Thu hút đầu tư vào nông nghiệp: Có "đại bàng" thì cũng phải có "chim sẻ"

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan trao đổi với PV bên lề Đại hội XIII.

Bên lề phiên họp Đại hội XIII của Đảng ngày 29/1, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đã có những chia sẻ với báo chí về một số quan điểm, định hướng phát triển nông nghiệp.

PV: Ông đánh giá thế nào về việc thời gian qua, nhiều tập đoàn tư nhân lớn rất quan tâm và đã đầu tư đáng kể vào lĩnh vực nông nghiệp?

Thứ trưởng Lê Minh Hoan: Một tín hiệu rất vui là các tập đoàn lớn trước đây không tham gia vào nông nghiệp thì gần đây đã đầu tư vào lĩnh vực này. Họ vẫn xác định rằng, nông nghiệp không phải là lĩnh vực sinh lời ngay và cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.

Nhưng đây đó, tôi thấy rất nhiều doanh nghiệp (DN) tâm huyết với nông nghiệp và người ta muốn trở lại đầu tư cho nông nghiệp không phải là với mục đích chỉ làm giàu cho DN mình mà tạo ra một cú hích để thay đổi hình ảnh nông nghiệp Việt Nam. Đó mới là giá trị cao nhất của việc DN tư nhân đầu tư vào nông nghiệp Việt Nam. Từ giá trị đó, các DN trong thời gian qua đã tạo ra được thế để đưa nông sản nước ta ra nước ngoài cũng như chế biến nông sản ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn.

Chúng ta trân trọng sự đóng góp của cộng đồng DN đầu tư vào nông nghiệp bởi cơ cấu lại nông nghiệp thì phải có người dẫn dắt, đó chính là DN. Tuy nhiên, tôi cũng muốn chia sẻ rằng, trong tự nhiên cũng vậy thôi, sẽ có những con "đại bàng", cũng sẽ có những con "chim sẻ". Chúng ta muốn có nhiều "đại bàng" để dẫn dắt nhưng cũng không được quên những con "chim sẻ", đó là những hợp tác xã, đó là những DN vừa và nhỏ đang đầu tư ở các địa phương, mặc dù giá trị có thể không cao nhưng chúng ta hợp lực của các "chim sẻ" lại thì sẽ tạo ra hiệu quả lan tỏa. Nhất là các chương trình đổi mới sáng tạo hay khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp cũng sẽ là ưu tiên trong lĩnh vực nông nghiệp thời gian tới.

Những DN, những bạn trẻ trở về từ các đô thị lớn, hấp thụ được tri thức, công nghiệp hiện đại thì sẽ trở về khởi nghiệp trong các lĩnh vực cụ thể của nông nghiệp từ phân loại, bảo quản, phân phối sản phẩm, thương mại điện tử... sẽ có tác động lan tỏa ở cộng đồng sẽ không kém gì các con "đại bàng". Xưa nay chúng ta chỉ tính tới các con "đại bàng" nhưng "chim sẻ" - các DN đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, DN vừa và nhỏ ở các địa phương để tạo ra nền kinh tế nông nghiệp ở địa phương sẽ tạo ra một phân khúc nhất định so với phân khúc của các DN lớn. Các cơ quan truyền thông cũng hãy trân quý, tôn vinh và phát hiện các DN này. Có như vậy chúng ta mới có điều kiện thu hút đội ngũ tri thức trẻ về làm.

Nếu chúng ta chỉ đơn thuần canh tác, tạo ra sản lượng thì đâu cần công nghệ thông tin, đâu cần công nghệ sinh học, công nghiệp thực phẩm... Nếu chúng ta chuyển động tất cả những yếu tố như tôi nói, đưa công nghệ về, đưa DN vừa và nhỏ về thì sẽ thu hút được trí thức trẻ về nơi các em, các cháu sinh ra. Và như vậy, đến một ngày, chúng ta sẽ không còn phải "ca cẩm" thanh niên cứ rời bỏ ruộng, bỏ quê,...

