Người dân không chấp nhận thu hồi đất vì lợi ích nhóm

14:23 | 14/11/2022 Print
(TBTCO) - Thu hồi đất đai là một trong những nội dung được thảo luận sôi nổi tại phiên thảo luận của Quốc hội sáng 14/11 về dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).
Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi): Cần minh bạch, bình đẳng trong giao đất, cho thuê đất Hà Nội có cơ chế mới về bồi thường thu hồi đất Dự án đường Vành đai 4 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi): Xây dựng bảng giá đất hàng năm sẽ khó khả thi

Quan tâm hơn đến quyền lợi của người dân khi thu hồi đất

Theo đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum), thu hồi đất luôn là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, chiếm gần 70% trong tổng số khiếu nại, tố cáo được báo cáo hàng năm. Người dân có thể chấp nhận hy sinh quyền lợi, hoặc chịu thiệt quyền lợi nếu việc thu hồi đất đó cho mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế cho lợi ích của cộng đồng, của Nhà nước. Nhưng họ sẽ không chấp nhận việc thu hồi đất chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân hoặc nhóm người, nhưng lại áp giá đền bù thấp mang tính áp đặt hay tạo kẽ hở trục lợi lợi ích nhóm.

Do đó, đại biểu nêu rõ việc sửa đổi bổ sung Luật Đất đai cần làm rõ nội hàm của việc thu hồi đất cho phát triển kinh tế vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Theo đó, cần tiếp cận theo hướng: Những dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, những dự án phát triển kinh tế - xã hội mang tính chiến lược, quy định sự phát triển một vùng, một khu vực, một tỉnh hoặc của cả nước hoặc các công trình công cộng thì Nhà nước thu hồi. Còn các dự án phát triển kinh tế đơn thuần, thương mại theo quy hoạch, mang lại lợi ích chủ yếu cho nhà đầu tư thì phải thương lượng với người dân để mua lại hoặc thỏa thuận cho họ góp vốn bằng quyền sử dụng đất.

Góp ý về vấn đề này, đại biểu Trần Nhật Minh (đoàn Nghệ An) cho rằng, các quy định liên quan đến thu hồi đất còn bất cập, chưa giải quyết được mối quan hệ hài hòa giữa Nhà nước, chủ đầu tư và người sử dụng đất. Điều 86 của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có quy định về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, so với luật hiện hành thì quy định có phạm vi mở rộng hơn, nhưng chưa rõ ràng về mục đích, chưa nổi bật tiêu chí trường hợp thật cần thiết phải thu hồi. Vì vậy, cần tiếp tục nghiên cứu, xem xét thêm về nội dung này.

Đại biểu đề nghị, cần làm rõ các điều kiện, tiêu chí cụ thể của các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng so với các dự án vì lợi ích kinh tế thuần túy; làm rõ phương án bồi thường đất thỏa đáng để đảm bảo việc thu hồi đất, đặc biệt là ở khu đô thị, khu dân cư diễn ra minh bạch, công bằng.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) cũng cho rằng, các quy định về điều kiện thu hồi đất còn chưa đầy đủ, chung chung. Đại biểu nêu rõ, trong điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, hoặc để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, cần làm rõ yếu tố “thật cần thiết”, quy định rõ các điều kiện nào là “thật cần thiết” để đảm bảo quá trình thu hồi đất diễn ra minh bạch, tuân thủ đúng quy định trong Hiến pháp năm 2013.

“Trong việc thu hồi đất, Nhà nước phải đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của 3 bên: Nhà nước, người dân, doanh nghiệp, trong đó, cần quan tâm hơn đến người dân bị thu hồi đất, vì họ ở thế bị động” - đại biểu nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cần chú trọng hơn nữa đến chính sách đền bù, hỗ trợ tái định cư để người dân bị thu hồi đất không bị thiệt thòi. Dự thảo luật lần này có mở rộng thêm các trường hợp thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, so với luật hiện hành. Do vậy, đại biểu đề nghị cần đánh giá tác động kỹ lưỡng, tránh tình trạng quy định quá nhiều trường hợp thu hồi, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân, tiềm ẩn nguy cơ tăng khiếu kiện về đất đai.

