Tái cấu trúc các công ty quản lý quỹ: Những thành tựu bước đầu

Đây là những bước đi cụ thể trong nỗ lực tái cấu trúc các tổ chức kinh doanh chứng khoán và tái cấu trúc cơ sở nhà đầu tư, hai trụ cột quan trọng trong chủ trương tái cơ cấu thị trường chứng khoán (TTCK) mà Bộ Tài chính đang triển khai, phù hợp với chủ trương tái cơ cấu nền kinh tế của Chính phủ, đưa TTCK trở thành một kênh dẫn vốn trung, dài hạn quan trọng của nền kinh tế.

Hướng đi đúng

Khi TTCK Việt Nam bắt đầu đi vào hoạt động, thị trường chỉ có 7 công ty chứng khoán và cho đến năm 2004 vẫn chưa có một công ty quản lý quỹ nào.

Trong các năm 2006-2007, TTCK Việt Nam phát triển mạnh, hệ thống các tổ chức kinh doanh, dịch vụ chứng khoán đã có bước phát triển nhanh cả về số lượng, quy mô vốn, nghiệp vụ và công nghệ, với hệ thống mạng lưới chi nhánh, phòng giao dịch trải khắp các tỉnh thành phố lớn trong cả nước, góp phần giúp công chúng đầu tư tiếp cận dễ dàng hơn với TTCK.

Tuy nhiên, số lượng các tổ chức kinh doanh và cung cấp dịch vụ cho TTCK tăng quá nhanh, trong khi năng lực về vốn, công nghệ, trình độ chuyên môn, năng lực quản trị, điều hành, đặc biệt là quản trị rủi ro còn hạn chế, tiềm ẩn nguy cơ gây ra rủi ro hệ thống, chưa đáp ứng được nhu cầu của nhà đầu tư, cũng như các tổ chức phát hành. Đạo đức nghề nghiệp của một số tổ chức kinh doanh chứng khoán còn chưa cao, các mảng hoạt động kinh doanh chưa đa dạng, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho hoạt động kinh doanh của các tổ chức này.

Sự ra đời của quỹ ETF nội trên thị trường chứng khoán là một thành công lớn của hoạt động quản lý quỹ trong năm 2014. Ảnh: DT

Do vậy, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã hạn chế cấp phép thành lập và hoạt động cho công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, nhằm đánh giá lại tình hình hoạt động của các tổ chức kinh doanh chứng khoán đã được cấp phép để có phương án củng cố, sắp xếp hoạt động của các tổ chức này.

UBCKNN cũng đã sửa đổi, bổ sung một số quy định mới đảm bảo các tổ chức trung gian thị trường hoạt động ổn định và hiệu quả, từng bước tiếp cận với các chuẩn mực quốc tế, góp phần duy trì sự phát triển bền vững và an toàn của thị trường chứng khoán. Đây là bước đi đầu tiên trong việc tái cấu trúc các tổ chức kinh doanh chứng khoán, trong đó có các công ty quản lý quỹ.

Ngày 6/12/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1826/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Tái cấu trúc thị trường chứng khoán và doanh nghiệp bảo hiểm”. Để triển khai Đề án này, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 212/2012/TT-BTC ngày 05/12/2012 hướng dẫn thành lập và hoạt động công ty quản lý quỹ và Thông tư số 165/2012/TT-BTC sửa đổi, bổ sung Thông tư số 226/2010/TT-BTC ngày 31/12/2010 về chỉ tiêu an toàn tài chính và các biện pháp xử lý đối với tổ chức kinh doanh chứng khoán không đáp ứng chỉ tiêu an toàn tài chính, nhằm thúc đẩy nhanh tiến trình Tái cấu trúc hệ thống các công ty quản lý quỹ, đồng thời minh bạch hóa và nâng cao tiêu chí hoạt động của các tổ chức này.

Văn bản này còn góp phần hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước khác trong lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm quản lý tốt hơn dòng tiền từ các khu vực này và từng bước giúp các cơ quan này kiểm soát tốt hơn, có cơ chế giám sát, giải pháp ứng xử đối với các dòng tiền từ khu vực ngân hàng, bảo hiểm vào TTCK.

