Năm 2021: Nợ xấu vẫn là mối lo lớn của các ngân hàng

Lợi nhuận năm 2020 của các ngân hàng tăng mạnh nhờ sự cải thiện tín dụng và tăng trưởng mạnh doanh thu ngoài lãi.

Bất chấp khó khăn, nhiều ngân hàng vẫn lãi lớn

Theo báo cáo kết quả kinh doanh năm 2020 mới được hàng loạt ngân hàng (NH) công bố cho thấy, năm 2020, bất chấp những khó khăn do tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19, nhiều NH ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng mạnh so với năm liền trước hoặc vượt kế hoạch đề ra.

Đơn cử, trong 4 NH thương mại có vốn nhà nước, ngoại trừ NH TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) công bố lợi nhuận giảm 16%, các NH khác đều ghi nhận vẫn giữ được lợi nhuận ổn định. Cụ thể, lợi nhuận NH TMCP Ngoại thương Việt Nam đạt hơn 23.068 tỷ đồng, tương đương năm 2019; NH TMCP Công thương Việt Nam có tổng lợi nhuận riêng lẻ trước thuế là 16.450 tỷ đồng, tăng trưởng 43,5% so với năm 2019; NH Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam báo lãi gần 13.000 tỷ đồng, tăng gần 3% so với kế hoạch đề ra.

Tăng trưởng lợi nhuận còn ghi nhận mức cao hơn ở khối NH tư nhân. Đơn cử, lợi nhuận hợp nhất năm 2020 của NH TMCP Quân đội đạt 10.688 tỷ đồng, tăng 6,3% so với năm 2019 và vượt 19% kế hoạch cả năm. Hay NH TMCP Hàng hải Việt Nam công bố lợi nhuận trước thuế cả năm 2020 đạt 2.500 tỷ đồng, tăng 94% so với năm 2019. NH TMCP Tiên Phong công bố lãi trước thuế hơn 4.300 tỷ đồng, tăng 11% và vượt 8% kế hoạch đề ra…

Chuyên gia tài chính – ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, có một số nguyên nhân lý giải cho sự tăng trưởng lợi nhuận của các nhà băng trong năm 2020, trước hết là do sự cải thiện tăng trưởng tín dụng trong những tháng cuối năm. Theo ông Hiếu, nửa đầu năm, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống NH chỉ đạt khoảng hơn 2%. Tuy nhiên, tín dụng bắt đầu ghi nhận xu hướng tăng nhanh từ quý III/2020, khi tình hình dịch bệnh trong nước dần được khống chế và các doanh nghiệp bắt đầu khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh trở lại. Theo đó, hết quý III/2020, tăng trưởng tín dụng đạt hơn 6% và đến cuối năm 2020, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đã đạt khoảng 11%.

Song song với tín dụng tăng trưởng tích cực dịp cuối năm 2020, ông Hiếu cho rằng, lợi nhuận NH tăng còn bởi xu hướng giảm “lệch pha” giữa lãi suất cho vay và lãi suất huy động, cụ thể là lãi suất cho vay giảm chậm hơn lãi suất huy động, từ đó biên lãi thuần được cải thiện. Cùng với đó, Thông tư số 01/2020/TT-NHNN của NH Nhà nước cho phép hệ thống các tổ chức tín dụng được phép cơ cấu lại nợ và giữ nguyên nhóm nợ, không phải chuyển nhóm nợ với phần dư nợ bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, do vậy các NH chưa phải trích lập dự phòng rủi ro nhiều như thực tế và như vậy, “bộ đệm” dự phòng rủi ro chưa “ăn” vào lợi nhuận của các NH nên lợi nhuận tăng.

