Danh mục quản lý rủi ro về trị giá: Công cụ ngăn chặn gian lận thương mại

Giá thực thanh toán do cơ quan hải quan điều tra, xác minh tại nước xuất khẩu. Ảnh: Đức Linh

Thực hiện cam kết gia nhập WTO, Việt Nam đã xây dựng và thường xuyên hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về trị giá để thực hiện đầy đủ Hiệp định Trị giá GATT, phù hợp với thực tế hoạt động kinh doanh thương mại trong tiến trình hội nhập của nền kinh tế Việt Nam vào kinh tế khu vực và thế giới, tạo thuận lợi cho người khai hải quan chủ động xác định trị giá tính thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, góp phần minh bạch hóa chính sách, thúc đẩy hoạt động giao lưu thương mại, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng.

Bên cạnh đó, để công tác quản lý giá tính thuế đối với hàng hoá xuất nhập khẩu đạt hiệu quả, ngăn chặn gian lận thương mại, Việt Nam đã áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro trong công tác quản lý giá, theo đó tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu giá đối với các mặt hàng có nguy cơ gian lận cao và sử dụng cơ sở dữ liệu giá như một công cụ đánh giá rủi ro trong công tác quản lý.

Theo quy định tại Thông tư số 205/2010/TT-BTC ngày 15/12/2010 của Bộ Tài chính thì thẩm quyền ban hành Danh mục Quản lý rủi ro về trị giá gồm có 2 cấp: Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan có thẩm quyền ban hành Danh mục quản lý rủi ro cấp Tổng cục và Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, thành phố có thẩm quyền ban hành Danh mục quản lý rủi ro cấp cục. Nay theo quy định tại Thông tư số 29/2014/TT-BTC ngày 26/2/2014 của Bộ Tài chính thì chỉ có Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan có thẩm quyền xây dựng ban hành Danh mục Hàng hóa xuất khẩu rủi ro về trị giá, Danh mục hàng nhập khẩu rủi ro về trị giá và mức giá tham chiếu kèm theo.

Việc quy định giao thẩm quyền ban hành danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu rủi ro về trị giá như vậy đã tạo ra sự tập trung, thống nhất của Danh mục mặt hàng và mức giá tham chiếu, khắc phục được bất cập, tồn tại của việc giao thẩm quyền ban hành Danh mục cấp cục cho cục hải quan địa phương trước đây.

Quy định này cũng nhằm tránh việc cùng một mặt hàng nhưng có cục hải quan địa phương đưa vào danh mục rủi ro, có địa phương không đưa vào danh mục rủi ro, hoặc cùng đưa vào danh mục rủi ro nhưng mức giá kiểm tra có sự khác biệt do thông tin giá xây dựng danh mục khác nhau, dẫn đến việc thiếu thống nhất trong quản lý giá của cùng một mặt hàng, dễ bị lợi dụng để gian lận trốn thuế.

Cũng theo quy định tại Thông tư 29/2014/TT-BTC thì việc xây dựng, điều chỉnh, bổ sung Danh mục rủi ro hàng hóa xuất khẩu rủi ro về trị giá, Danh mục hàng nhập khẩu rủi ro về trị giá và mức giá tham chiếu kèm theo là công việc thực hiện thường xuyên, nhiều lần trong năm tùy theo yêu cầu quản lý từng thời kỳ, phù hợp với sự biến động của giá cả thị trường.

Thực hiện quy định nêu trên, Tổng cục Hải quan đã có Quyết định số 1114/QĐ-TCHQ ngày 10/4/2014 để ban hành Danh mục hàng hóa xuất khẩu, Danh mục hàng hóa nhập khẩu rủi ro về trị giá và các mức giá tham chiếu kèm theo. Trong đó:

Danh mục hàng hóa xuất khẩu rủi ro về trị giá có 25 nhóm mặt hàng và trên 60 mức giá tham chiếu. Danh mục hàng hóa nhập khẩu rủi ro về trị giá có 55 nhóm mặt hàng và trên 4.400 mức giá tham chiếu.

