Chậm giải ngân vốn đầu tư công, câu chuyện nói mãi không hồi kết

Dự án giao cơ quan nào, cơ quan đó phải chịu trách nhiệm

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (TP. Hà Nội) đề nghị Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết trách nhiệm trong chuyển nguồn vốn đầu tư công thời gian qua. Khi đi giám sát tại địa phương, đại biểu được nghe trách nhiệm đó thuộc về Trung ương, song khi làm việc với Bộ chủ quản thì lại được nghe nguyên nhân đó thuộc về địa phương, đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ vấn đề này trước Quốc hội.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự án giao cho cơ quan nào thì cơ quan đó phải chịu trách nhiệm. Dự án của địa phương thì địa phương phải chịu trách nhiệm, dự án của Trung ương thì Trung ương phải chịu trách nhiệm. Còn dự án Trung ương có cấu phần liên quan đến địa phương và đã trao cho địa phương thì địa phương phải chịu trách nhiệm.

Theo Bộ trưởng, trong Đề án tách bồi thường, hỗ trợ tái định cư ra khỏi dự án đầu tư công sắp tới sẽ trình Quốc hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ trình riêng phần giải phóng mặt bằng giao cho địa phương và địa phương có thể dùng cả ngân sách của trung ương để thực hiện, hoặc có thể dùng cả ngân sách địa phương để thực hiện giải phóng mặt bằng.

Nếu làm được như vậy sẽ linh hoạt, chủ động và nhanh hơn và nếu tách được và giao hẳn cho địa phương thì sẽ phân biệt rõ ràng trách nhiệm Trung ương hay địa phương đối với dự án của Trung ương trên địa bàn.

Đại biểu Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) đã bấm nút tranh luận, ông cho rằng giải ngân chậm là vấn đề còn tồn tại nhiều bất cập và hạn chế, từ kế hoạch, tổ chức thực hiện và dự án. “Có ý kiến cho rằng mắc là do luật, có ý kiến phần nhiều là tổ chức thực hiện, tôi đồng tình với Bộ trưởng, là do tổ chức thực hiện. Xây dựng kế hoạch không sát, không từ thực tế, có khi do doanh nghiệp xây dựng, lập kế hoạch, có khi là do tư duy nhiệm kỳ, nhiệm kỳ trước thấy dự án này là bức xúc, nhiệm kỳ sau lại thấy không cần thiết nữa”, đại biểu nói.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị phải làm rõ trách nhiệm giải ngân vốn đầu tư công chậm. Theo Chủ tịch Quốc hội, cần phải xác định nguyên nhân chủ quan, khách quan, cốt lõi và chúng ta phải đột phá ở đâu. Dẫn chứng thêm, Chủ tịch Quốc hội nêu, năm 2020, giải ngân đầu tư công đạt kỷ lục 98%. 10 tháng đầu năm 2021, tỷ lệ giải ngân đầu tư chưa được được 50%. “Như vậy, tại sao cùng môi trường thể chế như nhau nhưng sao đơn vị giải ngân cao, đơn vị giải ngân thấp. Doanh nghiệp, người dân đều mong có gói kích thích mới, trong khi tiền chúng ta có còn chưa tiêu hết, năng lực hấp thu vốn của chúng ta như thế nào", Chủ tịch Quốc hội nêu.

Bởi theo Chủ tịch Quốc hội, nếu chúng ta không làm rõ, dù Quốc hội chất vấn xong, có ban hành nghị quyết thì vẫn chưa giải quyết được vấn đề. Trách nhiệm ở đâu phải làm rõ, tình hình kiểm tra giám sát giải quyết thế nào, không thể nói chung chung là vướng mắc.

Đại biểu Âu Thị Mai quan tâm đến việc chậm giải ngân vốn ODA. Ảnh: QH.

“Đổ cho địa phương thì tội địa phương quá”

Giải ngân chậm nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi thời gian qua cũng nhận được sự quan tâm của đại biểu. Đại biểu Âu Thị Mai (Tuyên Quang) đặt câu hỏi: theo báo cáo của Chính phủ, đến cuối tháng 10/2021, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công như việc giải ngân ODA còn thấp so với kế hoạch. Đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân và giải pháp gì để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 và những năm tiếp theo cũng như để thúc đẩy giải ngân vốn ODA.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, đây không phải lần đầu vấn đề giải ngân đầu tư công được nêu tại kỳ họp Quốc hội và việc chậm trễ giải ngân có nhiều nguyên nhân, như: công tác chuẩn bị dự án kém, mang tính hình thức nhiều, qua loa; về giải phóng mặt bằng…

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, đây là câu chuyện muôn thuở, nếu các quy định về đất đai chưa giải quyết được triệt để, vì vẫn bị vướng mắc về nguồn gốc đất, giá đền bù, tranh chấp, ý thức người dân... làm chậm tiến độ. Ngoài ra là công tác đấu thầu, không được bố trí vốn đối ứng cũng là nguyên nhân làm chậm giải ngân. Riêng năm 2021, có những nguyên nhân là bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, phải giãn cách xã hội ảnh hưởng đến nhiều vấn đề về nguyên vật liệu, nhân công thiếu lao động, chi phí tăng cao, nguyên vật liệu tăng cao.

Thẳng thắn thừa nhận một thực tế, đó là nguyên nhân ở khâu thực hiện vẫn là chính, Bộ trưởng cho biết, toàn bộ vấn đề từ thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư tất cả các dự án nhóm A, B, C đều đã phân cấp địa phương; thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn; điều chỉnh chủ trương đầu tư đều đã phân cấp cho địa phương...

Bộ chỉ còn ba chức năng chính là xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn; đảm bảo chiến lược 10 năm và kế hoạch 5 năm; xây dựng nguyên tắc, tiêu chí điều hành hàng năm. Khi được Quốc hội thông qua, Thủ tướng đã giao vốn một lần, theo một khoản cho các địa phương ngay từ tháng 11 năm trước. Vì vậy, vấn đề hiện nay là nằm ở địa phương. Còn những vấn đề thuộc về trách nhiệm Trung ương và Bộ "thì chúng tôi cầu thị".

Đưa ra danh sách giải ngân vốn đầu tư công của 63 tỉnh, thành, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, "để xem vấn đề nằm ở đâu và trách nhiệm của ai". Về giải pháp thời gian tới, công tác này cần thực hiện tốt hơn, quyết liệt hơn, nghiêm túc hơn các Nghị quyết của Chính phủ. Tổ công đặc biệt của Thủ tướng cần phát huy tinh thần để tháo gỡ vướng mắc. Bộ cũng đang rà soát, xem có vướng mắc gì thì trong luật hay không để đề xuất sửa...

Tuy nhiên, chưa đồng tình với Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bấm nút tranh luận và đề nghị làm rõ trách nhiệm, chứ nếu “đổ cho địa phương chậm trễ thì tội cho địa phương quá”./.

Minh Anh