Càng có nhiều DN vừa và nhỏ ở địa phương thì các nhà đầu tư đến họ sẽ có hệ sinh thái ở xung quanh rồi, những DN vừa và nhỏ đảm nhận những công đoạn mà DN lớn không thể làm hết. Nó không biệt lập mà khi chúng ta tạo ra một hệ sinh thái khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp cũng là một điều kiện để chúng ta kéo các đại bàng về hoạt động. Từ đó, sẽ vừa tạo ra giá trị cho DN vừa tạo ra giá trị cho người nông dân.

PV: Sản xuất nông nghiệp đòi hỏi phải tích tụ ruộng đất, vậy cần cơ chế như thế nào để DN có thể tích tụ được ruộng đất phục vụ sản xuất nông nghiệp?

Thứ trưởng Lê Minh Hoan: Hiện nay có hai mô hình DN đầu tư vào nông nghiệp. Mô hình đầu tiên là DN muốn có quỹ đất lớn, lên đến hàng nghìn ha để tạo ra vùng nguyên liệu ổn định, đầu tư nhà máy chế biến. Nhưng mô hình ngược lại cũng không cần diện tích đất lớn mà tạo ra sự liên kết giữa các vùng nguyên liệu xung quanh. Mỗi mô hình có một hướng đi khác nhau. Dù hướng đi nào thì chúng ta cũng phải nghĩ đến câu chuyện người nông dân đang canh tác trên mảnh đất đó, có thể họ cho thuê, có thể họ bán theo những chính sách sẽ được xác lập để tạo ra quy mô lớn hơn. Bài toán việc làm cho những người nông dân đó như thế nào? Để DN ôm một quỹ đất lớn nhưng người nông dân phải đi ra ngoài, đâu phải ai cũng vào nhà máy làm được đâu. Nếu DN chỉ tập trung đất để tạo ra quy mô sản xuất lớn thì không tạo ra được nhiều việc làm vì nhiều khi sản xuất quy mô lớn, bằng công nghệ hiện đại thì nông dân lại không có việc làm nữa.

Tôi hay trao đổi với địa phương, mỗi DN đến đầu tư, chúng ta phải khuyến cáo DN cần tạo ra được chuỗi ngành hàng, bởi chuỗi ngành hàng đó tạo ra rất nhiều việc làm, vừa thu hút được trí thức trẻ về, vừa đưa người nông dân canh tác trên mảnh đất đó vào làm việc trong chuỗi ngành hàng đó thông qua công tác đào tạo của doanh nghiệp, đào tạo chuyển đổi nghề cho lao động nông thôn của nhà nước.

Như vậy câu chuyện DN đầu tư vào nông nghiệp mới bền vững. Vì thực tế sẽ xảy ra những vấn đề về mặt xã hội ở nông thôn nếu chúng ta không bình tĩnh, không ngồi để phân tích từng dự án một. Điều quan trọng trong tư duy phát triển không chỉ là tăng trưởng mà tăng trưởng đó tạo ra được bao nhiêu việc làm cho xã hội. Con người là mục tiêu, là động lực. Nếu tăng trưởng GDP chỉ nằm ở một nhóm người thì khác mà tăng trưởng đó tác động đến nhiều nhóm người là khác.

PV: Ông đánh giá như thế nào về hoạt động của các DN trong lĩnh vực nông nghiệp vừa qua?

Thứ trưởng Lê Minh Hoan: Thời gian qua chúng ta có sự đột biến trong việc thu hút nhà đầu tư vào nông nghiệp. Tôi mong muốn các nhà đầu tư này phải trở thành hệ sinh thái để đi cùng nhau chứ không nên đi một mình. Cùng đầu tư trên một lĩnh vực nông nghiệp như cây ăn trái, cà phê, cá tra, điều… nhà đầu tư phải hợp tác thay vì chia rẽ, cạnh tranh.

Hãy nghĩ tới quyền lợi của nông dân, nền nông nghiệp của mình trước khi nghĩ đến lợi nhuận, cùng tạo ra khát vọng chung cho đất nước, tạo sự lan tỏa, thương hiệu cho DN đồng nghĩa với việc tạo ra thương hiệu chung.

PV: Xin cảm ơn ông./.

Dương An - Đức Minh (ghi)

Dương An - Đức Minh (ghi)