Xây dựng ngành công nghiệp tự chủ và vai trò của doanh nghiệp nhà nước

Đây là thông tin được ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) đưa ra tại tọa đàm "Xây dựng nền công nghiệp tự chủ và vai trò của các doanh nghiệp trong nước", diễn ra ngày 7/9/2022 tại Hà Nội.

Sức chống chịu cạnh tranh của doanh nghiệp còn hạn chế

Theo đánh giá của Bộ Công thương, công nghiệp là ngành có tỷ lệ đóng góp lớn nhất đối với ngân sách và kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp, chiếm tới hơn 90% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Tuy nhiên, nội lực nền công nghiệp Việt Nam còn yếu, chuyển dịch cơ cấu kinh tế phụ thuộc quá lớn vào các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), sức chống chịu cạnh tranh của doanh nghiệp còn hạn chế.

Xây dựng ngành công nghiệp tự chủ và vai trò của doanh nghiệp nhà nước. Ảnh: HA

Tham dự tọa đàm ở góc độ doanh nghiệp, ông Đinh Quốc Thái - Tổng thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam cho biết, ngành thép Việt Nam từ nền công nghiệp nhỏ lẻ lạc hậu đã vươn lên làm chủ khoa học công nghệ, làm chủ nền công nghiệp thép với tổng công suất 25 triệu tấn thép thô/năm, từ một nền kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào thép nhập khẩu, đến nay Việt Nam vươn lên, là một quốc gia xuất khẩu hàng chục tỷ USD; cụ thể năm 2021 Việt Nam đã xuất khẩu hơn 14 triệu tấn thép các loại, kim ngạch khoảng 12,7 tỷ USD đến hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Tuy nhiên, theo đại diện Hiệp hội Thép Việt Nam, mặc dù ngành thép đã có sản lượng năm khoảng 30 triệu tấn thép thành phẩm các loại, nhưng đến 90% cung cấp cho nhu cầu xây dựng, kể cả thép xuất khẩu cũng chủ yếu phục vụ xây dựng, bao gồm cả xây dựng công nghiệp và dân dụng, hạ tầng kỹ thuật giao thông vận tải…

Một số lĩnh vực của nền kinh tế vẫn còn phải nhập khẩu thép làm nguyên liệu đầu vào như thép hợp kim, thép dụng cụ, thép trong các cấu kiện và phụ tùng thiết bị và dư địa để hợp tác giữa ngành thép với các ngành khác để cung ứng thép thay thế hàng nhập khẩu vẫn còn lớn.

Từ thực tiễn sản xuất, ông Nguyễn Hữu Tú - thành viên Hội đồng thành viên Tập đoàn Hóa chất Việt Nam cho rằng, mặc dù tất cả các phân ngành của công nghiệp hóa chất cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu, song vẫn cần phát triển sản phẩm chất lượng cao, những sản phẩm đòi hỏi công nghệ cao để hướng tới xuất hẩu.

Ông Nguyễn Hữu Tú cho rằng, thời gian tới cần có cơ chế, chính sách thuế đối với ngành hóa chất, về tạo mặt bằng các khu công nghiệp cho ngành sản xuất hóa chất. Đồng thời, Bộ Công thương có sự hướng dẫn và kết nối đối với các đối tác nước ngoài để làm sao quá trình chuyển đổi số của các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hóa chất có hiệu quả thiết thực và nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh.

Cần thêm nhiều chính sách, cơ chế ưu đãi "trợ lực" cho doanh nghiệp

Tại tọa đảm, ông Phạm Tuấn Anh cũng thẳng thắn cho rằng, cần thêm nhiều chính sách, cơ chế ưu đãi để “trợ lực” cho các doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực, trình độ khoa học và công nghệ, nguồn nhân lực cũng như thúc đẩy liên kết, tham gia mạng sản xuất toàn cầu.

Xây dựng ngành công nghiệp tự chủ và vai trò của doanh nghiệp nhà nước. Ảnh: TL

Ông Phạm Tuấn Anh cho biết, trong thời gian vừa qua, ngành công nghiệp Việt Nam cũng đã đạt được những thành tựu nhất định, tức là đưa ngành công nghiệp Việt Nam trở thành một ngành đóng góp lớn nhất cho ngân sách ngân sách của nhà nước và là một ngành đóng vai trò quan trọng trong phát triển của nền kinh tế. Đây cũng là ngành xuất khẩu chủ lực và có mức tăng trưởng đều qua các năm. Tuy nhiên, ngành công nghiệp cũng có rất là nhiều hạn chế, nội lực của các doanh nghiệp hiện nay rất yếu.

“Thực trạng doanh nghiệp trong sản xuất, cũng như về nhân lực chưa đáp ứng được nhu cầu hiện tại và hiện nay chưa có doanh nghiệp hay sản phẩm công nghiệp mang thương hiệu Việt Nam đủ lớn, đủ mạnh để có cái giá trị gia tăng cao. Chúng ta sản xuất phụ thuộc vào các nguyên liệu nhập khẩu, nên sản phẩm công nghiệp thiếu sự cạnh tranh, giá trị gia tăng không cao” - ông Phạm Tuấn Anh nhận định.

Để phát triển ngành công nghiệp trong thời gian tới, ông Phạm Tuấn Anh cho rằng, các chính sách phát triển ngành công nghiệp cần có đề xuất trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải và tập trung vào những ngành và lĩnh vực công nghiệp nền tảng, công nghiệp ưu tiên.

Bên cạnh đó, Bộ Công thương cũng sẽ kiến nghị Chính phủ xây dựng những khu, cụm liên kết ngành quy mô lớn để thu hút đầu tư, cũng như xây dựng các chuỗi sản xuất công nghiệp. Có những chính sách xây dựng các tập đoàn lớn để dẫn dắt theo các ngành công nghiệp, công nghiệp hỗ trợ đi theo.