Nhiều cải thiện trong công khai ngân sách địa phương

Công khai minh bạch ngân sách nhà nước có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo môi trường kinh doanh lành mạnh tại các địa phương.

Điểm trung bình về công khai ngân sách tỉnh năm 2020 đạt 69,09/100 điểm, tăng 3,54 điểm so với kết quả năm 2019.

27 tỉnh công khai đầy đủ tài liệu và thông tin về ngân sách

Năm 2020, có 27 tỉnh công khai đầy đủ tài liệu và thông tin về ngân sách nhà nước (NSNN), tăng 3 tỉnh so với năm 2019. Số tỉnh công khai tương đối đầy đủ là 29 tỉnh, tăng 2 tỉnh so với năm 2019. Số tỉnh công khai chưa đầy đủ và công khai ít lần lượt là 5 và 2 tỉnh, giảm lần lượt 4 và 1 tỉnh so với năm 2019. Năm 2020 ghi nhận nhiều thực hành tốt về công khai ngân sách của 63 tỉnh thành. Báo cáo NSNN dành cho công dân là tài liệu có sự cải thiện nhiều nhất về tính sẵn có.

POBI 2020 cũng cho thấy sự tiến bộ vượt bậc về tính thuận tiện khi 100% số tỉnh có thư mục công khai ngân sách và đa số các tài liệu được công khai dưới dạng Word/Excel hoặc định dạng PDF, dễ dàng sử dụng và chuyển đổi.

Trong số 5 tài liệu khuyến khích công khai (không tính điểm POBI 2020), tài liệu được các tỉnh công khai nhiều nhất là Dự thảo kế hoạch tài chính tỉnh 5 năm 2021 - 2025 với 31 tỉnh có công bố. Dự thảo kế hoạch tài chính ngân sách tỉnh 3 năm 2021 - 2023 có 27 tỉnh công bố, tài liệu Hướng dẫn xây dựng dự toán ngân sách năm 2021 có 24 tỉnh công bố; 16 tỉnh có công bố Báo cáo tài chính của tỉnh và chỉ có 2 tỉnh có công bố kết quả kiểm toán ngân sách tỉnh của Kiểm toán Nhà nước trong ít nhất một năm 2017, 2018 hoặc 2019.

Tuy nhiên, kết quả POBI 2020 cho thấy còn nhiều dư địa để các tỉnh tiếp tục nỗ lực cải thiện mức độ công khai minh bạch ngân sách. Theo đó, mặc dù có sự cải thiện so với năm 2019, nhưng số lượng các tỉnh công bố đầy đủ tài liệu dự thảo dự toán và dự toán được quyết định vẫn có tương đối thấp, lần lượt chỉ là 26 và 28 tỉnh. Bên cạnh đó, mặc dù các tỉnh đã chủ động hơn trong việc công bố kịp thời các loại tài liệu theo đúng quy định của Luật NSNN 2015 và Thông tư 343/2016/TT-BTC nhưng vẫn còn khoảng trên 20% số tỉnh chưa thực hiện đúng theo quy định, tức công bố chậm hơn so với thời hạn.

Còn nhiều dư địa để cải thiện

Theo PGS.TS. Vũ Sỹ Cường, đại diện nhóm nghiên cứu, điểm tích cực của khảo sát năm nay là nhiều tỉnh trước đây thứ hạng rất thấp, chưa quan tâm thực hiện công khai minh bạch ngân sách thì năm 2020 đã có cải thiện đáng kể. Ngoài ra nhóm điểm cao, nhóm các tỉnh có truyền thống công khai minh bạch ngân sách, tuân thủ Luật NSNN, vẫn giữ được phong độ ổn định.

Trao đổi tại cuộc hội thảo, ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ NSNN, Bộ Tài chính cho biết, tiến bộ đạt được trong việc công khai thông tin ngân sách vừa qua là nhờ nỗ lực của các UBND tỉnh, thành phố, sự nghiêm túc trong triển khai thực hiện của các sở tài chính. Đồng thời, ông Tân cũng đánh giá cao vai trò của các tổ chức như BTAP, CDI, Oxfam… trong kết quả này.

Để các báo cáo, các cuộc khảo sát lần sau được hoàn thiện hơn, ông Nguyễn Minh Tân cũng nêu một số góp ý cho việc thu thập, đánh giá thông tin. Chẳng hạn về báo cáo ngân sách công dân, ông Tân cho biết đây là khuyến nghị của quốc tế nhưng không phải tiêu chí bắt buộc theo Luật NSNN.

Trong số các báo cáo liên quan đến ngân sách, ngoài các báo cáo do Bộ Tài chính thực hiện, còn có các báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, báo cáo về đầu tư công… Theo quy định, các báo cáo đều phải tổ chức công khai nội dung, song thực tế mỗi cơ quan có cách thực hiện khác nhau, do đó việc triển khai đến địa phương bị ảnh hưởng.

Chia sẻ về quá trình thực hiện báo cáo, ông Nguyễn Quang Thương, Phó Giám đốc CDI cho hay: “Chúng tôi đánh giá cao những trao đổi và phản hồi của các Sở Tài chính trong quá trình thực hiện khảo sát POBI 2020. Những phản hồi này cho thấy hiện nay các tỉnh đều đã ý thức rõ về cuộc khảo sát này và việc tham gia của họ giúp cho kết quả khảo sát được khách quan, khoa học, chính xác và tin cậy”.

Theo ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân sách của Quốc hội, cùng với việc triển khai các quy định của Luật NSNN năm 2015 (có hiệu lực từ 2017), kết quả các cuộc khảo sát về công khai ngân sách được thực hiện trong 4 năm qua đã có tác động tích cực, thể hiện những tiến bộ rõ nét trong công tác quản lý tài chính công ở Việt Nam. Điểm đáng mừng là bức tranh công khai ngân sách của 63 địa phương năm nay tiếp tục có nhiều điểm sáng, dù vẫn còn những vấn đề cần cải thiện. Bên cạnh đó, ông Nguyễn Minh Tân đề nghị qua khảo sát, cần có thêm những kiến nghị, đề xuất cụ thể, rõ nét hơn để tháo gỡ các vướng mắc, nâng cao chất lượng việc thực hiện công khai minh bạch ngân sách tại Việt Nam.

Hoàng Yến

Hoàng Yến