Đại biểu Đào Hồng Vận

Đại biểu Đào Hồng Vận tranh luận tại phiên họp

Nhiều dự án khó thực hiện vì người dân đòi giá đền bù cao

Tranh luận về quy định thu hồi đất tại Điều 86, đại biểu Đào Hồng Vận (đoàn Hưng Yên) cho rằng, các dự án phát triển kinh tế - xã hội nếu thỏa thuận được với người dân là rất tốt và người dân đồng thuận. Tuy nhiên, đại biểu băn khoăn liệu Bộ Tài nguyên và môi trường có khảo sát, đánh giá các dự án theo Điều 73 của Luật Đất đai năm 2013 hay chưa, bởi thực tế hiện nay tại địa phương của đại biểu rất khó thực hiện và đang gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư, khi bỏ ra một số tiền lớn để đền bù nhưng không thể đưa dự án vào thực hiện do một số người dân đòi giá thỏa thuận rất cao, gấp nhiều lần so với người đã thỏa thuận và đền bù trước đó. Có trường hợp thì giá nào cũng không chịu.

Như vậy, đại biểu Đào Hồng Vận cho rằng, nếu chấp thuận đền bù thì sẽ gây mâu thuẫn ngay trong nội bộ người dân vì người được cao, người lại thấp. Mặt khác, đối với dự án phát triển đô thị, nhà ở thương mại đấu giá sử dụng đất, theo dự thảo, chúng ta lựa chọn nhà đầu tư qua hình thức đấu giá đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư và Nhà nước trực tiếp đấu giá đất ở. Vì vậy, Nhà nước phải tổ chức giải phóng mặt bằng để có mặt bằng sạch đấu giá. Nếu như vậy Nhà nước sẽ khó thực hiện việc thỏa thuận. Theo đại biểu, Nhà nước có thể thu hồi đất, nhưng giá đền bù, hỗ trợ phải đảm bảo lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Về hướng giải quyết ách tắc khi không thực hiện được thoả thuận, đại biểu Dương Văn Phước (đoàn Quảng Nam) cho rằng, việc nhà đầu tư không thỏa thuận được với người dân, trong khi cộng đồng khu dân cư đã đồng thuận là một thực tế nhưng chưa có hướng giải quyết. Sự thỏa thuận trên tinh thần thương lượng là cần thiết để đảm bảo quyền lợi của người dân.

Theo đại biểu, nguyên nhân của vấn đề không hẳn do người dân đòi hỏi giá quá cao mà bản chất là việc xác định giá đất chưa được quy định cụ thể. Do đó, Luật Đất đai (sửa đổi) phải giải quyết được vấn đề phát huy nguồn lực, phát huy quyền sử dụng đất và phải thương mại hóa quyền sử dụng đất. Đồng thời cũng sử dụng quyền năng của chủ sở hữu về đất đai của Nhà nước để giải quyết được việc cản trở nguồn lực đất đai.

Người dân sẽ không chấp nhận việc thu hồi đất vì lợi ích cá nhân
Các đại biểu dự phiên họp sáng 14/11

Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng chậm làm nghẽn tiến độ giải ngân

Nhấn mạnh thêm khó khăn trong thu hồi đất hiện nay, đại biểu Trần Văn Khải (Hà Nam) cho biết, hiện nay có tình trạng các chủ thể có quyền sử dụng đất thuộc diện bị thu hồi đất trên cả nước đều mặc định theo dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) mới sẽ được thoả thuận trong công tác bồi thường, hỗ trợ với mức giá sát với giá thị trường nên có tâm lý chờ đợi Luật được Quốc hội thông qua, không chấp hành pháp luật khi nhà nước thu hồi đất.

Theo đại biểu, tình trạng nói trên dẫn đến các địa phương trong vài năm trở lại đây vô cùng khó khăn trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, hầu hết các dự án bị chậm tiến độ hoặc dừng triển khai, không chỉ các dự án thương mại của doanh nghiệp mà các dự án đầu tư công cũng không thể giải ngân đúng tiến độ. "Đây là một điểm nghẽn rất lớn cho tăng trưởng kinh tế của đất nước. Không khéo, sau khi Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội thông qua không đạt được kỳ vọng của người dân lại gây thêm khó khăn, tác động tới an ninh, chính trị và trật tự, an toàn xã hội" - đại biểu bày tỏ lo ngại.

Dương An

© Thời báo Tài chính Việt Nam