khảo sát kỹ thị trường để mức giá công bố phù hợp với biến động, đặc biệt cần phải để ý kỹ các vật tư, vật liệu phổ biến có tại địa phương để kịp thời rà soát, bổ sung danh mục.

Đối với hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh, Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ giao Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố chủ động tổ chức kiểm tra, rà soát, đánh giá tổng thể việc công bố giá, chỉ số giá vật liệu xây dựng trên địa bàn quản lý từ năm 2021 trở lại đây. Khắc phục hạn chế nguyên nhân chủ quan, khách quan từ công tác này.

Bộ Xây dựng cũng kiến nghị giao cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định đầu tư chỉ đạo chủ đầu tư các dự án báo cáo khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân; xác định rõ trách nhiệm các bên và cơ sở pháp lý về việc điều chỉnh hợp đồng (kể cả hợp đồng BOT), đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trên cơ sở chủ động xử lý những vấn đề thuộc thẩm quyền.

Trí Dũng