Nỗ lực giải ngân vốn đầu tư công chặng “nước rút”

Khơi thông ách tắc

Theo số liệu công bố tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) TP. Hồ Chí Minh, tính đến cuối tháng 12/2022, giải ngân vốn đầu tư công trên địa bàn thành phố mới đạt trên 54% dự toán trên tổng số 43.860 tỷ đồng kế hoạch vốn của năm 2022. Hiện các nhiệm vụ chi cho đầu tư công như chi giải phóng mặt bằng, các công trình giao thông lớn…, vẫn sẽ tiếp tục thực hiện tạm ứng nhà thầu và các nội dung chi khác. Dự kiến giải ngân vốn đầu tư công sẽ đạt khoảng 86% khi kết thúc niên độ vào cuối tháng 1/2023 và chắc chắn sẽ không đạt mục tiêu 95% kế hoạch được giao.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ giải ngân của thành phố. Cụ thể, mô hình chính quyền đô thị tại TP. Hồ Chí Minh được cơ cấu lại với mục đích giúp tinh gọn bộ máy, bảo đảm tính thống nhất, xuyên suốt, nâng cao hiệu lực, hiệu quả bộ máy. Tuy nhiên, công tác quản lý, điều hành ngân sách của mô hình này chưa đáp ứng kịp thời việc thực hiện nhiệm vụ tại địa phương, do cấp quận không còn là một cấp ngân sách. Trong năm 2022, đặc biệt là những tháng cuối năm vẫn còn gặp phải khá nhiều vướng mắc trong xử lý vấn đề liên quan đến việc điều chỉnh kế hoạch vốn của các dự án trước kia thuộc thẩm quyền của UBND quận, nay phải báo cáo Sở Tài chính trình UBND trước khi báo cáo và trình HĐND thành phố xem xét, thông qua tại kỳ họp gần nhất. Thực tế này đã dẫn đến việc không đáp ứng kịp thời yêu cầu giải ngân, điều chỉnh kế hoạch vốn ở các quận, huyện.

Một góc trung tâm TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Sơn Nam

Cá biệt, có trường hợp chậm giải ngân do dự án sử dụng vốn nước ngoài, một số dự án sử dụng vốn vay, vốn nhà tài trợ giải ngân theo hình thức ghi thu, ghi chi, quá trình thực hiện phải tuân thủ theo quy trình của nước cho vay, qua nhiều bước, các bước thực hiện phải xin ý kiến đồng thuận.

Cũng trong năm 2022, trên địa bàn vẫn còn nhiều dự án chưa được chủ đầu tư ước tính sát với thực tế triển khai, dẫn đến tình trạng phân bổ kế hoạch vốn đầu tư chưa sát nhu cầu thực tế. Nhiều dự án triển khai tốt thì lại không được ghi kế hoạch vốn, dự án chậm triển khai thì được bố trí kế hoạch vốn. Hệ quả của điều này là vốn không giải ngân được, đồng thời gây ra nợ đọng trong xây dựng cơ bản.

Bên cạnh đó, một vấn đề ách tắc rất cần đẩy nhanh khơi thông hiện nay mà gần như năm nào cũng lặp lại, đó là vấn đề “dồn hồ sơ, dồn việc” vào những tháng cuối năm. Điều này đã gây áp lực rất lớn cho thực hiện giải ngân đầu tư công của toàn hệ thống KBNN.

Giám đốc KBNN TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Hoàng Hải cho biết, mặc dù là khâu cuối cùng trong chuỗi hoạt động giải ngân vốn đầu tư công, nhưng để vượt qua những khó khăn, rào cản trên, KBNN thành phố đã luôn tích cực chủ động tham gia ngay từ đầu trong việc triển khai các giải pháp của chính quyền thành phố, kịp thời nắm bắt và góp ý xử lý những khó khăn, vướng mắc trong công tác giải ngân vốn đầu tư công và xem đây là "mắt xích" quan trọng thúc đẩy giải ngân.

Phát huy tối đa hiệu quả dịch vụ công

Cũng theo ông Nguyễn Hoàng Hải, sau nhiều năm thực hiện lộ trình theo quy chuẩn, đến nay KBNN TP. Hồ Chí Minh đã triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 rất đồng bộ và phát huy hiệu quả, toàn diện trong giải ngân vốn đầu tư công.

Bên cạnh việc nỗ lực thực hiện các giao dịch kiểm soát thanh toán vốn đầu tư trên dịch vụ công trực tuyến, KBNN TP. Hồ Chí Minh còn đẩy mạnh kiểm soát, thanh toán nguồn vốn này theo phương thức “thanh toán trước, kiểm soát sau”. Phương thức thanh toán này đã góp phần đẩy nhanh việc thanh toán, tháo gỡ một số vướng mắc, khó khăn, giúp tăng tỷ lệ giải ngân đầu tư công.

Đối với “thanh toán trước, kiểm soát sau” nguồn vốn đầu tư, KBNN sẽ làm thủ tục thanh toán ngay sau khi nhận đủ hồ sơ hợp pháp, hợp lệ theo quy định. Việc kiểm soát chi và xử lý kết quả kiểm tra được KBNN thực hiện sau khi đã thanh toán các khoản chi. Đây được coi là bước cải cách mạnh mẽ của KBNN trong công tác kiểm soát, thanh toán, góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Theo đó, thông qua việc áp dụng phương thức “thanh toán trước, kiểm soát sau” nguồn vốn đầu tư, KBNN sẽ làm thủ tục thanh toán ngay sau khi nhận đủ hồ sơ hợp pháp, hợp lệ theo quy định. Việc kiểm soát chi và xử lý kết quả kiểm tra được KBNN thực hiện sau khi đã thanh toán các khoản chi.

Đặc biệt, với phương thức “thanh toán trước, kiểm soát sau”, việc thanh toán vốn hầu như được thực hiện đồng thời với việc gửi hồ sơ, thủ tục thanh toán đến KBNN. Việc xử lý và bổ sung những dữ liệu còn thiếu của hồ sơ thanh toán được xử lý vào lần thanh toán kế tiếp. Vì vậy, việc thanh toán vốn đã được rút ngắn thời gian rất nhiều. Theo đó, thời gian để kiểm soát, thanh toán vốn cho các chủ đầu tư, nhà thầu đã được rút ngắn từ 3 ngày làm việc xuống còn 1 ngày. Đây được coi là bước cải cách mạnh mẽ của KBNN trong công tác kiểm soát, thanh toán góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Lãnh đạo KBNN TP. Hồ Chí Minh cũng cho biết, để đẩy nhanh việc giải ngân vốn đầu tư công, đối với các trường hợp đã có khối lượng nghiệm thu hoàn thành, nhưng còn vướng mắc thủ tục thanh toán, KBNN đề nghị UBND thành phố xem xét, chỉ đạo các sở, ban, ngành có liên quan, chủ đầu tư các dự án nghiên cứu tạm ứng trên giá trị khối lượng nghiệm thu hoàn thành.

Gia Cư