Có nên điều chỉnh tỷ giá?

Xoay quanh vấn đề này, phóng viên TBTCVN đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Tuyết Anh, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính, Học viện Tài chính ngay bên lề Hội thảo “Chính sách tỷ giá của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” vừa được tổ chức mới đây tại Hà Nội.

>> Tỷ giá VND/USD: Đã đến lúc điều chỉnh hay chưa?

Việc tăng tỷ giá cần thiết phải được cân nhắc đến nhiều yếu tố và lựa chọn phương thức và thời điểm thích hợp

PV: Là một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, xin bà cho biết vì sao tỷ giá lại biến động?

Bà Nguyễn Thị Tuyết Anh: Tỷ giá biến động trong những ngày qua, theo giải thích của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chủ yếu là do yếu tố tâm lý, chứ không xuất phát từ cân đối cung cầu ngoại tệ. Thông tin từ NHNN cũng cho thấy, cán cân thanh toán của Việt Nam thặng dư 2,8 tỷ USD trong quý I/2015, NHNN vẫn mua ròng ngoại tệ, và cho đến thời điểm này vẫn không phải bán dự trữ ngoại tệ để can thiệp thị trường, và mọi hoạt động trên thị trường ngoại hối vẫn ổn định thông suốt .

Tỷ giá có thể tăng cao hơn biên độ đã định hướng, do điều kiện thực tế có nhiều thay đổi. Việc tăng tỷ giá có thể thực hiện thông qua việc tăng từ từ tỉ giá liên ngân hàng, hoặc nới rộng biên độ cho phép đối với các ngân hàng thương mại... Bà Nguyễn Thị Tuyết Anh

Việc giá cả có xu hướng ổn định, việc lạm phát thấp, lãi suất tiết kiệm thực đạt mức cao, lãi suất cho vay thấp, cho thấy nhu cầu nắm giữ USD đã không còn mạnh như trước đây. Dòng tiền gửi tiết kiệm bằng tiền đồng vào các ngân hàng vẫn cao, các nhu cầu về ngoại tệ cho sản xuất, nhập khẩu đều được đáp ứng và các giao dịch USD cũng vẫn được thực hiện trong biên độ do NHNN quy định.

PV: Thưa bà, mặc dù cách giải thích này có nhiều phần hợp lý, tuy nhiên vẫn có một câu hỏi được đặt ra: Tại sao trên thị trường lại xuất hiện xu hướng đầu cơ giá lên trong khi nguồn cung USD không hề thiếu ?

Bà Nguyễn Thị Tuyết Anh: Đầu cơ thường dựa vào kỳ vọng của thị trường, và những kỳ vọng về việc tỉ giá có thể tăng trong thời gian tới không phải là không có cơ sở. Cơ sở đầu tiên cho kỳ vọng tăng tỷ giá là đồng USD đang lên giá mạnh trên thị trường thế giới. Trong vòng 6 tháng vừa qua, đồng USD tăng giá hơn 25% so với những đồng tiền chủ chốt như EUR, Yên Nhật, Đô la Úc…

Đồng tiền của nhiều nước trong khu vực cũng đang theo sát diễn biến lên giá của USD, có nghĩa là, đồng nội tệ của các nước trong khu vực cũng đang bị phá giá. Bên cạnh đó, nếu tiếp tục giữ tỷ giá, sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu cũng như tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Trên thực tế, khu vực xuất khẩu đang trong bối cảnh bất lợi, đặc biệt là xuất khẩu nông thủy sản và các sản phẩm nông nghiệp khác.

Bên cạnh đó, NHNN đưa ra thông điệp tiếp tục điều chỉnh tỉ giá “ổn định trong biên độ” đề ra từ đầu năm cũng làm cho thị trường có kỳ vọng sẽ tăng tỷ giá trong thời gian gần. Chính vì thế, thị trường chợ đen thường có những “đợt sóng” bất thường, khi tỷ giá mua bán của các ngân hàng thương mại biến động.

Mặc dù vậy, do trên thị trường không có sự mất cân đối về cung - cầu USD, đồng thời với việc điều hành kiên quyết của NHNN, và tuyên bố mức điều chỉnh tỷ giá tối đa trong năm 2015 là 2%, tỷ giá USD sẽ ít có khả năng biến động cao, và vì thế, việc đầu cơ USD có lẽ không phải là vấn đề ảnh hưởng lớn đến chính sách tiền tệ trong giai đoạn hiện nay.

