Huy động tổ chức dân sự đào tạo nâng cao kỹ năng toàn diện cho lao động

Người lao động cần có kỹ năng toàn diện

Mới đây, trong khuôn khổ của Diễn đàn đa phương (MSF) 2021 với chủ đề “Hợp tác xây dựng lực lượng lao động sẵn sàng cho Nền kinh tế số bao trùm tại Việt Nam”, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Viện Phát triển Sức khỏe Cộng đồng Ánh sáng (Light) đã công bố Nghiên cứu “Thực trạng tham gia của doanh nghiệp và các tổ chức xã hội Việt Nam trong nâng cao năng lực cho người lao động phục vụ công nghiệp 4.0”.

Kiểm tra tư vấn đào tạo nghề tại Tổng công ty May 10.

Nghiên cứu này cho thấy, hiện nay xã hội chưa chú trọng tới việc nâng cao kỹ năng nghề toàn diện cho lao động. Ngay cả doanh nghiệp (DN) cũng mới chỉ chú trọng tới các kỹ năng cứng (kỹ năng chuyên môn, kỹ thuật). Nhiều kỹ năng mềm như: Giao tiếp; ngoại ngữ; tác phong công nghiệp; khả năng đối thoại, thương lượng tập thể; hiểu biết pháp luật lao động... của lao động rất kém.

Nghiên cứu này cho thấy chỉ 12% DN sẵn sàng thích ứng với cách mạng công nghiệp 4.0. Nghiên cứu cũng chỉ ra một khoảng cách khá xa từ nhận thức đến hành động của DN về vấn đề đào tạo kỹ năng lao động; quy hoạch lại sản xuất; ứng dụng máy móc ... để thích ứng với cách mạng công nghệ 4.0.

Ông Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp (VCCI), trưởng nhóm nghiên cứu cho biết, hiện nay đa phần cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN) các trường đào tạo kỹ năng cứng cho lao động khối chính thức, nhưng kỹ năng mềm rất thiếu, yếu. Trong khi đó, các tổ chức xã hội lại có thế mạnh trong việc đào tạo kỹ năng mềm do tính chất đào tạo linh hoạt, cơ động.

Nhiều tổ chức như Viện Light đang đào tạo kỹ năng mềm cho nhóm lao động chính thức và cả lao động phi chính thức, trong đó có lao động yếu thế, lao động khuyết tật, lao động di cư.

Bà Nguyễn Hoàng Yến - Quản lý Chương trình của Viện Light cho biết, Viện đã và đang hợp tác với các doanh nghiệp đào tạo kỹ năng mềm như: Kỹ năng làm việc nhóm; kỹ năng thuyết trình; kiến thức luật lao động; đàm phán, thương lượng... “Nhờ được đào tạo kỹ năng mềm mà lao động có những kỹ năng toàn diện. Qua đó, tăng khả năng thích ứng, khả năng chống chọi với môi trường lao động khắc nghiệt. Nghiên cứu cũng chỉ ra khi lao động đào tạo kỹ năng mềm, quan hệ lao động trong doanh nghiệp hài hòa hơn, giảm thiểu tình trạng đình công, bãi công tập thể...” - bà Yến nói.

Hiệu quả là vậy, nhưng thực tế sự tham gia của các tổ chức xã hội còn gặp nhiều rào cản do cơ chế, thủ tục chính sách. Bà Nguyễn Thu Giang - Phó Viện trưởng Viện Light cho rằng, hiện nay chúng ta có cơ chế kêu gọi xã hội hóa trong giáo dục, đào tạo. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều rào cản liên quan tới pháp danh, việc cấp giấy phép đào tạo,... cho các tổ chức xã hội.

Xã hội hóa đào tạo, đưa tổ chức xã hội vào cuộc

Từ nghiên cứu trên và xuất phát từ thực tiễn đặt ra, nhóm nghiên cứu do TS. Lương Minh Huân làm trưởng nhóm đã đưa ra khuyến nghị: “Nhà nước cần phải xây dựng khung kỹ năng toàn diện cho người lao động để các đơn vị dựa vào đó đào tạo, giúp lao động thích ứng với cách mạng công nghiệp 4.0. Nhà nước cũng nên đẩy nhanh xã hội hóa dạy nghề để các tổ chức xã hội có đủ năng lực tham gia mạng lưới này”- ông Huân nói.

Đặc biệt, ông Huân cũng cho rằng Việt Nam cần tăng cường dự báo thống kê để các bên có số liệu tin cậy tính toán phương án nâng cao năng lực cho lao động.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, ông Trương Anh Dũng - Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cho rằng, chưa bao giờ việc đào tạo, nâng cao kỹ năng nghề cho lao động lại cấp thiết như lúc này. Dịch bệnh, cùng cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra những thách thức kép với người lao động cũng như cơ sở GDNN. Việc nâng cao kỹ năng cho người lao động không phải là câu chuyện của riêng lĩnh vực GDNN, hay trường nghề. Đó là câu chuyện xã hội, vì thế cần có sự huy động của các bên trong việc nâng cao năng lực GDNN mà mục tiêu chính là nâng cao năng lực, kỹ năng nghề toàn diện cho lao động.

“Điều quan trọng nhất lúc này chính là người lao động, chủ sử dụng, cơ sở GDNN, cơ sở đào tạo cần phải thay đổi nhận thức, chuyển đổi để đào tạo nâng cao kỹ năng toàn diện cho lao động” - ông Dũng nói.

Ông Dũng cũng cho biết, cơ quan quản lý nhà nước mong muốn thúc đẩy xã hội hóa công tác GDNN, hỗ trợ để các tổ chức xã hội tham gia nhiều hơn vào quá trình đào tạo nâng cao kỹ năng nghề, đặc biệt kỹ năng mềm cho lao động trong thời gian tới.

Ông Ingo Imhoff - Giám đốc Chương trình RECOTVET thuộc tổ chức hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam - cho rằng, cần nghiêm túc nhìn nhận lại vấn đề đào tạo.

Ông Ingo Imhoff một lần nữa nhấn mạnh trong bối cảnh này, lao động Việt Nam cần phải có kỹ năng toàn diện. Bên cạnh những kỹ năng cứng, lao động cũng cần có những kỹ năng mềm (kỹ năng thương lượng, đối thoại, tác phong công nghiệp, kỹ năng phòng chống dịch bệnh...) để thích ứng với kinh tế bao trùm. Muốn vậy, các cơ sở GDNN, nhà quản lý, DN cần phải dự báo được từng nhu cầu cụ thể để hỗ trợ nâng cao kỹ năng cho người lao động.

Thùy Anh