Đột phá về kiểm tra chuyên ngành hàng hóa tại cửa khẩu

Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Cẩn phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Đức Minh

Đây là phát biểu của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn tại cuộc họp lấy ý kiến các bộ, ngành về dự thảo Đề án đổi mới mô hình kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, đang được Tổng cục Hải quan xây dựng, diễn ra sáng 18/12/2019.

Cơ quan hải quan - đầu mối thực hiện KTCN tại cửa khẩu

Ông Nguyễn Văn Cẩn cho hay: "Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 99/NQ-CP, Tổng cục Hải quan đang xây dựng dự thảo Đề án đổi mới mô hình kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu (Đề án đổi mới mô hình KTCLHHXNK), nhanh chóng lấy ý kiến các bộ, ngành, cộng đồng DN, sớm trình Chính phủ…"

Theo Tổng cục Hải quan, đề án đổi mới mô hình KTCLHHXNK có nhiều ưu điểm, khắc phục được các bất cập, nhược điểm của mô hình kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa XNK hiện nay và của hệ thống pháp luật liên quan, như tốn chi phí, kéo dài thời gian thông quan hàng hóa, giảm năng lực cạnh tranh của DN.

Hơn nữa, nguyên tắc quản lý rủi ro đã được áp dụng nhưng hiệu quả thực hiện chưa cao, chưa áp dụng rộng rãi việc công nhận thừa nhận lẫn nhau, áp dụng truy xuất nguồn gốc trong KTCN; mô hình KTCN hiện nay chưa phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ông Âu Anh Tuấn phát biểu giới thiệu điểm mới của đề án. Ảnh: Đức Minh

Tại cuộc họp, ông Âu Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan thuộc Tổng cục Hải quan cho hay, đề án đổi mới mô hình KTCLHHXNK được xây dựng trên cơ sở học tập kinh nghiệm kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa XNK của của một số nước như: Mỹ, Trung Quốc, Hà Lan, Campuchia, Ấn Độ.

Đề án đưa ra mô hình mới cho công tác kiểm tra chất lượng hàng hóa XNK theo hướng: các bộ, ngành là cơ quan quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa XNK có trách nhiệm ban hành Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phải kiểm tra chất lượng kèm quy chuẩn kỹ thuật tương ứng làm cơ sở thực hiện kiểm tra. Các bộ, ngành thực hiện kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa XNK sau thông quan.

Cơ quan hải quan là đầu mối KTCN đối với hàng hóa XNK tại cửa khẩu (trừ những hàng hóa đặc thù như mặt hàng liên quan đến an ninh, quốc phòng, kiểm dịch).

Áp dụng mô hình mới sẽ giúp cơ quan hải quan nâng cao năng lực về con người, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, đảm bảo việc kiểm soát hàng hóa XNK...; nâng cao ý thức trách nhiệm của DN trong việc tuân thủ pháp luật về chất lượng của hàng hóa, giảm thời gian và chi phí cho DN.

Còn nhiều vấn đề cần phải thống nhất

Tại cuộc họp, đại diện các bộ, ngành đều bày tỏ quan điểm đồng thuận việc giao cho cơ quan hải quan là đầu mối thực hiện KTCN tại cửa khẩu như đề xuất của Đề án đổi mới mô hình KTCLHHXNK. Tuy nhiên, đại diện các bộ, ngành cũng đề nghị cơ quan soạn thảo quan tâm nghiên cứu làm rõ, trách nhiệm giữa các cơ quan chức năng, lộ trình thực hiện, vấn đề tổ chức nhân lực để đảm bảo việc KTCN hàng hóa ngay tại cửa khẩu…

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Xây dựng nhất trí với dự thảo về những ưu điểm so với trước đây như: giảm chi phí xã hội, chi phí cho DN, phù hợp với thông lệ quốc tế. Đồng thuận với việc tập trung một đầu mối KTCN tại cửa khẩu. Tuy nhiên, các đại biểu cũng lưu ý đến việc nghiên cứu cân đối điều chuyển nguồn nhân lực từ các cơ quan chức năng sang phục vụ công tác hải quan về KTCN thông quan hàng hóa tại cửa khẩu.

Đại diện Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng cũng đồng thuận với đề xuất giao cho cơ quan hải quan chủ trì về KTCN hàng hóa tại cửa khẩu. “Đề án đổi mới mô hình KTCLHHXNK có nhiều ưu điểm trên cơ sở học tập kinh nghiệm quốc tế. Trên thực tế, một số quốc gia trong khu vực như: Hải quan Trung Quốc và Campuchia đã thực hiện việc này từ đầu năm 2018…”, đại diện cơ quan này phát biểu.

Tại cuộc họp, đại diện Bộ Nội vụ có ý kiến cho biết sẽ phối hợp nghiên cứu cùng với các bộ, ngành, cơ quan chức năng trong điều phối bộ máy điều chuyển cán bộ từ các ngành, cơ quan chức năng biệt phái sang làm công tác hải quan KTCN tại cửa khẩu…

Đại diện Bộ Nội vụ cũng cho rằng, lộ trình triển khai thực hiện đề án 5 năm là dài (2020 đến hết 2024), những vấn đề không liên quan đến sửa luật có thể làm ngay trong năm 2020, trên cơ sở căn cứ vào thực tiễn thực hiện các FTAs và chỉ đạo của Chính phủ.

Kết luận hội nghị, ông Nguyễn Văn Cẩn cho hay, để đảm bảo việc kiểm tra hàng hóa tại cửa khẩu, Hải quan Việt Nam sẽ tập trung nguồn lực đầu tư máy soi hiện đại có thể phát hiện ngay các loại hàng hóa tại cửa khẩu…; phối hợp với hải quan các nước trong việc trao đổi thông tin về DN XNK, truy xuất nguồn gốc hàng hóa và chịu trách nhiệm ra quyết định thông quan hàng hóa tại cửa khẩu.

Thay vì kiểm tra từng lô hàng, cơ quan hải quan kiểm tra chính sản phẩm của DN và đối chiếu với quy chuẩn Việt Nam và quốc tế, khi có dấu hiệu vi phạm mới kiểm tra, tạo thuận lợi cho DN, giảm chi phí xã hội, nâng cao trách nhiệm của DN XNK./.

Ngọc Linh - Đức Minh

Ngọc Linh - Đức Minh