PV: Xin bà cho biết tác động của tỷ giá đến lãi suất?

Bà Nguyễn Thị Tuyết Anh: Việc kỳ vọng tỷ giá tăng một mặt kích thích người dân nắm giữ ngoại tệ USD, cầu về USD tăng, mặt khác, khiến cho lãi suất huy động và cho vay cũng tăng theo. Trong thời gian vừa qua, NHNN đã sử dụng một trong những công cụ rất hiệu quả là chênh lệch lãi suất huy động USD và tiền đồng để tránh tình trạng đô la hóa và giữ ổn định lãi suất.

Một số nghiên cứu định lượng cho thấy, nếu tỷ giá VND/USD tăng 1%, lãi suất huy động sẽ tăng khoảng 0,3-0,33 điểm phần trăm, còn lãi suất cho vay tăng khoảng 0,35-0,4 điểm phần trăm. Nếu điều chỉnh tỷ giá 2% mỗi năm, sẽ khiến cho mặt bằng lãi suất tăng thêm khoảng 0,6-0,8 điểm phần trăm.

Tuy nhiên, sự gia tăng của tỷ giá VND/USD không phải là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến với mục tiêu hạ mặt bằng lãi suất huy động và cho vay hiện nay. Vấn đề đầu tư không hiệu quả, thâm hụt ngân sách, nợ công… mới là những yếu tố ảnh hưởng chính, mà Chính phủ, các ngành đang nỗ lực để giải quyết, nhằm hạ lãi suất cho vay, tạo các điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển kinh tế

PV: Vậy theo bà, nên điều chỉnh hay không điều chỉnh tỷ giá ?

Bà Nguyễn Thị Tuyết Anh: Có thể thấy NHNN đang nỗ lực thực hiện các biện pháp nhằm theo đuổi mục tiêu tăng tỷ giá trong biên độ không quá 2%/năm. Việc ổn định tỷ giá trong tầm kiểm soát một mặt tạo niềm tin cho người dân vào sức mạnh của chính phủ, mặt khác, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tránh được rủi ro về tỷ giá và hạn chê tình trạng đô la hóa..

Mặc dù mấy năm gần đây, kinh tế nước ta đang trong xu thế phục hồi, nhưng tốc độ tăng chưa cao và tính bền vững chưa được khẳng định. Bên cạnh đó, tốc độ tăng xuất khẩu – đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế đang có nhiều khó khăn, mặc dù tiềm năng tăng trưởng xuất khẩu vẫn còn rất lớn. Vấn đề hiện nay và trong ngắn hạn và trung hạn là cần có những khuyến khích để khu vực xuất khẩu tăng trưởng mạnh hơn, tận dụng nhu cầu bên ngoài để ngăn chặn sự dư thừa công suất có thể xảy ra trong bối cảnh cầu tiêu dùng và đầu tư trong nước chưa thể tăng mạnh và bền vững do nợ xấu, nợ công và lãi suất thực vẫn ở mức cao.

Chính vì thế, theo quan điểm cá nhân, tôi cho rằng cần cân nhắc chính sách tỷ giá, nhằm mục tiêu trước mắt là phát triển kinh tế, nâng cao lợi thế cạnh tranh quốc gia. Vì thế, tỷ giá có thể tăng cao hơn biên độ đã định hướng, do điều kiện thực tế có nhiều thay đổi. Việc tăng tỷ giá có thể thực hiện thông qua việc tăng từ từ tỉ giá liên ngân hàng, hoặc nới rộng biên độ cho phép đối với các ngân hàng thương mại.

Như vậy, tỷ giá liên ngân hàng có thể vẫn giữ đúng biên độ dưới 2%, nhưng tỉ giá trên thị trường có thể cao hơn. Việc tăng tỉ giá cần thiết phải được cân nhắc đến nhiều yếu tố và lựa chọn phương thức và thời điểm thích hợp.

PV: Xin trân trọng cảm ơn bà!

Hồng Sâm

Hồng Sâm