Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái giải trình tại Quốc hội chiều 13/6.
Lập cơ quan kiểm soát tài sản nhưng không làm tăng biên chế
Về việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật ra khu vực ngoài nhà nước, Tổng TTCP cho biết theo kinh nghiệm quốc tế, tùy theo điều kiện cụ thể của mỗi quốc gia và mức độ điều chỉnh đối với khu vực ngoài nhà nước có khác nhau về biện pháp áp dụng, về mức độ ràng buộc và cơ chế phát hiện và xử lý vi phạm. Do vậy, dự thảo Luật chỉ quy định việc áp dụng bắt buộc một số biện pháp phòng ngừa như công khai, minh bạch, kiểm soát xung đột lợi ích, trách nhiệm của người đứng đầu, kê khai và kiểm soát tài sản cũng như quy tắc ứng xử chỉ đối với công ty đại chúng, tổ chức tín dụng và các tổ chức xã hội huy động thường xuyên các nguồn lực do nhân dân đóng góp để làm từ thiện, không quy định hết tất cả các giải pháp phòng ngừa cũng như hết tất cả các đơn vị ngoài khu vực nhà nước. Đồng thời, dự thảo luật cũng quy định về kiểm tra, thanh tra đối với tổ chức thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng bắt buộc đối với một số tổ chức xã hội, công ty công chúng, tổ chức tín dụng mà không tập trung kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật nói chung.
Tuy nhiên, qua thảo luận, có ý kiến băn khoăn về phạm vi, nội dung và các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, kể cả việc kê khai, xác minh tài sản, thu nhập và phương thức kiểm tra, thanh tra đối với tổ chức, DN khu vực ngoài nhà nước. Tổng TTCP cho biết sẽ tiếp thu và nghiên cứu, giải trình làm rõ để hoàn thiện dự án luật.
Về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, thực tiễn trong thời gian qua cho thấy mô hình cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập phân tán là một trong những nguyên nhân dẫn tới việc thực hiện kê khai minh bạch về tài sản, thu nhập còn hình thức, do vậy hiệu quả của công tác PCTN còn hạn chế. Xuất phát từ thực trạng trên, Chính phủ đề xuất 2 phương án như dự thảo luật đã trình Quốc hội và lựa chọn phương án 1 tức là giao cho Thanh tra nhà nước thực hiện chức năng cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập chuyên trách. Ưu điểm của phương án này là khắc phục căn bản tính hình thức trong kê khai tài sản, thu nhập. Hai là không phát sinh bộ máy mới và biên chế kèm theo phương án này. Ba là giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả xác minh tài sản, thu nhập trên cơ sở đội ngũ có chuyên môn nghiệp vụ, có kinh nghiệm trong hệ thống các cơ quan thanh tra nhà nước cũng như việc ứng dụng công nghệ thông tin.
Tuy nhiên, qua phiên thảo luận hôm nay cũng như ý kiến thảo luận tổ, nhiều đại biểu lựa chọn phương án 2. Về vấn đề này, người đứng đầu ngành Thanh tra cho biết Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu nhằm xây dựng hệ thống cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu PCTN nhưng không làm phát sinh thêm tổ chức biên chế.
Thu thuế tài sản không kê khai không loại trừ việc xử lý hình sự
Liên quan đến vấn đề về xử lý tài sản, thu nhập và kê khai không trung thực hoặc tăng thêm mà không được giải trình một cách hợp lý, Tổng TTCP cho biết hạn chế trong việc thực hiện các quy định về minh bạch tài sản, thu nhập thời gian qua xuất phát từ một trong những nguyên nhân là chưa có phương án xử lý đối với tài sản, thu nhập, kể cả người kê khai và cơ quan có thẩm quyền đều không có bằng chứng về nguồn gốc hợp pháp của tài sản, thu nhập.
Do đó, Chính phủ đề xuất 2 phương án như trong dự thảo và lựa chọn phương án 1 (đánh thuế) với các lý do: Khắc phục được vướng mắc về pháp lý vì không thể tịch thu tài sản, thu nhập khi nhà nước không thể chứng minh được tài sản, thu nhập đó do hành vi vi phạm pháp luật; giúp nâng cao hiệu quả của việc sử dụng các biện pháp kê khai tài sản, thu nhập trong PCTN khi chuyển các vụ việc có liên quan đến xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực hoặc tăng thêm mà không được giải trình một cách hợp lý vào diện được theo dõi, giám sát, kiểm tra, thanh tra hoặc chuyển sang cơ quan điều tra khi phát hiện có dấu hiệu phạm tội theo quy định của pháp luật.
Dự thảo luật cũng thể hiện rõ ràng đây là biện pháp trước mắt và không loại trừ việc xử lý hình sự và tịch thu tài sản, thu nhập đối với người kê khai, nếu cơ quan chức năng có thẩm quyền của Nhà nước chứng minh được tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, tài sản thu nhập tăng thêm không giải trình được là từ hành vi phạm tội.
Về mức thuế dự thảo luật đưa ra 45%, Tổng TTCP giải thích theo quy định hiện hành về thuế thu nhập cá nhân thì mức thuế suất thấp nhất là 0,1% và cao nhất là 20% trong biểu thuế toàn phần. Đồng thời trốn thuế thì mức phạt có thể gấp từ 1 lần đến 3 lần tiền thuế phải nộp. Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất thuế suất ở mức trung bình là 15% cộng với mức thuế phạt bằng 2 lần tiền thuế phải nộp, tức là 30%. Như vậy, tổng cộng là 45%.
Tại phiên thảo luận, bên cạnh nhiều ý kiến đồng tình với phương án Chính phủ đề xuất, có một số ý kiến của đại biểu băn khoăn về phương án xử lý tài sản thu nhập với mức thuế 45% và đề xuất một số phương án xử lý tài sản thu nhập khác. Theo đó cần làm rõ một số khái niệm về tài sản thu nhập bất minh, bất hợp pháp, tài sản thu nhập chưa giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc để có giải pháp xử lý khả thi, phù hợp và đúng quy định của pháp luật. Tiếp thu các ý kiến này, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu để có phương án xử lý tài sản thu nhập phù hợp với pháp luật và đáp ứng được yêu cầu thực tế đặt ra.
Theo Tổng TTCP, sau kỳ họp này, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tổ chức nghiên cứu nghiêm túc, tiếp thu tối đa và giải trình một cách đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội để có dự thảo luật chất lượng tốt hơn, đáp ứng yêu cầu của công tác PCTN.
H.Y
