Quỹ vắc-xin phòng Covid-19: “Sự minh bạch, liêm chính là điều kiện tiên quyết huy động nhiều nguồn đóng góp”

Tiêm vắc xin Covid-19 cho công nhân khu công nghiệp tại Bắc Ninh.

“Bản thân quỹ ra đời từ quyết định thành lập của Thủ tướng Chính phủ nên cơ sở pháp lý đảm bảo cho hoạt động, vận hành là rất cao” - ông Hà Huy Phong nói.

PV: Thưa ông, trên cơ sở đề xuất của Bộ Tài chính, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập Quỹ vắc-xin phòng Covid-19 Việt Nam để tiếp nhận, quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ, hỗ trợ, đóng tự nguyện bằng tiền, vắc-xin của các tổ chức, cá nhân. Ông đánh giá ra sao về chủ trương này, nhất là trong bối cảnh hiện nay?

Luật sư Hà Huy Phong: Việc thành lập Quỹ vắc-xin phòng Covid-19 lúc này là rất kịp thời, đúng đắn và có ý nghĩa lớn đối với xã hội. Trong hai năm qua, đã có nhiều tổ chức, cá nhân ủng hộ tài chính, vật phẩm để các địa phương và Chính phủ có thêm nguồn lực phòng chống dịch bệnh, cứu tế xã hội. Sự phân phối các nguồn lực ủng hộ đó có hai đặc điểm là: tản mát về nhiều đơn vị, địa phương khác nhau và để đối phó với dịch bệnh hơn là phòng ngừa dịch bệnh.

Luật sư Hà Huy Phong

Một mặt, việc sử dụng các nguồn lực như vậy mang lại những hiệu quả nhất định với những địa phương có dịch và vấn đề thực tiễn cụ thể, nhưng mặt khác bộc lộ điểm yếu là chưa đạt được mục đích dài hạn và hiệu quả dài hạn. Đồng tiền là mồ hôi, nước mắt của nhân dân, của các mạnh thường quân nên Nhà nước cần có giải pháp sử dụng một cách hiệu quả.

Gần đây Thủ tướng đã chỉ đạo “chuyển trạng thái phòng chống dịch từ phòng ngự sang chủ động tấn công”, nghĩa là chúng ta vừa kết hợp giữa các biện pháp ngăn ngừa thông qua các biện pháp cách ly, giãn cách, vừa chủ động tấn công dịch bệnh bằng vắc-xin. Chỉ có vắc-xin mới giúp chúng ta thoát khỏi dịch bệnh, đạt tới trạng thái miễn dịch cộng đồng để trở lại trạng thái bình thường cũ. Nên coi vắc-xin là một mũi nhọn tấn công vào dịch bệnh và cả nước cùng chung sức vào mũi nhọn này.

PV: Theo ước tính của Bộ Y tế, dự kiến cần 150 triệu liều vắc-xin phòng Covid-19 tiêm phòng cho khoảng 75 triệu người, với tổng nhu cầu kinh phí ước khoảng 25,2 nghìn tỷ đồng. Đặc biệt, nhu cầu vắc-xin hàng năm tăng cao khi dịch kéo dài, kinh phí mua vắc-xin lớn, nên có ý kiến cho rằng, nếu chỉ dựa vào nguồn ngân sách sẽ khó đáp ứng mục tiêu phòng dịch cho toàn dân. Ông có đồng tình với quan điểm nêu trên hay không, thưa ông?

Luật sư Hà Huy Phong: Chúng ta cần xác định rằng, đóng góp vào Quỹ vắc-xin phòng chống Covid-19 lúc này là hành động thiết thực cứu giúp tính mạng, sức khỏe và kinh tế của chính chúng ta. Ngày nào đất nước còn bị đe dọa bởi Covid-19 thì ngày đó mỗi chúng ta sẽ là nạn nhân chịu ảnh hưởng và thiệt hại. Sự chung tay của cộng đồng với Chính phủ lúc này là cần thiết. Ngân sách nhà nước có nguồn từ nhân dân đóng góp và ngân sách đó còn phải chi tiêu cho hàng nghìn khoản mục khác, nên sự eo hẹp, thiếu thốn để trang trải cho việc mua vắc-xin là dễ hiểu; nhất là khi quy mô nền kinh tế của chúng ta còn rất khiêm tốn.

