Mô hình sanbox cho dịch vụ ngân hàng mới:

“Vừa ném đá vừa dò đường”

17:56 | 23/11/2021 Print
(TBTCO) - Giữa tháng 11/2021, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục cấp phép thêm 1 doanh nghiệp dịch vụ trung gian thanh toán, góp thêm cho sự đông đảo của loại hình kinh doanh này. Với những loại hình mới đa dạng, việc thử nghiệm đặt ra những yêu cầu cần hoàn thiện hệ thống chính sách, nhưng vẫn phải đảm bảo kiểm soát tốt rủi ro.

Công nghệ tài chính sẽ phát triển mạnh

Việc mới có thêm 1 công cụ trong dịch vụ thanh toán đã đưa số doanh nghiệp dịch vụ trung gian thanh toán lên 44 doanh nghiệp không phải ngân hàng tham gia dịch vụ này. Theo Hiệp hội Ngân hàng, hiện nay cả nước có khoảng trên 80.000 điểm QR code thanh toán, 78 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán qua internet, 49 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán di động, 30 ngân hàng thương mại và 6 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán phối hợp triển khai.

“Vừa ném đá vừa dò đường”

Hiện nay cả nước có khoảng trên 80.000 điểm QR code thanh toán.

Một số dịch vụ mới đã dần hòa nhập với đời sống. Người dân đã bước đầu chấp nhận và sử dụng các phương thức thanh toán trực tuyến. Nhu cầu và thói quen tiêu dùng của người dân cũng đang chuyển hướng từ ngoại tuyến (offline) sang không gian trực tuyến (online). Xu hướng này diễn ra đồng thời cùng với sự bùng nổ của các sàn thương mại điện tử và bối cảnh phải trải qua các đợt giãn cách xã hội để ứng phó dịch Covid-19.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện thời gian qua, theo phản ánh của những người trong cuộc, việc tổ chức cần có hệ thống khoa học hơn để tăng hiệu quả hoạt động của các đơn vị kinh doanh cũng như khả năng đáp ứng các nhu cầu ngày càng đa dạng của xã hội.

Ông Nguyễn Đăng Hùng - Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần thanh toán quốc gia Việt Nam (Napas) cho biết, hiện nay để thuận tiện cho các tổ chức thanh toán và ngân hàng, nhiều ngân hàng cho rằng nên để các bên kết nối thông qua một đầu mối thống nhất là Napas. Điều này tránh việc 1 tổ chức trung gian thanh toán phải kết nối với nhiều ngân hàng và 1 ngân hàng cũng phải kết nối nhiều tổ chức trung gian thanh toán.

Tuy nhiên, một số ngân hàng thời gian qua cũng đã rà soát các khung khổ pháp lý thấy rằng, các quy định pháp lý về việc này chưa rõ ràng lắm. Do đó, ông Hùng cho rằng, Ngân hàng Nhà nước thời gian tới cần làm rõ các quy định pháp lý để các trung gian thanh toán, các ngân hàng và Napas triển khai việc kết nối thuận lợi trên thực tế, tránh những rủi ro có thể phát sinh về mặt pháp lý.

Ném đá dò đường

Thực tế, nhu cầu của người dân và ứng dụng công nghệ đều đang phát triển với tốc độ rất nhanh làm xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới thời gian qua. Ví dụ mô hình cho vay ngang hàng (P2P lending), chuyển tiền xuyên biên giới, quản lý tài chính cá nhân, chia sẻ dữ liệu người dùng… Tất cả doanh nghiệp kinh doanh những lĩnh vực này đều hoạt động trong trạng thái chưa rõ ràng về mặt pháp lý. Điều này khiến cả doanh nghiệp và khách hàng đều gặp lúng túng khi thực hiện lẫn cung ứng dịch vụ.

Bà Nguyễn Thị Phương Lan - đại diện Trung tâm Thông tin tín dụng tư nhân cho biết, càng ngày quyền của khách hàng bảo vệ thông tin cá nhân càng được các cơ quan nhà nước chú trọng. Tuy nhiên, mâu thuẫn hiện nay đang nảy sinh là nếu giữ thông tin khách hàng quá nhiều thì cũng có thể khó khăn cho các ngân hàng thu thập dữ liệu khách hàng để đánh giá rủi ro. Do đó, quy định pháp lý cũng cần làm rõ những vấn đề này.

Những vấn đề mới phát sinh tương tự nêu trên theo đó đặt ra yêu cầu về quản lý nhà nước, thể hiện cả 2 mặt, vừa không thể thả lỏng để không bị nảy sinh những rủi ro ngoài kiểm soát, nhưng cũng không thể bóp nghẹt những nhu cầu mới của xã hội.

Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, hiện tại cơ quan này đang xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP (về thanh toán không dùng tiền mặt), đồng thời xây dựng thông tư thay thế Thông tư 39/2014/TT-NHNN (hướng dẫn về trung gian thanh toán) để ban hành ngay khi nghị định thay thế này có hiệu lực.

Nghị định 101 là văn bản pháp lý quy định về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, bao gồm: mở và sử dụng tài khoản thanh toán; dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt; dịch vụ trung gian thanh toán; tổ chức, quản lý và giám sát các hệ thống thanh toán. Tuy nhiên, nghị định này đã ban hành nhiều năm nay, trong thời gian đó, nhu cầu thị trường và phát triển công nghệ đã thay đổi nhiều nên yêu cầu hiện tại cần có những quy định pháp lý có tính bao quát hơn để điều tiết các vấn đề mới.

Tuy nhiên, bên cạnh việc tạo sự thông thoáng đáp ứng các yêu cầu mới, chính các ngân hàng cũng tỏ ra thận trọng để hạn chế rủi ro. Chẳng hạn, Ngân hàng Nhà nước đã cho phép hạn mức mở ví điện tử trực tuyến tối đa lên tới 100 triệu đồng, nhưng nhiều ngân hàng áp dụng mức thấp hơn, thường điều chỉnh theo tín nhiệm khách hàng. Trước bối cảnh hiện nay, cơ chế được các chuyên gia đặt ra vẫn là mở, nhưng trên quan điểm thận trọng, từng bước theo dõi ảnh hưởng cả mặt tích cực lẫn tiêu cực của từng mô hình, dịch vụ để có những giải pháp thích hợp tiếp theo.

Một số dịch vụ tài chính vẫn đang được thí điểm theo mô hình sandbox

Theo nghĩa đen, sandbox là “ô cát”. Về mặt chính sách, sandbox là cơ chế thử nghiệm hoặc thí điểm các chính sách, ý tưởng hoặc mô hình kinh doanh mới trong phạm vi và thời gian xác định, dưới sự giám sát của các nhà quản lý để đánh giá, kiểm nghiệm và điều chỉnh trước khi trở thành một chính sách chung.

Theo đó, đây là một cơ chế giúp nhà lập chính sách cho phép nuôi dưỡng một ý tưởng mới mà không dập tắt nó ngay từ đầu, ngay cả khi chưa có cơ chế quản lý nó. Công thức lý tưởng để thực hiện mô hình sandbox là: Trước tiên, cứ để cho doanh nghiệp tự do thực hành ý tưởng kinh doanh của họ; kế tiếp mới là cơ quan quản lý theo dõi, từng bước thích nghi, ra chính sách và biện pháp quản lý phù hợp.

Chí Tín

© Thời báo Tài chính Việt Nam