Các Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu rủi ro về trị giá nêu trên thay thế các Danh mục quản lý rủi ro hàng hóa nhập khẩu về giá cấp tổng cục, cấp cục hiện hành. Việc xây dựng và ban hành Danh mục và mức giá tham chiếu nêu trên có kế thừa từ các Danh mục rủi ro hàng nhập khẩu, Danh mục rủi ro hàng xuất khẩu cấp tổng cục, cấp cục. Đồng thời có cập nhật mặt hàng thuộc Danh mục theo các tiêu chí quy định tại Thông tư số 29/2014/TT-BTC và các thông tin mới nhất để xây dựng mức giá tham chiếu gần sát với giá thực tế giao dịch của doanh nghiệp.

Để mức giá kiểm tra ban hành kèm theo Danh mục gần nhất với giá thực tế giao dịch mua bán của doanh nghiệp, Tổng cục Hải quan đã căn cứ nguyên tắc quy định tại Thông tư số 29/2014/TT-BTC; Quyết định số 1102/QĐ/BTC ngày 21/5/2008 của Bộ Tài chính để xây dựng, sửa đổi, bổ sung Danh mục trên cơ sở tổng hợp, phân tích từ các nguồn thông tin quy định như:

Giá thực thanh toán do cơ quan hải quan điều tra, xác minh tại nước xuất khẩu.

Giá bán thị trường trên thị trường trong nước; giá chào bán trên các website có độ tin cậy cao; giá giao dịch do doanh nghiệp khai báo; giá do Cơ quan Hải quan đã kiểm tra và xác định sau tham vấn.

Thông tin giá do các hiệp hội ngành hàng cung cấp, doanh nghiệp sản xuất kiến nghị…

Danh mục hàng hóa xuất khẩu rủi ro về trị giá, Danh mục hàng hóa nhập khẩu rủi ro về trị giá và mức giá tham chiếu kèm theo là cơ sở để cơ quan hải quan so sánh, đối chiếu, kiểm tra trị giá khai báo của người khai hải quan, xác định dấu hiệu nghi vấn, thực hiện tham vấn trong quá trình làm thủ tục hải quan hoặc thực hiện kiểm tra sau khi hàng hóa đã thông quan theo quy định, không sử dụng để áp đặt trị giá tính thuế như là giá tối thiểu, được lưu hành nội bộ và sử dụng thống nhất trong ngành Hải quan.

Việc xác định trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu phải tuân thủ theo đúng trình tự, nguyên tắc và các phương pháp xác định trị giá tính thuế quy định của Hiệp định Trị giá GATT/WTO đã được quy định tại Nghị định số 40/2007/NĐ-CP ngày 17/3/2007 của Chính phủ; Thông tư số 205/2010/TT-BTC ngày 15/12/2010; Thông tư số 29/2014/TT-BTC; Quyết định số 1102/QĐ-BTC ngày 21/5/2008 của Bộ Tài chính…

Việc ban hành Danh mục quản lý rủi ro nhập khẩu cấp Tổng cục và mức giá kiểm tra kèm theo Quyết định số 1114/QĐ-TCHQ ngày 10/4/2014 là công việc thường xuyên của Cơ quan Hải quan để nâng cao hiệu quả kiểm soát trị giá khai báo của doanh nghiệp, tạo thuận lợi thúc đẩy hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp, giữa hàng hóa xuất nhập khẩu với hàng hóa sản xuất trong nước. Đồng thời nâng cao tính tuân thủ của doanh nghiệp trong khai báo trị giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu, góp phần hạn chế tình trạng khai báo giá không phù hợp với giao dịch thực tế của doanh nghiệp, đấu tranh có hiệu quả với hành vi gian lận thương mại qua giá, tăng thu cho ngân sách nhà nước.

Trần Trung Kiên

Trần Trung Kiên