Mua sắm tập trung: Vẫn còn tâm lý e ngại

Việc trang bị máy tính rất cần được mua sắm tập trung để đảm bảo tính đồng bộ, hiện đại. Ảnh: An Nhi

Hiệu quả chi tiêu công và mua sắm công được nâng cao

Cục Quản lý công sản (QLCS), Bộ Tài chính cho biết, mặc dù mới được thí điểm thực hiện, nhưng mua sắm tập trung (MSTT) đã tỏ ra hết sức hiệu quả trong việc tiết kiệm tối đa nguồn NSNN. Tổng hợp báo cáo trong 5 năm thực hiện, số tiền chênh lệch giữa số dự toán và số mua sắm thực tế là hơn 467 tỷ đồng. Con số này mới chỉ dừng ở 23 bộ ngành, địa phương triển khai thí điểm.

Theo đánh giá của Cục QLCS, nếu được nhân rộng tới tất cả các cơ quan, đơn vị trên toàn quốc và mở rộng đối tượng hàng hóa, dịch vụ buộc phải MSTT, kết quả sẽ còn cao hơn chứ không chỉ dừng ở con số 467 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, hiệu quả của việc mua sắm này không chỉ thể hiện ở số tiền giảm chi do mua sắm theo lô lớn mà còn được thể hiện ở chỗ chất lượng đầu vào tốt, đảm bảo giá được thống nhất, tương đồng về kỹ thuật nên sẽ hạn chế được các phát sinh kỹ thuật phải sửa chữa bất thường trong quá trình sử dụng.

Tại các đơn vị đăng ký thí điểm MSTT không còn tình trạng tài sản mua bị vượt tiêu chuẩn, định mức do Nhà nước quy định hoặc trang bị tài sản tràn lan, không hiệu quả.

Vẫn còn tâm lý e ngại

Cục QLCS cho biết, mặc dù hiệu quả của việc MSTT đã thể hiện khá rõ nhưng cho đến nay mới chỉ có 23 bộ, ngành, địa phương tham gia. Điều này thể hiện nhận thức của các cấp, ngành, địa phương về phương thức mua sắm này với vị trí là công cụ hữu hiệu để phòng, chống tham nhũng, lãng phí chưa đầy đủ, vẫn còn tâm lý e ngại, chưa chủ động và tích cực khi áp dụng phương thức này. Nhiều đơn vị có số lượng tài sản mua sắm lớn chưa tham gia vào quá trình thí điểm.

Tuy nhiên, theo Cục QLCS, khó khăn lớn nhất hiện nay là về tổ chức mua sắm và đấu thầu mua sắm hàng hóa. Do có sự đa dạng về chủng loại thiết bị nên Hội đồng đấu thầu đòi hỏi phải có nhiều chuyên gia am hiểu về chuyên môn và kỹ thuật của thiết bị. Quy định các thành viên của Hội đồng chấm thầu phải có Chứng chỉ đấu thầu nên việc mời chuyên gia am hiểu về chuyên môn kỹ thuật của thiết bị tham gia Hội đồng đấu thầu gặp nhiều khó khăn.

Việc xây dựng kế hoạch đấu thầu và hồ sơ mời thầu với những tài sản là phương tiện như ô tô, xe máy, trang thiết bị chuyên dùng đặc dụng cũng gặp nhiều khó khăn trong xây dựng giá gói thầu, tiêu chuẩn kỹ thuật đối với sản phẩm (dễ vi phạm quy định của Luật Đấu thầu), vì các loại tài sản này đã đăng ký giá với cơ quan nhà nước hoặc chỉ có số ít sản phẩm cung cấp trên thị trường (thậm chí cả thị trường nước ngoài).

Nguồn vốn mua sắm và giao dự toán mua sắm cũng là một trở ngại lớn cho việc MSTT khi hiện nay các đơn vị sử dụng ngân sách hầu hết đã thực hiện cơ chế giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về kinh phí. Trong quá trình tổ chức thực hiện đơn vị hành chính nhà nước sẽ có nguồn tiết kiệm chi dùng vào việc mua sắm, đơn vị sự nghiệp có nguồn thu, nguồn tiết kiệm, nguồn quỹ phát triển sự nghiệp, ...dùng để mua sắm, nên việc quy định mua sắm tập trung rất khó khăn trong thanh toán.

Ngoài ra, việc theo dõi tiến độ thực hiện các hợp đồng trong mua sắm chưa được quan tâm đúng mức, chưa có tổng kết, đánh giá, phân loại nhà cung cấp tốt, xấu để cảnh báo cho các lần mua sắm tiếp theo.

Trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, yêu cầu thắt chặt chi tiêu công được đặt ra cấp thiết hơn lúc nào hết. Việc mua sắm theo phương thức tập trung nếu được triển khai đồng bộ sẽ như một "liều thuốc mạnh" đánh vào căn bệnh tham nhũng, lãng phí để “sốc” lại hiện trạng mua sắm tài sản tại các đơn vị nhà nước hiện nay.

Vấn đề là phải có quyết tâm cao, thực hiện quyết liệt và khắc phục kịp thời những khó khăn để nhân rộng trên toàn quốc nhằm tiết kiệm nguồn vốn ngân sách đang còn hạn hẹp hiện nay./.

Hạnh Thảo

Hạnh Thảo