Các tổ chức, cá nhân cần cố gắng hết sức mình để ủng hộ vật chất cho Quỹ Covid-19. Về phía Chính phủ và Hội đồng quản lý quỹ, nên có sự minh bạch, công khai và liêm chính trong việc sử dụng quỹ. Tôi tin là sự minh bạch, liêm chính sẽ là thứ giúp Quỹ có thêm nhiều nguồn tài chính để hoạt động, không chỉ trong những hoạt động mua vắc-xin trước mắt, mà còn cho các hoạt động khác trong tương lai. Tấm lòng người Việt Nam rất rộng mở và biết cách đùm bọc, tương thân tương ái, nên chỉ cần có ngọn cờ đầu đủ uy tín và tâm đức, đại cuộc ắt sẽ thành công.

Cũng cần nói rằng, Quỹ vắc-xin phòng Covid-19 chỉ có thể là một nguồn tạm ứng và là nguồn để giúp giảm chi phí vắc-xin khi tiêm cho người dân, nhưng không thể đảm bảo vắc-xin trở thành miễn phí. Trong lúc này, tiền mua vắc-xin có thể hình dung là đến từ ba nguồn gồm: tiền từ chính người dân chi trả khi tiêm, tiền hỗ trợ từ Quỹ vắc-xin, tiền từ ngân sách nhà nước hỗ trợ. Chỉ làm vậy, thì mới đủ tài chính để phổ cập vắc - xin tới toàn dân.

PV: Về cơ bản quy định tại quyết định thành lập quỹ là khá chặt chẽ trong chi tiêu, có sự kiểm tra, giám sát theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, chung tay cùng cả nước trong cuộc chiến với dịch Covid-19, những tổ chức, cá nhân đóng góp vào quỹ đều mong một sự công khai, minh bạch, chi tiêu hiệu quả. Ông có nhận xét gì về điều này?

Luật sư Hà Huy Phong: Như tôi đã nói ở trên, sự minh bạch, liêm chính của quỹ là điều kiện tiên quyết và là công cụ để quỹ có thể huy động được nhiều nguồn đóng góp. Bản thân quỹ ra đời từ quyết định thành lập của Thủ tướng Chính phủ nên cơ sở pháp lý đảm bảo cho hoạt động, vận hành là rất cao. Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ phải ban hành quy chế tổ chức, hoạt động, quản lý và sử dụng quỹ để đảm bảo tính công khai, minh bạch.

Quyết định thành lập quỹ đã nêu rõ “Quỹ thực hiện chế độ báo cáo kế toán, quyết toán, công khai, minh bạch tài chính quỹ theo quy định của Luật Kế toán và hướng dẫn của Bộ Tài chính. Quỹ có trách nhiệm báo cáo tình hình thực hiện thu, chi, quyết toán tài chính quỹ để tổng hợp chung nguồn lực báo cáo Chính phủ, Quốc hội trong các báo cáo về kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước; thực hiện công khai số tiền huy động, danh sách các tổ chức, cá nhân tài trợ, đóng góp, nội dung và số tiền đã chi, số dư quỹ còn lại (nếu có)”.

Xã hội nói chung và các nhà tài trợ sẽ tham gia giám sát hoạt động của quỹ, có ý kiến tham gia vào các hoạt động của quỹ nếu thấy có sự thiếu minh bạch hoặc không đúng mục đích. Với sự quyết liệt của Chính phủ, tôi tin là quỹ sẽ hoạt động, vận hành tốt và đóng góp lớn vào sự thành công của Việt Nam trước đại dịch Covid-19.

PV: Xin cảm ơn ông!

Minh Anh (thực hiện)

Minh Anh (thực hiện)