Xuất khẩu hàng hóa giảm tốc trước khó khăn về thị trường, tỷ giá

Xuất siêu 10,6 tỷ USD, nhiều mặt hàng tăng trưởng 2 con số

Theo báo cáo phân tích vừa được Bộ Công thương công bố, hoạt động xuất nhập khẩu của nước ta đến thời điểm này cơ bản đạt được mục tiêu tăng trưởng kim ngạch đề ra của năm 2022.

Đáng chú ý là tháng 11/2022, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 0,78 tỷ USD. Tính chung 11 tháng năm 2022, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 10,6 tỷ USD. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 27,9 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 38,6 tỷ USD.

Chế biến hạt điều xuất khẩu. Ảnh: TL

Về xuất khẩu, kim ngạch hàng hóa Việt Nam cũng tăng trưởng 2 con số trong 11 tháng của năm 2022.

Cụ thể, 11 tháng năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 342,21 tỷ USD, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 87,5 tỷ USD, tăng 10,1%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài ước đạt 254,75 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm trước.

Về cơ cấu nhóm hàng xuất khẩu, trong 11 tháng năm 2022, xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến vẫn là động lực trong tăng trưởng xuất khẩu chung của cả nước khi chiếm tỷ trọng 86% tổng xuất khẩu cả nước; xuất khẩu nhóm hàng nông sản, lâm thủy sản chiếm 8,2%; nhóm hàng nhiên liệu và khoáng sản chiếm 1,2%.

Tiêu biểu là, kim ngạch xuất khẩu nhóm nông, lâm, thuỷ sản ước đạt 28,3 tỷ USD, tăng 11,9% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu thủy sản ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, ước tính đạt 10,1 tỷ USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm trước do các thị trường xuất khẩu hiện đều có nhu cầu cao đối với thủy sản Việt Nam. Xuất khẩu cà phê đạt 3,5 tỷ USD, tăng 31,5% về trị giá xuất khẩu và tăng 10% về lượng so với cùng kỳ năm trước; xuất khẩu gạo đạt 3,2 tỷ USD, tăng 16% về lượng và tăng 6,9% về trị giá so với cùng kỳ năm trước.

Kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến trong 11 tháng tiếp tục đóng góp quan trọng vào tốc độ tăng trưởng chung của hoạt động xuất khẩu với kim ngạch ước đạt 294,5 tỷ USD, tăng 13,3% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 86% trong tổng kim ngạch xuất khẩu chung.

Trong nhóm hàng này, xuất khẩu của hầu hết các mặt hàng chủ lực đều đạt tốc độ tăng trưởng cao trên 10% như: phân bón các loại tăng 127,8%; hóa chất, tăng 32,5%; sản phẩm hóa chất tăng 28,2%; túi xách, vali, mũ, ô dù tăng 39,3%; hàng dệt và may mặc tăng 18,5%; giầy, dép các loại tăng 39,9%; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 11%; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác tăng 23,3%...

Thị trường, tỷ giá đã ảnh hưởng đến xuất khẩu

Theo Bộ Công thương, tháng 11/2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 29,18 tỷ USD, giảm 3,9% so với tháng trước và giảm 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Đây là dấu hiệu không thể chủ quan cần có giải pháp giữ đà tăng trưởng.

Nguyên nhận của sự giảm tốc này, được các chuyên gia kinh tế cho rằng do các yếu tố tác động của nền kinh tế thế giới.

Cụ thể là trong 11 tháng năm 2022, kinh tế toàn cầu gặp nhiều khó khăn, thách thức do những tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19, cuộc xung đột giữa Nga và Ukraina, lạm phát duy trì ở mức cao, nhất là ở châu Âu và Mỹ (theo IMF, năm 2022, tỷ lệ lạm phát trên toàn cầu sẽ lên tới 9,5%). Xu hướng tăng lãi suất, thu hẹp chính sách tiền tệ, tài khóa ở nhiều quốc gia; thời tiết diễn biến bất thường ở nhiều châu lục… tạo lực cản lớn đối với sự hồi phục kinh tế toàn cầu, tạo nên những căng thẳng mới đối với chuỗi cung ứng và tạo áp lực lạm phát mạnh hơn. Sự gián đoạn chuỗi cung ứng, giá cước vận tải gia tăng đã làm giảm sức mạnh phục hồi của thương mại hàng hóa, ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam.

Hoạt động nhập khẩu hàng hóa tại cảng Hải Phòng. Ảnh: Hải Anh

Phân tích của Bộ Công thương cho thấy, đối với xuất nhập khẩu thị trường bị thu hẹp; một số mặt hàng chủ lực xuất khẩu của ta sang thị trường EU, Hoa Kỳ đang đối mặt với các áp lực về điều tra phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ; thị trường Châu Âu đang dựng lên các rào cản kỹ thuật liên quan đến môi trường, phát triển bền vững, chuyển đổi xanh..., khiến doanh nghiệp (DN) bị động và gặp nhiều bất lợi trong tiếp cận thị trường.

Hàng Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt với sản phẩm xuất khẩu cùng loại của Trung Quốc trên thị trường EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Đông Á… do Trung Quốc nới lỏng chính sách tiền tệ, đồng NDT giảm giá mạnh khiến giá hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc rẻ hơn..

Đối với DN nói chung cũng đang gặp hàng loạt khó khăn cần được hỗ trợ tháo gỡ. Đó là lãi suất tăng nhanh, tỷ giá USD tăng giá nhập khẩu nguyên liệu đầu vào tăng khiến chi phí vốn sản xuất tăng. Tiếp cận vốn khó khăn hơn (lãi suất tăng, điều kiện cho vay khó khăn), các kênh huy động vốn trung và dài hạn để mở rộng đầu tư và phục hồi gặp nhiều khó khăn...

Trước bối cảnh nêu trên, Bộ Công thương cho biết, sẽ tích cực hướng dẫn DN tận dụng các hiệp định thương mại đã ký kết, đa dạng hóa thị trường, không phụ thuộc vào thị trường truyền thống; tranh thủ nhu cầu khi các nước EU cắt giảm sản xuất đối với một số mặt hàng công nghiệp nặng, hóa chất, phân bón, thép... Triển khai mạnh mẽ các hoạt động hỗ trợ xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu thông qua các kênh hệ thống thương vụ, thương mại điện tử xuyên quốc gia, hỗ trợ DN tiếp cận chính sách mới của từng thị trường tháo gỡ các rào cản để đa dạng hóa thị trường thúc đẩy xuất khẩu.

Nguyễn Vân