Gỡ bỏ rào cản để phát triển thương mại vùng biên giới

Sự yếu kém về cơ sở hạ tầng đã và đang là rào cản hạn chế hoạt động thương mại biên giới, nhất là con đường chính ngạch. Ảnh: TL

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh tại Hội nghị phát triển kinh tế khu vực biên giới, diễn ra sáng ngày 16/8, nhằm nắm bắt khó khăn, vướng mắc trong phát triển kinh tế của 25 tỉnh biên giới nước ta.

Hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu lưu thông hàng hóa

Theo đánh giá của Vụ Thị trường châu Á – châu Phi (Bộ Công thương), thời gian qua, trong bối cảnh đầy khó khăn, các tỉnh biên giới đã chủ động, tích cực khắc phục, nỗ lực vươn lên, vừa đảm bảo an ninh, quốc phòng tại khu vực biên giới, phòng chống dịch Covid-19 hiệu quả. Trong 6 tháng đầu năm 2021, 20/25 tỉnh tăng trưởng cao hơn mức bình quân cả nước. Nhiều tỉnh tăng trưởng với tốc độ 2 con số. Sản xuất công nghiệp, nông nghiệp trên địa bàn khu vực vực biên giới tiếp tục phát triển. 2/3 số tỉnh có chỉ số phát triển sản xuất công nghiệp tăng trưởng cao hơn mức bình quân cả nước.

Đáng chú ý trong bối cảnh dịch bệnh, quan hệ qua biên giới với các nước láng giềng được duy trì tốt thông qua các cơ chế giao lưu, làm việc định kỳ, tạo điều kiện thuận lợi duy trì mô hình thông quan phòng dịch, đảm bảo thương mại qua biên giới không bị gián đoạn.

Đặc biệt bước đầu, một số hạ tầng phục vụ phát triển công nghiệp và thương mại tại khu vực biên giới đã được hình thành như hệ thống khu kinh tế cửa khẩu và cụm công nghiệp. Theo thống kê, đến nay đã thành lập 26 khu kinh tế cửa khẩu trên cả 3 tuyến biên giới với Lào, Campuchia và Trung Quốc. Các tỉnh biên giới, khu vực biên giới đã có 267 cụm công nghiệp hoạt động với tổng diện tích là 8.799 ha; tương ứng chiếm 36,6% số lượng và 39,4% diện tích các cụm công nghiệp đã hoạt động của cả nước.

Tuy nhiên, Bộ Công thương cũng thừa nhận, mặc dù cơ cấu kinh tế vẫn dựa vào nông nghiệp là chính nhưng tại các địa phương này chưa hình thành vùng sản xuất tập trung, chưa áp dụng tiêu chuẩn, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu, chưa hình thành chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ.

Bên cạnh đó, sản xuất công nghiệp chưa tạo ra sản phẩm chủ lực, năng lực cạnh tranh yếu và hạ tầng thương mại biên giới hiện chưa đáp ứng được tiềm năng và nhu cầu của hoạt động mua bán, trao đổi, lưu thông hàng hóa... Nhiều chuyên gia kinh tế cũng đánh giá, chính sự yếu kém về cơ sở hạ tầng là rào cản hạn chế hoạt động thương mại biên giới, khiến cho hoạt động xuất khẩu sang các thị trường láng giềng chưa phát triển tương xứng với tiềm năng.

Nâng cấp, mở mới các cửa khẩu, lối mở, tiến tới xóa bỏ thương mại tiểu ngạch

Cũng theo Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, nguyên nhân của các khó khăn, hạn chế nêu trên là do công tác quy hoạch đầu tư phát triển khu kinh tế cửa khẩu và hạ tầng thương mại biên giới còn nhiều bất cập, chưa có nhiều ưu đãi đột phá nên khó thu hút đầu tư trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, việc chưa kịp thời nâng cấp, mở mới các cửa khẩu, lối mở biên giới để theo kịp với nhu cầu giao thương giữa khu vực biên giới và các nước láng giềng cũng là một nguyên nhân hạn chế phần nào phát triển kinh tế của khu vực biên giới...

Phát biểu hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đánh giá thêm, cơ cấu kinh tế bất hợp lý thể hiện rõ ở việc kinh tế nông nghiệp vẫn là chủ đạo ở khu vực biên giới; công nghiệp và thương mại dịch vụ kém phát triển, thương mại tiểu ngạch vẫn là chủ yếu. Thậm chí, nhiều địa phương chưa tương xứng với quy mô, tốc độ đầu tư của nước bạn, hạ tầng thương mại hiện đại rất thiếu (như trung tâm logistics), các hạ tầng thương mại biên giới (như kho hàng, chợ, trung tâm thương mại) phân bố không đều và không đủ năng lực phục vụ lúc cao điểm.

Để khai thác hiệu quả tiềm năng thị trường hơn 1,5 tỷ dân Trung Quốc, các thị trường ASEAN, theo Bộ trưởng Công thương, cần tập trung xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển công nghiệp – thương mại trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045; khẩn trương tích hợp quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, phát triển công nghiệp – thương mại khu vực biên giới, cửa khẩu… tương xứng với tiềm năng, lợi thế của khu vực và tương thích với quy hoạch, đầu tư phát triển của nước bạn.

Bên cạnh đó, cần ưu tiên bố trí phân bổ vốn ngân sách để đầu tư hạ tầng về giao thông, điện, nước, viễn thông và hạ tầng thương mại dịch vụ tại vùng biên giới. Nước ta nên tận dụng tốt quan hệ qua biên giới và các hiệp định thương mại tự do đã ký để thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao… phục vụ nhu cầu xuất khẩu.

Cũng theo Bộ Công thương, thời gian tới cần kịp thời nâng cấp, mở mới các cặp cửa khẩu để đáp ứng nhu cầu giao thương của người dân, doanh nghiệp các nước chung biên giới. Song song với đó, nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu chính ngạch. Hạn chế tới mức thấp nhất, tiến tới xóa bỏ tiểu ngạch trong thương mại khu vực biên giới. Ngoài ra, nước ta cần chú trọng kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ thị trường, chống buôn lậu và gian lận thương mại, tạo môi trường lành mạnh cho thương mại biên giới phát triển./.

Tố Uyên

Tố Uyên