Cơ hội và thách thức từ lạm phát thấp

PGS.TS. Nguyễn Trọng Cơ , Giám đốc Học viện Tài chính phát biểu khai mạc hội thảo.

CPI tăng thấp nhất hơn 10 năm trở lại đây

Theo TS Nguyễn Ngọc Tuyến, Viện Kinh tế Tài chính, năm 2014 là năm khá đặc biệt đối với diễn biến của chỉ số CPI ở Việt Nam. Cụ thể chỉ số CPI tăng thấp nhất trong số hơn 10 năm trở lại đây. “Một trong những sự kiện nổi bật nhất của kinh tế Việt Nam năm 2014, đó là mức tăng rất thấp của chỉ số CPI (đến tháng 12 năm 2014 chỉ tăng 1,84% so với tháng 12 năm 2013). Đây là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2003 (mức tăng là 3,0%) trở lại đây”, TS Nguyễn Ngọc Tuyến nói.

Thực tế mức tăng CPI thấp đến cuối năm là thông tin khá bất ngờ đối với các dự báo từ đầu năm của nhiều tổ chức và chuyên gia kinh tế. Trong số đó, hầu như các dự báo đầu năm đều cho rằng CPI năm 2014 sẽ ở mức khoảng 6 - 7%, gần với con số Chính phủ dự kiến là 7%

Đồng quan điểm trên, TS Ngô Thị Ánh Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Thống kê Giá, Tổng cục Thống kê cũng cho rằng: Đầu năm 2014, ít người có thể dự đoán CPI năm nay kết thúc ở những con số thấp nhất như vậy.

“Có thể nói năm 2014 là một năm thành công của ổn định giá cả sau một quá khứ có nhiều năm giá tăng cao và bất thường. Chuyện tăng giá năm 2014 không còn là nỗi lo thường trực từ Chính phủ đến doanh nghiệp, người dân. Chúng ta sẽ ít gặp những trường hợp tốc độ tăng CPI thấp hơn tốc độ tăng GDP (gần 6%) như năm nay, đó cũng là những năm kinh tế thường ổn định” – TS Ngô Thị Ánh Dương khẳng định.

Đưa ra dự báo CPI của năm 2015, cả TS Nguyễn Ngọc Tuyến và TS Ngô Thị Ánh Dương đều cho biết: Có thể dự báo là CPI năm 2015 sẽ tiếp tục ở mức thấp, có thể dao động trong khoảng 2 – 3%. Mức lạm phát này sẽ kéo dài trong một số năm, và cũng nhiều khả năng sẽ là suốt giai đoạn 2016 – 2020. Lạm phát và tăng trưởng kinh tế chỉ thay đổi mạnh khi nào số nợ xấu và những rủi ro trong nền kinh tế được xử lý và kiểm soát một cách triệt để.

Mặc dù vậy, TS Ngô Thị Ánh Dương đưa ra cảnh báo: CPI tăng thấp là thấp so với chính chúng ta, còn trong khu vực thì dự báo CPI Việt Nam vẫn cao hơn Thái Lan, Singapore, Malaysia, Philippines, Brunei, tương đương với Cam-pu-chia, thấp hơn Indonexia, Lào, Myanma. Đây cũng là điều cần phải suy ngẫm, tìm lời giải vì sao cùng phụ thuộc vào giá thế giới, cùng điều kiện mở rộng giao lưu kinh tế, nhưng trong khu vực, biến động giá cả Việt Nam vẫn cao hơn

Cơ hội hay thách thức?

Lạm phát thấp là cơ hội hay thách thức? Câu hỏi này không chỉ là mối quan tâm của Chính phủ, ngành chức năng mà còn rất được nhiều người dân quan tâm.

Tại sao lạm phát thấp lại là cơ hội, lý giải cho câu hỏi này TS Nguyễn Ngọc Tuyến cho rằng, lạm phát thấp sẽ tạo môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, môi trường kinh doanh thuận lợi cho các nhà đầu tư, đặc biệt là đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó lạm phát thấp sẽ đảm bảo cho các cân đối kinh tế ổn định và tạo điều kiện tốt để thực hiện mục tiêu tái cấu trúc nền kinh tế.

Đồng thời lạm phát thấp, thị trường tiền tệ ổn định, tỷ giá ít biến động, áp lực trả nợ nước ngoài không tăng thêm do yếu tố tỷ giá, nợ công vì vậy sẽ có thể được giữ trong giới hạn an toàn, Chính phủ có thể chủ động trong công tác huy động vốn cho đầu tư phát triển. Hơn nữa giá cả thấp sẽ khuyến khích tiêu dùng, đặc biệt là tiêu dùng tư nhân từ đó làm tăng nhu cầu, yếu tố quan trọng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn.

Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội thì lạm phát thấp cũng đem lại những thách thức không nhỏ. Nhất là khi lạm phát thấp, thu ngân sách nhà nước sẽ khó khăn, Chính phủ sẽ tiếp tục thiếu tiền cho đầu tư, trả nợ và thực hiện các nhiệm vụ cải cách và phát triển kinh tế - xã hội.

“Giá cả thấp sẽ không khuyến khích đối với đầu tư nhìn từ phương diện hoàn vốn và thu lãi cao, thất nghiệp sẽ tăng lên, tăng trưởng kinh tế vì vậy khó đạt được mức độ cao, mức độ tụt hậu so với các nước vì vậy ngày càng xa. Đặc biệt, lạm phát thấp nếu kéo dài cộng thêm với thâm hụt ngân sách liên tiếp diễn ra như thực trạng hiện nay thì rất dễ dẫn tới suy thoái kinh tế, hoặc hiện tượng lạm phát cao sẽ quay trở lại, phá vỡ sự ổn định của các cân đối vĩ mô và kinh tế sẽ bị rối loạn” – TS Nguyễn Ngọc Tuyến đưa ra cảnh báo.

Ở góc độ khác, TS Đỗ Thị Ánh Dương cũng cho rằng, nếu lạm phát 2015 vẫn ở mức thấp sẽ là cơ hội để ngân hàng tiếp tục hạ lãi suất cho vay. Nếu lãi suất cho vay giảm 1% sẽ có tác động tổng hợp tới nền kinh tế, làm GDP năm 2015 tăng thêm khoảng 0,45% và lạm phát giảm khoảng 0,76%. Với tiêu dùng, khi lãi suất huy động và lãi suất cho vay đều giảm sẽ tạo điều kiện khuyến khích người tiêu dùng nhiều hơn. Cầu tăng lại có tác động tích cực đến mở rộng sản xuất và kéo theo tăng trưởng tốt hơn. Vì vậy, trong mối liên hệ kinh tế liên ngành, giá tăng thấp sẽ vừa là cơ hội, vừa là thách thức.

“Tác động hai mặt lạm phát thấp có thể xảy ra trong giai đoạn tới ở Việt Nam. Việc nhận diện những tác động này là rất quan trọng và sẽ rất cần thiết cho việc lựa chọn chính sách phát triển phù hợp cho Việt Nam những năm tới” - TS Nguyễn Ngọc Tuyến nói./.

Chi Linh

Chi Linh