Kênh tín dụng chính sách tiếp sức cho kinh tế tập thể

Quỹ hoạt động hiệu quả, bảo toàn vốn

Theo số liệu mới nhất từ Liên minh Hợp tác xã (HTX) Việt Nam về hoạt động của các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX địa phương (quỹ địa phương) và Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam (quỹ trung ương), tính đến 30/6/2022, cả nước có 51 quỹ địa phương được thành lập và hoạt động từ năm 2004 đến nay, trực thuộc Liên minh HTX cấp tỉnh. Trong đó, 47 quỹ địa phương do Liên minh HTX cấp tỉnh trực tiếp quản lý, 4 quỹ địa phương được uỷ thác cho tổ chức tài chính - tín dụng khác quản lý.

Tổng vốn điều lệ 51 quỹ này là 990 tỷ đồng; tổng vốn hoạt động 2.262 tỷ đồng, tốc độ tăng bình quân 11,2%/năm. Doanh số cho vay 19.870 tỷ đồng; dư nợ cho vay đến 30/6/2022 là 1.561 tỷ đồng, tốc độ tăng bình quân 9,5%/năm. Các quỹ đã cho vay 11.059 lượt hợp tác xã, 2.200 tổ hợp tác, 750.000 lượt thành viên hợp tác xã, trong đó khu vực nông nghiệp và nông thôn chiếm 68%, phi nông nghiệp chiếm 32%.

47 quỹ địa phương do Liên minh HTX cấp tỉnh trực tiếp quản lý có chất lượng tín dụng tốt, tỷ lệ nợ quá hạn dưới 2%, tự trang trải chi phí hoạt động và bảo toàn vốn điều lệ, còn 4 quỹ địa phương ủy thác cho các tổ chức tài chính - tín dụng khác cho vay, hoạt động không hiệu quả, tỷ lệ nợ quá hạn cao, các hợp tác xã khó tiếp cận tín dụng.

Hợp tác xã Mây tre đan Bao La, xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa thiên Huế. Ảnh: Lê Huy

Quỹ trung ương có tổng vốn điều lệ 1.000 tỷ đồng; doanh số cho vay 894 tỷ đồng, dư nợ 422 tỷ đồng, cho vay 296 dự án của hợp tác xã tại 45 tỉnh, thành phố; cho vay khu vực nông nghiệp và nông thôn chiếm 86,8%, khu vực phi nông nghiệp chiếm 13,2%; chất lượng tín dụng tốt, tỷ lệ nợ quá hạn 3%, tự trang trải chi phí hoạt động và bảo toàn được vốn điều lệ.

Theo đánh giá của ông Nguyễn Ngọc Bảo - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, việc thành lập và hoạt động của các quỹ địa phương và quỹ trung ương theo quy định của Luật HTX năm 2003 và Luật HTX năm 2012 là một kênh tín dụng chính sách của nhà nước hỗ trợ tích cực cho HTX, tổ hợp tác và thành viên vay vốn đầu tư mở rộng, phát triển sản xuất, kinh doanh, ứng dụng công nghệ cao, tăng số lượng và chất lượng dịch vụ cung ứng cho thành viên. “Hầu hết các HTX vay vốn đều sử dụng vốn vay đúng mục đích, tạo việc làm và có lãi; tăng cường sự liên kết sản xuất, kinh doanh giữa các thành viên của HTX. Quỹ trung ương và quỹ địa phương hoạt động hiệu quả, bảo toàn vốn” - ông Nguyễn Ngọc Bảo nhấn mạnh.

Ông Bảo đơn cử, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX Hà Tĩnh thuộc Liên minh HTX Hà Tĩnh được thành lập từ năm 2009. Đến nay, quỹ đã xem xét, thẩm định cho 249 dự án vay vốn với tổng doanh số cho vay đạt 84,8 tỷ đồng, doanh số thu nợ đạt 64,5 tỷ đồng, dư nợ cho vay 20,3 tỷ đồng. Nhìn chung, đa số dự án của HTX vay tại quỹ đảm bảo theo đúng quy định, sử dụng đúng mục đích, sản xuất kinh doanh hiệu quả, bảo toàn và phát triển nguồn vốn.

Tạo thuận lợi cho quỹ hoạt động, bảo đảm thống nhất một cơ chế

Theo Liên minh HTX Việt Nam, từ sau khi Nghị định số 45/2021/NĐ-CP ngày 31/03/2021 của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX (NĐ 45) được ban hành và có hiệu lực thi hành, các quỹ địa phương đang chuyển đổi cơ chế hoạt động theo nghị định này. Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam thành lập theo quy định của Luật HTX năm 2003 và hoạt động từ năm 2007, theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Quỹ này cũng đang chuyển đổi cơ chế hoạt động theo quy định của Nghị định 45.

Tuy nhiên, để các quỹ tiếp tục phát triển an toàn, hiệu quả, bền vững và là kênh tín dụng chính sách của nhà nước hỗ trợ tích cực cho HTX, tổ hợp tác, ông Nguyễn Ngọc Bảo kiến nghị Luật HTX năm 2012 (sửa đổi) quy định về quỹ địa phương và quỹ trung ương phải phù hợp với chủ trương tại Nghị quyết số 20-NQ/TW; các ban, ngành cần xem xét quy định vốn điều lệ của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam do Liên minh HTX Việt Nam quản lý.

Bên cạnh đó, Chính phủ, các bộ, ngành ban hành quy định cho phép quỹ địa phương và quỹ trung ương được áp dụng cơ chế cho vay không đảm bảo bằng tài sản đối với HTX nông nghiệp và thành viên theo quy định tại Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 9/6/2015 và Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 7/9/2018 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. Cùng với đó, ban hành quy định tạo điều kiện cho các quỹ địa phương và quỹ trung ương huy động vốn ngoài ngân sách từ chương trình, dự án, nguồn tài trợ, viện trợ trong và ngoài nước…

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho rằng, các bộ, ngành và chính quyền địa phương tạo điều kiện thuận lợi cho quỹ hoạt động, nhưng phải bảo đảm thống nhất một cơ chế, phù hợp với năng lực, trình độ của kinh tế hợp tác, HTX. Hiện nay, nguồn vốn của quỹ rất ít nên phải huy động các thành phần kinh tế khác và liên kết hệ thống từ trung ương đến địa phương. Mặt khác, quỹ cần xác định những tiêu chí cụ thể, phương án sản xuất kinh doanh khả thi để các thành viên mới yên tâm khi góp vốn. Các ngành chức năng cũng cần hỗ trợ HTX trong vấn đề kiểm toán để hoạt động công khai, minh bạch, phát triển ổn định, bền vững...

Nguyên Phương