Ngành Tài chính: Bản lĩnh trong gió ngược

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng (giữa) và các đại biểu tham dự buổi lễ bấm nút kích hoạt “Hệ thống 479 kênh thông tin điện tử hỗ trợ thủ tục thuế qua Cổng điện tử Etax” (ngày 5/10/2020). Ảnh: Đức Minh

Ngành Tài chính đã nỗ lực phấn đấu đạt kết quả cao nhất trong thực hiện nhiệm vụ năm 2020, chủ động, kịp thời đề xuất một loạt các giải pháp về tài khóa, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng. Nhân dịp Xuân Tân Sửu 2021, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã dành cho TBTCVN cuộc trả lời phỏng vấn.

Kết quả thực hiện tài chính - ngân sách là điểm sáng

TBTCVN: Kính thưa Bộ trưởng, nhìn lại năm qua, xin Bộ trưởng cho biết đâu là những thành tựu nổi bật của ngành Tài chính, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước, đặc biệt trong bối cảnh đầy rẫy khó khăn do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 và thiên tai, bão lũ?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Trong bối cảnh nền kinh tế chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch Covid-19 và hậu quả thiên tai, bão lũ, toàn ngành Tài chính đã đoàn kết, đồng lòng, quyết tâm vượt khó, chủ động đề xuất và triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp chính sách tài khoá, phấn đấu hoàn thành ở mức cao nhất nhiệm vụ tài chính – ngân sách nhà nước (NSNN).

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng

Bộ Tài chính đã đề xuất và triển khai thực hiện kịp thời các giải pháp miễn, giảm, giãn thuế và các khoản thu NSNN. Ước tính, trong năm 2020 đã gia hạn cho khoảng 185 nghìn lượt người nộp thuế; miễn, giảm thuế, phí, lệ phí cho khoảng trên 6 triệu người nộp thuế, với tổng kinh phí được miễn, giảm, gia hạn khoảng 130 nghìn tỷ đồng.

Bằng các giải pháp tài khóa đồng bộ, tinh thần quyết liệt phấn đấu thu NSNN đạt cao hơn so với báo cáo Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10, 11/2020), kết quả thu cân đối NSNN ước đạt 1.507,1 nghìn tỷ đồng, bằng 98% dự toán (giảm 31,9 nghìn tỷ đồng), tăng gần 184 nghìn tỷ đồng so báo cáo Quốc hội. Tỷ lệ động viên vào NSNN đạt khoảng 23,9% GDP, huy động từ thuế và phí đạt khoảng 19,1% GDP.

Với những kết quả này, công tác tài chính - ngân sách là điểm sáng. Kết quả thực hiện nhiệm vụ tài chính - NSNN năm 2020 góp phần quan trọng vào hoàn thành các mục tiêu của nhiệm kỳ 2016 - 2020. Ngành Tài chính đã thực hiện có hiệu quả các chủ trương, định hướng, giải pháp về cơ cấu lại NSNN, bám sát các mục tiêu của Nghị quyết số 07-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội.

Cả giai đoạn 2016 - 2020, tổng thu NSNN đạt 6,89 triệu tỷ đồng, hoàn thành vượt kế hoạch đề ra (100,4%), mức rất tích cực trong điều kiện thu NSNN năm 2020 khó khăn, tăng trưởng kinh tế thấp hơn rất nhiều so dự kiến. Cơ cấu thu NSNN bền vững hơn, tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu NSNN tăng từ 68% bình quân giai đoạn 2011 - 2015 lên 85,5% năm 2020 (kế hoạch là 84 - 85%), tỷ trọng thu dầu thô và thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu giảm từ 30% bình quân giai đoạn 2011 - 2015 xuống còn khoảng 14,2% năm 2020.

Đồng thời, đã cơ cấu lại một bước chi NSNN, ưu tiên dành nguồn lực tăng chi đầu tư, ngay từ khâu dự toán, tỷ trọng chi đầu tư phát triển (ĐTPT) đã được bố trí tăng từ mức 25,7% năm 2017 lên mức 26,9% năm 2020. Tổng nguồn NSNN bố trí cho chi ĐTPT trong 5 năm đạt trên 2,2 triệu tỷ đồng, vượt kế hoạch 5 năm là 2 triệu tỷ đồng. Tỷ trọng chi ĐTPT thực hiện đạt 27 - 28% tổng chi NSNN (mục tiêu tại Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội là 25 - 26%). Đây là kết quả tích cực, nhất là trong bối cảnh quy mô chi NSNN so với GDP giảm.

Bội chi NSNN năm 2020 ước khoảng 248,5 nghìn tỷ đồng, dưới 4% GDP. Tính chung 5 năm giai đoạn 2016 - 2020, bội chi NSNN bình quân khoảng 3,6% GDP, đảm bảo mục tiêu không quá 3,9% GDP theo Nghị quyết số 25/2016/QH14 ngày 9/11/2016 của Quốc hội.