Ngoài ra, UBCKNN cũng ban hành 2 Quy chế hướng dẫn quản trị rủi ro tại công ty quản lý quỹ và Quy chế đánh giá chất lượng hoạt động theo tiêu chí CAMEL. Hình thành bộ 3 văn bản cần thiết phục vụ cho công tác quản lý, giám sát dựa trên rủi ro - một hướng tiếp cận hiện đại theo thông lệ quốc tế.

Những kết quả khả quan

UBCKNN cho biết, qua 2 năm, đề án tái cấu trúc TTCK đã từng bước triển khai một cách đồng bộ, quyết liệt trên tất cả các góc độ. Đến nay, về cơ bản, tái cấu trúc TTCK đạt được những kết quả đáng ghi nhận, trong đó tái cấu trúc ngành quản lý quỹ bước đầu đã đạt được những thành tựu đáng kể.

Trong các năm 2013-2014, đã có 6 công ty quản lý quỹ (chiếm 12%) thuộc diện tái cấu trúc rút khỏi thị trường bằng các phương thức khác nhau như: giải thể, tạm ngừng hoạt động, chấm dứt hoạt động. Cũng trong giai đoạn này, 2 công ty quản lý quỹ mới được cấp phép thành lập trực thuộc các Tập đoàn bảo hiểm nước ngoài cũng nhằm khuyến khích các tổ chức tài chính ngân hàng, công ty bảo hiểm tham gia thị trường, vừa tận dụng được hệ thống cơ sở hạ tầng của các tổ chức này, vừa hỗ trợ phát triển các sản phẩm mới cho thị trường.

Tính đến thời điểm hiện tại, hầu hết các công ty quản lý quỹ còn hoạt động trên thị trường đều có mức an toàn vốn khả dụng đáp ứng quy định. Công tác tái cấu trúc các công ty quản lý quỹ thời gian qua đã được thực hiện tương đối sát sao nhưng không làm xáo trộn hoạt động và tâm lý chung của thị trường.

Cho tới thời điểm hiện tại, số lượng các công ty quản lý quỹ còn hoạt động là 43 công ty, quản lý hơn 200 hợp đồng với tổng giá trị ủy thác đạt trên 100 nghìn tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính, UBCKNN đã ban hành đồng bộ các quy định hướng dẫn hoạt động các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán mới như: quỹ đóng, quỹ thành viên, quỹ mở, quỹ hoán đổi danh mục, quỹ đầu tư bất động sản, công ty đầu tư chứng khoán. Các sản phẩm quỹ mới là những công cụ huy động vốn hiệu quả trong nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội và cũng là nền tảng thực hiện công tác tái cấu trúc cơ sở nhà đầu tư.

Công tác tái cấu trúc cơ sở nhà đầu tư có kết quả tương đối rõ rệt, cụ thể đã thực hiện theo đúng hai xu hướng đề ra: thay thế dần thế hệ các quỹ đóng bằng hệ thống các quỹ mở hoạt động linh hoạt hơn và có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư tốt hơn; thay thế dần các quỹ thành viên bằng hệ thống các quỹ đại chúng (quỹ mở) hoạt động minh bạch hơn.

Trong tổng số 26 quỹ đang hoạt động, tổng số quỹ đại chúng chiếm 70%, cụ thể có: 15 quỹ mở, 2 quỹ ETF, 1 quỹ đóng, 8 quỹ thành viên. Quy mô của các quỹ ước đạt 7 nghìn tỷ đồng.

Điều này cho thấy, chính sách về các sản phẩm quỹ này bước đầu đã được thị trường đón nhận, đi vào thực tiễn, tạo tiền đề cho các sản phẩm quỹ mới (quỹ đầu tư bất động sản, công ty đầu tư chứng khoán,…) tiếp tục hình thành và phát triển trong thời gian tới./.

Duy Thái

Duy Thái