“Bắt mạch” tỷ giá VND/USD năm 2021

Ảnh minh họa

Giá USD GIẢM vì sao?

Trước tiên, chính sách nới lỏng tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), bao gồm hạ lãi suất ngắn hạn xuống mức gần 0% và bơm tiền mua tài sản tài chính (nới lỏng định lượng - QE), đã khiến cho đồng USD giảm giá mạnh trên thị trường tiền tệ thế giới. Tính từ ngày 23/3/2020 đến tháng 12/2020, chỉ số USD INDEX đã giảm từ mức 103,0 điểm xuống còn 89,5 điểm, tương đương mức giảm khoảng 13%.

Thứ hai, trong năm 2020 Việt Nam đã đạt được mức thặng dư thương mại cao kỷ lục từ trước đến nay là 19,1 tỷ USD. Việc Việt Nam xuất siêu quy mô lớn xuất phát từ 2 nguyên nhân chính. Một mặt, xu hướng giảm giá của đồng USD trên thị trường thế giới đã tạo ra một số lợi thế cạnh tranh cho các hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam so với hàng hóa xuất khẩu của các nước trong khu vực. Nhờ đó, xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2020 vẫn đạt mức tăng trưởng 6,5%, bất chấp dịch bệnh Covid-19.

Mặt khác, do dịch bệnh Covid-19, tổng cầu của nền kinh tế Việt Nam bị suy yếu nghiêm trọng. Tăng trưởng GDP chỉ đạt mức 2,91%, còn tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong năm 2020 đã giảm 1,2% so với cùng kỳ năm trước sau khi loại trừ yếu tố giá. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến nhập khẩu trong năm 2020 chỉ tăng 3,6%.

Giá USD liệu có tiếp tục giảm trong năm 2021?

Có thể thấy rằng xu hướng giảm giá của đồng USD trên thị trường thế giới hiện vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt. Mức giảm giá hơn 10% của đồng USD trong thời gian qua là chưa lớn, nếu so với các đợt suy giảm của đồng tiền này trong thập kỷ 1980 cũng như thập kỷ 2000 với mức giảm vài chục phần trăm. Hơn nữa, Fed cũng đã cam kết sẽ tiếp tục duy trì chính sách lãi suất thấp trong một thời gian dài, đồng thời mua các tài sản tài chính để bơm tiền ra nền kinh tế.

Nếu đồng USD tiếp tục xu hướng giảm giá trong năm 2021, các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục được hưởng lợi từ xu hướng này. Về nhập khẩu, trong năm 2021, khi kinh tế Việt Nam phục hồi, nhập khẩu sẽ tăng nhanh hơn. Tuy nhiên, do nhiều ngành dịch vụ như du lịch, hàng không, khách sạn vẫn còn khó khăn, khả năng kinh tế chưa thể phục hồi hoàn toàn và nhập khẩu cũng vậy. Do đó, nhiều khả năng Việt Nam sẽ vẫn xuất siêu trong năm 2021, dù quy mô có thể không lớn như năm 2020. Do đó, sức ép khiến VND lên tỷ giá sẽ vẫn được duy trì.

Xu hướng của tỷ giá VND/USD trong thời gian tới phụ thuộc vào việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ can thiệp như thế nào trên thị trường ngoại hối. Trong bối cảnh thặng dư thương mại ở mức cao năm 2020, NHNN đã mua một lượng lớn USD nhằm ổn định tỷ giá VND/USD, đồng thời tăng dự trữ ngoại hối lên trên 90 tỷ USD. Tuy nhiên, chính sách can thiệp tỷ giá này đã trở thành một trong những lý do để Bộ Tài chính Mỹ đưa Việt Nam vào danh sách các nước thao túng tiền tệ, cùng với Thụy Sỹ.

Nguồn: IMF Infographics: T.L

Bởi vậy, có thể nhận định rằng trong thời gian tới NHNN sẽ thận trọng hơn nhiều trong việc mua ngoại tệ để tăng dự trữ ngoại hối. Trong năm 2021 NHNN có thể sẽ mua ít USD hơn so với năm 2020 sao cho tổng số ngoại tệ mua vào không quá 2% GDP (đây là ngưỡng được Bộ Tài chính Mỹ đặt ra để xem xét các nước có thao túng tiền tệ hay không). Điều này, nếu xảy ra, có thể khiến VND lên giá nhẹ so với USD trong năm 2021.

Trong bối cảnh đồng USD đang giảm giá mạnh so với các đồng tiền trên thế giới, việc để VND lên giá nhẹ so với USD không những không gây tổn hại đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu, mà còn có thể trở thành chìa khóa để Việt Nam thoát khỏi tình trạng bị Bộ Tài chính Hoa Kỳ coi là nước thao túng tiền tệ.

Điều đáng lưu ý là một khi giá USD trên thị trường có xu hướng giảm rõ nét, những người nắm giữ USD có thể sẽ bán tháo ngoại tệ để tránh thua lỗ và khiến giá USD giảm sâu trong ngắn hạn. Vừa qua NHNN đã chuyển đổi phương thức mua ngoại tệ thông qua các hợp đồng kỳ hạn 6 tháng. Phương thức mua ngoại tệ này không chỉ phát đi tín hiệu rằng NHNN sẽ không can thiệp tỷ giá trên thị trường một cách trực tiếp, mà còn giúp ổn định thị trường ngoại hối. Thông qua các giá mua USD kỳ hạn 6 tháng, NHNN sẽ phát đi tín hiệu về mức mất giá của USD trong trung và dài hạn, đồng thời định hướng kỳ vọng của các chủ thể trên thị trường, từ đó hạn chế xu hướng bán tháo ngoại tệ này.

Tóm lại, trong bối cảnh đồng USD đang có xu hướng giảm giá trên thị trường thế giới và Việt Nam đang bị Mỹ coi là nước thao túng tiền tệ, nhiều khả năng NHNN trong năm 2021 sẽ mua ít ngoại tệ hơn và để VND lên giá nhẹ so với USD khi Việt Nam tiếp tục xuất siêu. Sự điều chỉnh chính sách này là cần thiết để Việt Nam thoát khỏi mác thao túng tiền tệ, đồng thời không gây tổn hại đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu.

TS. Nguyễn Đức Độ (Chuyên gia kinh tế)

TS. Nguyễn Đức Độ (Chuyên gia kinh tế)