Đến cuối năm 2020, dư nợ công khoảng 55,8% GDP, nợ Chính phủ khoảng 49,6% GDP, trong phạm vi giới hạn cho phép, giảm mạnh so với mức tương ứng là 63,7% và 52,7% năm 2016 (mức trần cho phép là 65% và 54%).

Danh mục nợ Chính phủ được cơ cấu lại theo hướng tăng tỷ trọng cho vay trong nước từ mức 38,9% năm 2011 lên 58% năm 2015 và 64,7% cuối năm 2020 nhằm tránh được vấn đề rủi ro tỷ giá; lãi suất phát hành bình quân danh mục trái phiếu chính phủ giảm dần, từ mức 6,4%/năm năm 2015 xuống 4,5% năm năm 2020; kỳ hạn phát hành bình quân trái phiếu chính phủ tăng dần, từ mức 3,2 năm năm 2011 lên 13,94 năm cuối năm 2020.

Bên cạnh thành công trong điều hành chính sách tài khóa ứng phó với đại dịch Covid-19, ngành Tài chính đã đạt nhiều kết quả nổi bật trên các mặt công tác, như: xây dựng, hoàn thiện thể chế; đẩy mạnh cải cách hành chính, sắp xếp tổ chức bộ máy; quản lý giá, phát triển thị trường tài chính; quản lý tài sản công; hợp tác quốc tế và tài chính đối ngoại...

Trách nhiệm với dân, lo cho dân

TBTCVN: Thưa Bộ trưởng, năm qua Bộ Tài chính đã đề xuất một loạt các giải pháp tài khóa hỗ trợ nền kinh tế. Thủ tướng Chính phủ đã đánh giá rất cao khi cho rằng “ngành Tài chính có trách nhiệm với dân, lo cho dân trong lúc hoạn nạn”. Xin Bộ trưởng cho biết, trong bối cảnh đặc biệt ấy, những giải pháp đặc biệt nào đã được Bộ Tài chính triển khai thực hiện?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của Bộ Tài chính là cân đối thu, chi ngân sách quốc gia, đảm bảo nguồn lực cho các nhu cầu chi tiêu công. Song, mục tiêu cuối cùng của chính sách tài khóa vẫn là củng cố nền tảng vĩ mô, thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế - xã hội.

Chủ trương nhất quán trong điều hành của Bộ Tài chính là luôn coi phát triển hoạt động sản xuất - kinh doanh, nâng cao mức sống của người dân là nền tảng quan trọng nhất để cải thiện và cơ cấu lại các cân đối lớn của NSNN; củng cố nền tảng vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Khi xuất hiện đại dịch Covid-19, Bộ Tài chính đã chủ động bám sát tình hình, xây dựng các kịch bản điều hành; đề xuất các giải pháp về tài khóa để ứng phó với tác động của dịch Covid-19, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đảm bảo an sinh và an toàn xã hội. Trong hoàn cảnh đặc biệt, cần những chính sách và cách làm đặc biệt. Các vấn đề đều được xử lý nhanh nhất ở mức có thể, trên tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ “chống dịch như chống giặc”.

Bộ Tài chính đã đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành và ban hành theo thẩm quyền miễn, giảm thuế, phí và lệ phí. Trong đó, đề xuất ngay giải pháp hỗ trợ về dòng tiền như gia hạn thời hạn nộp thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN của hộ kinh doanh... để giảm gánh nặng, chi phí đầu vào giúp doanh nghiệp, người kinh doanh cầm cự, vượt qua khó khăn trước mắt về tài chính, duy trì sản xuất và việc làm cho người lao động. Đây có thể coi là những chính sách mang tính đột phá, được cộng đồng doanh nghiệp, người dân và các tổ chức quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.

Mặc dù điều kiện NSNN còn gặp nhiều khó khăn, song vẫn ưu tiên bố trí đủ các khoản chi cho an sinh xã hội, cho các đối tượng đặc biệt khó khăn như: hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng của dịch Covid-19, bão lũ ở các tỉnh miền Trung và giông lốc, mưa đá, lũ quét ở các tỉnh

phía Bắc... Để có dư địa tài khóa thực hiện rất nhiều nhiệm vụ chi cấp bách phát sinh trong năm 2020 này, là nhờ Bộ Tài chính đã đi đúng hướng trong cơ cấu lại ngân sách và nợ công theo các nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ.

