Tài chính xanh: Doanh nghiệp quan tâm môi trường sẽ dễ huy động vốn hơn

Tài chính xanh ngày càng được quan tâm

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), Việt Nam được xếp vào nhóm thứ 2 các quốc gia có sự tiến bộ đáng kể trong tiến trình phát triển bền vững tại báo cáo đánh giá tiến bộ quốc gia giai đoạn 2020 - 2021 của Mạng lưới tài chính và ngân hàng bền vững (SBFN).

Giai đoạn 2017 - 2021, dư nợ cấp tín dụng xanh tăng trưởng bình quân đạt hơn 25%/năm. Đến 30/6/2022, dư nợ cấp tín dụng đối với các dự án xanh đạt hơn 474.000 tỷ đồng (chiếm 4,1% tổng dư nợ toàn nền kinh tế), tăng 7,08% so với năm 2021. Vốn chủ yếu tập trung vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (47%), nông nghiệp xanh (32%).

Nguồn: Ngân hàng Nhà nước. Đồ họa: Thế Dương

Dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt hơn 2.283 nghìn tỷ đồng, chiếm gần 20% dư nợ cho vay của nền kinh tế, với hơn 1,1 triệu món vay.​ Trong số các ngân hàng thương mại, Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) dẫn đầu thị trường về cho vay các dự án xanh. Tính đến 30/9/2022, ngân hàng này có 1.210 khách hàng vay vốn tín dụng xanh, tổng số tiền cam kết cấp tín dụng hơn 61.700 tỷ đồng. Dư nợ tín dụng xanh khoảng 49.000 tỷ đồng, chiếm 3,3% tổng dư nợ của BIDV.

Ngoài nguồn vốn từ ngân hàng, thị trường tài chính xanh còn được thể hiện ở các hoạt động phát hành trái phiếu xanh. Ông Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và chính sách tài chính Bộ Tài chính, cho biết trong 2 năm 2021 - 2022, cùng với một số nước trong khu vực, thị trường vốn nợ bền vững của Việt Nam có mức tăng trưởng mạnh mẽ, tổng giá trị trái phiếu xanh đạt 1,5 tỷ USD trong năm 2021. Việt Nam là thị trường phát hành nợ xanh lớn thứ 2 trong ASEAN, chỉ sau Singapore. Thương vụ phát hành trái phiếu xanh đáng chú ý gần đây nhất mà doanh nghiệp Việt Nam thực hiện là việc EVNFinance đã phát hành 1.725 tỷ đồng trái phiếu xanh kỳ hạn 10 năm, với lãi suất 6,7%/năm vào tháng 7/2022.

Khắc phục hạn chế, khai thác hiệu quả

Các hoạt động tài chính xanh mặc dù đã có những bước chuyển biến tích cực thời gian qua, nhưng theo các chuyên gia, một số mặt hạn chế vẫn còn tồn tại cần khắc phục để thị trường này có cơ hội phát triển hiệu quả hơn nữa.

Ông Nguyễn Xuân Bắc - Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam, cho biết một trong những hạn chế trong phát triển tài chính xanh thời gian qua là vẫn còn thiếu cơ chế hợp tác liên ngành trong việc hỗ trợ hoạt động này. Ngoài ra, riêng với hoạt động ngân hàng, các dự án xanh thường có thời gian hoàn vốn dài nên các ngân hàng cũng vẫn còn gặp khó khăn trong việc hỗ trợ vốn cho các dự án, bởi vốn ngân hàng chủ yếu là vốn ngắn hạn. Ngoài ra, cán bộ ngân hàng cũng chưa được đào tạo chuyên sâu để đánh giá rủi ro riêng cho các dự án đầu tư xanh.

Để khắc phục các vấn đề còn hạn chế, ông Bắc cho biết, NHNN cũng kiến nghị Chính phủ có hướng dẫn cụ thể hơn về dự án xanh để ngành Ngân hàng làm cơ sở đánh giá giám sát thực hiện cấp tín dụng xanh.

Trong khi đó, ông Nguyễn Như Quỳnh cho biết thêm, động lực tăng trưởng của thị trường tài chính xanh tại Việt Nam giai đoạn 2015 đến nay chủ yếu đến từ định hướng chính sách của Bộ Tài chính và NHNN. Doanh nghiệp và người dân chưa đặt mối quan tâm và gắn trách nhiệm rõ ràng trong việc này. Với bối cảnh này, ông Quỳnh cũng đưa ra một số quan điểm trong hướng hoàn thiện chính sách nhằm khuyến khích việc đầu tư vào dự án xanh khi cho biết, chính sách cần tập trung 2 công cụ chính. Một mặt cần có chế tài xử phạt các doanh nghiệp có vi phạm môi trường và mặt khác cần khuyến khích các doanh nghiệp có dự án xanh, thân thiện môi trường.

Trong khi đó, đưa ra một số tư vấn cho các doanh nghiệp và các tổ chức tài chính trong việc hướng các dự án và dòng vốn vào mục tiêu xanh, bà Michele Wee - Chủ tịch Nhóm công tác ngân hàng, cho biết các tổ chức cũng sẽ cần đánh giá tiềm năng chuyển đổi danh mục đầu tư của họ. Các tổ chức tài chính nên tính đến các yếu tố tác động xã hội trong đánh giá tài chính để đảm bảo quá trình chuyển đổi thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 được thực hiện theo cách thức bình đẳng và toàn diện cho tất cả các bên liên quan.

Chí Tín