Bên cạnh đó, ông Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, nhiều NH ghi nhận kết quả tăng trưởng lợi nhuận khả quan trong năm 2020 còn nhờ đa dạng hóa nguồn thu, không quá phụ thuộc vào mảng hoạt động tín dụng. Theo đó, nhiều NH ghi nhận có nguồn thu lớn từ mảng dịch vụ như dịch vụ thanh toán trực tuyến, dịch vụ bán chéo sản phẩm bảo hiểm, hay nguồn thu từ các mảng kinh doanh khác như kinh doanh ngoại hối, kinh doanh chứng khoán, mua bán chứng khoán đầu tư, đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp… cũng gia tăng tốt. Thêm vào đó, nhiều NH còn mạnh tay cắt giảm chi phí hoạt động thông qua giảm chi phí cho nhân viên, giảm lương thưởng của nhân viên, đội ngũ lãnh đạo… và việc tiết giảm chi phí này đã góp phần giúp các NH có những kết quả “đẹp” về lợi nhuận trong năm 2020.

Cần tăng cường kiểm soát rủi ro nợ xấu

Mặc dù các NH công bố những kết quả khả quan về tăng trưởng lợi nhuận của năm 2020, tuy nhiên theo các chuyên gia, các nhà băng cũng rất “nặng gánh” với vấn đề nợ xấu, bởi rủi ro từ nợ xấu ngày một lớn.

Ông Cấn Văn Lực cho biết, đến cuối năm 2020, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của toàn hệ thống NH ở vào mức khoảng 3% (so với mức 1,89% cuối năm 2019) và nợ xấu gộp khoảng 5% cuối năm 2020 (so với mức 4,65% cuối năm 2019). Dự báo năm 2021, khối nợ xấu này còn có thể tăng hơn nữa, với tỷ lệ nợ xấu nội bảng có thể lên đến 3,5% - 4% và nợ xấu gộp khoảng 5,5 – 6% đến cuối năm 2021. “Trong năm 2021, có thể kinh tế sẽ tốt lên, doanh nghiệp khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh tốt hơn sẽ giảm rủi ro về nợ xấu, nhưng rõ ràng số lượng nợ cơ cấu lại của các NH đang tương đối nhiều. Hiện lượng nợ đang được cơ cấu lại thời hạn trả nợ theo Thông tư số 01/2020/TT-NHNN vào khoảng gần 335 nghìn tỷ đồng. Nếu chia cho tổng dư nợ hiện tại là khoảng 8,5 triệu tỷ đồng thì nợ xấu tiềm ẩn từ nợ cơ cấu là 4%. Đây sẽ là khó khăn, thách thức rất lớn đối với các NH trong năm 2021” – ông Lực nhấn mạnh thêm.

Trước thực tế khối nợ xấu tiếp tục xu hướng “phình to” trong năm 2021, để kiểm soát rủi ro nợ xấu, ông Nguyễn Trí Hiếu khuyến nghị, bên cạnh việc tích cực xử lý nợ xấu, các NH cũng cần chủ động trích lập dự phòng rủi ro cho các khoản nợ xấu và tiềm ẩn nợ xấu. Theo ông Hiếu, đối với hoạt động tín dụng, theo quy định hiện hành, với mỗi đồng vốn cho vay ra các NH phải trích lập 0,75% dự phòng rủi ro chung, chưa kể các khoản dự phòng rủi ro cụ thể theo nhóm nợ. Đó là nguồn lực để các NH xử lý những rủi ro liên quan đến hoạt động cho vay, NH nào có tỷ lệ trích lập dự phòng bao phủ nợ xấu cao sẽ có nguồn lực đối ứng để xử lý nợ xấu tốt hơn.

“Mặc dù hiện tại, các NH vẫn đang được thực hiện quy định cơ cấu lại nợ, không chuyển nhóm nợ, song để tránh gặp rủi ro trong vấn đề kiểm soát nợ xấu có thể xảy ra trong tương lai, các NH cần chủ động tăng trích lập dự phòng rủi ro cho những khoản nợ xấu tiềm ẩn, những khoản nợ xấu đã được cơ cấu lại để phòng xa” – ông Hiếu nhấn mạnh.

Diệu Thiện

Diệu Thiện