Thúc đẩy giải ngân “gói kích cầu lớn nhất”

TBTCVN: Như Bộ trưởng từng nhận định, trong khó khăn, gói đầu tư công với tổng số vốn rất lớn (gồm cả năm trước chuyển sang) chính là “gói kích cầu” lớn nhất. Bộ trưởng có thể chia sẻ kinh nghiệm của Bộ Tài chính trong thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, góp phần thúc đẩy tăng trưởng?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Thực tế thời điểm đầu năm 2020 cho thấy, kinh tế đất nước tăng trưởng thấp so những năm trước đây; nhân dân gặp nhiều khó khăn về thu nhập do hậu quả Covid-19 gây ra. Nguyên nhân chính do các dòng vốn đầu tư, kể cả đầu tư xã hội, đầu tư nhà nước đều chậm và thấp do nhiệm vụ, kế hoạch được giao. Đầu tư công là một trong những cứu cánh quan trọng giúp vượt qua khó khăn, giải quyết việc làm, tạo thu nhập, góp phần tăng trưởng. Trách nhiệm của Chính phủ, các bộ ngành, địa phương là rất lớn khi phải tập trung giải ngân số vốn hơn 630 nghìn tỷ đồng (gồm cả nguồn vốn năm 2019 chuyển sang). Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rốt ráo vào cuộc, liên tục họp thúc giải ngân. Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định thành lập 7 đoàn công tác kiểm tra, đôn đốc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, trong đó có đoàn công tác của Bộ Tài chính. Sau khi đi kiểm tra tại nhiều tỉnh, thành phố, Bộ Tài chính đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ, đề xuất nhiều giải pháp để đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công.

Về phía Bộ Tài chính, ngoài tháo gỡ trực tiếp cho các bộ, ngành, địa phương, Bộ đã tổ chức nhiều hội nghị trực tuyến với các bộ, ngành, địa phương thúc đẩy giải ngân vốn trong nước, vốn vay nước ngoài và vay ưu đãi theo hướng “cầm tay chỉ việc”, giải đáp vướng mắc đối với từng kiến nghị của địa phương, bộ, ngành. Bộ cũng đã chỉ đạo các cơ quan tài chính, đặc biệt là Kho bạc Nhà nước bên cạnh việc chủ động đôn đốc, hỗ trợ tối đa cho các chủ đầu tư, ban quản lý dự án trong nghiệm thu làm thủ tục thanh toán; vừa định kỳ hàng tuần, hàng tháng gửi báo cáo tiến độ giải ngân cho lãnh đạo cấp ủy, chính quyền địa phương, từ đó có chỉ đạo kịp thời, nhất là đối với các dự án chậm tiến độ trên địa bàn.

Ước tính đến ngày 31/12/2020 chi đầu tư phát triển đạt 82,8% dự toán (cùng kỳ đạt 62,9% kế hoạch); phấn đấu đến hết thời điểm khóa sổ kế toán năm 2020 (ngày 31/1/2021) đạt 92 - 93% dự toán. Giải ngân vốn năm 2019 chuyển sang năm 2020 đạt khoảng 75% kế hoạch. Có thể thấy đây là điểm sáng trong tổ chức thực hiện chi ngân sách năm 2020, nhờ đó đã tăng cường tổng cầu, kích thích và thúc đẩy tăng trưởng chung cho nền kinh tế.

Hợp tác tài chính nâng tầm vị thế Việt Nam

TBTCVN: Một trong những sự kiện nổi bật về hợp tác quốc tế trong năm 2020 là việc chủ trì thành công Tiến trình hợp tác tài chính ASEAN và ASEAN+3. Xin Bộ trưởng cho biết với vai trò chủ trì, Bộ Tài chính đã đóng góp như thế nào trong việc nâng cao vị thế của Việt Nam trong khu vực?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Năm 2020, Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch ASEAN với sứ mệnh hướng tới một Cộng đồng ASEAN “gắn kết và chủ động thích ứng”. Bộ Tài chính Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ trì Tiến trình hợp tác tài chính ASEAN và đồng Chủ trì Tiến trình hợp tác tài chính ASEAN+3 cùng với Nhật Bản.

Một trong những kết quả nổi bật trong năm Chủ tịch ASEAN 2020 là việc các Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương ASEAN đã thông qua sáng kiến của Bộ Tài chính Việt Nam về “Tài chính bền vững trong ASEAN”. Đây cũng là 1 trong 13 sáng kiến của Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) đã được các Lãnh đạo cấp cao ghi nhận.

Với vai trò Đồng chủ trì Tiến trình hợp tác tài chính ASEAN+3, Bộ Tài chính Việt Nam cùng với đối tác đồng chủ trì Nhật Bản và các nước thành viên ASEAN+3 đã nỗ lực thúc đẩy các sáng kiến hợp tác tài chính, tăng cường giám sát kinh tế tài chính vĩ mô, đảm bảo ổn định tài chính và phục hồi tăng trưởng kinh tế khu vực.

Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do đại dịch Covid-19 gây ra, song với tinh thần chủ động sáng tạo, Bộ Tài chính đã nỗ lực khắc phục khó khăn, linh hoạt trong triển khai thực hiện, đảm bảo chất lượng và hiệu quả các hoạt động hợp tác theo đúng kế hoạch đề ra. Kết quả tiến trình hợp tác tài chính ASEAN và ASEAN+3 năm 2020 được các nước thành viên và đối tác quốc tế đánh giá cao, khẳng định năng lực tổ chức và chủ trì của Bộ Tài chính, qua đó góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong khu vực.

Đưa tiềm lực tài chính quốc gia ngày càng lớn mạnh

TBTCVN: Đã có thời gian gắn bó với ngành Tài chính gần 8 năm qua với rất nhiều việc đã thành công, nhưng chắc là Bộ trưởng vẫn còn nhiều trăn trở. Xin Bộ trưởng có thể chia sẻ về những thách thức mà ngành Tài chính phải đối mặt cũng như kỳ vọng của ông trong thời gian tới?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Giai đoạn tới, tình hình kinh tế chính trị, an ninh thế giới dự báo có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường; nền kinh tế trong nước vẫn còn nhiều khó khăn, tiềm ẩn những rủi ro; tình hình thiên tai, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.

Bối cảnh đó đã và đang đặt ra nhiều khó khăn, thách thức cho ngành Tài chính. Tập thể Ban Cán sự Đảng, Đảng ủy, Lãnh đạo Bộ Tài chính tiếp tục chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trong toàn ngành Tài chính tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo, kỷ cương; phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Để thực hiện hiệu quả các nghị quyết của Đảng, của Quốc hội và Chính phủ; thực hiện phương châm hành động của Chính phủ “Đoàn kết, kỷ cương, đổi mới, sáng tạo, khát vọng phát triển”, phấn đấu hoàn thành thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ tài chính - NSNN năm 2021, Ban Cán sự Đảng Bộ Tài chính đã kịp thời ban hành Nghị quyết số 01/NQ-BCSĐ yêu cầu các cấp ủy, tổ chức Đảng, các tổ chức, đơn vị trong toàn ngành Tài chính tập trung thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả 13 nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm. Ngành Tài chính đặt ra mục tiêu phấn đấu tăng thu NSNN 3% so với dự toán Quốc hội quyết định, tỷ lệ động viên vào NSNN khoảng 15,5% GDP. Kiểm soát chặt chẽ bội chi NSNN năm 2021 trong phạm vi 4%, phấn đấu tăng thu, tiết kiệm chi; kiểm soát nợ công không quá 46,1% GDP, nợ Chính phủ không quá 41,9% GDP; kiểm soát lạm phát ở mức dưới 4%.

Trong những năm qua, toàn ngành Tài chính đã nỗ lực không ngừng nghỉ trong các mặt công tác, đoàn kết, sáng tạo, phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ tài chính – ngân sách, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế.

Bên cạnh các kết quả đạt được, đúng là vẫn còn tồn tại những hạn chế, yếu kém cần khắc phục triệt để trong thời gian tới, đó là: kỷ luật tài chính – NSNN mặc dù có chuyển biến, song vẫn còn hạn chế; việc quản lý thu, sử dụng ngân sách và tài sản công có lúc, có nơi chưa đúng tiêu chuẩn định mức, chế độ; công tác tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước chậm ảnh hưởng đến cân đối ngân sách nhà nước; đầu tư công vẫn chưa thực hiện hết kế hoạch, còn lãng phí... Việc nhìn nhận đúng những hạn chế, yếu kém sẽ là bài học cho công tác điều hành năm 2021 và những năm tiếp theo.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhất là tác động của đại dịch Covid-19 là chưa thể lường trước, đáp ứng yêu cầu tăng cường nguồn lực tài chính quốc gia để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế đất nước trong thời kỳ mới, cũng như chủ động ứng phó với tác động tiêu cực từ bên ngoài, các cấp, các ngành, địa phương nói chung và ngành Tài chính nói riêng còn phải nỗ lực nhiều hơn nữa. Đặc biệt, với dự toán NSNN năm 2021 và dự kiến cả giai đoạn 2021 - 2025, có thể nói, đó là chỉ tiêu phải phấn đấu, quyết tâm rất lớn. Tin tưởng rằng, với truyền thống đoàn kết, sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, thách thức, ngành Tài chính sẽ tiếp tục đạt được nhiều thành công hơn nữa, góp phần đưa tiềm lực tài chính quốc gia được củng cố và ngày càng lớn mạnh.

TBTCVN: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Minh Anh (thực hiện)

Minh Anh (thực hiện)