Chưa năm nào việc thực hiện chính sách tài khóa lại khó khăn như năm nay, “tiền làm ra thì khó mà phải chi thật nhiều”. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực vào cuộc của toàn ngành Tài chính, chính sách tài khóa đã được thực hiện chủ động, linh hoạt, vừa đảm bảo các mục tiêu về tài chính - ngân sách nhà nước, vừa hỗ trợ người dân và doanh nghiệp. Ngành Tài chính quyết tâm thực hiện thắng lợi mục tiêu kép của Chính phủ

Để ứng phó với dịch Covid-19, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn do dịch bệnh gây ra, nhiều chính sách về thu ngân sách nhà nước đã được ban hành và khẩn trương triển khai thực hiện.

Cụ thể, đã thực hiện: Gia hạn thời hạn nộp thuế, tiền thuê đất cho các đối tượng gặp khó khăn do ảnh hưởng dịch Covid-19; giảm 30% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay trong cả năm 2021; miễn, giảm thuế, tiền chậm nộp trong năm 2021 để hỗ trợ cho các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hộ và cá nhân kinh doanh và hoạt động của một số nhóm ngành dịch vụ (du lịch, vận tải, lưu trú, ăn uống, chiếu phim, thể thao, giải trí,...); giảm 30% tiền thuê đất phải nộp năm 2021; miễn, giảm 30 loại phí, lệ phí trong năm 2021; cho tính vào chi phí các khoản chi ủng hộ, tài trợ (tiền, hiện vật) cho công tác phòng, chống dịch Covid-19 khi xác định thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp...

Các chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp và người dân cũng như phòng chống dịch bệnh lên đến khoảng 200 nghìn tỷ đồng. Riêng Nghị định số 52/2021/NĐ-CP đã giãn, giảm thuế cho doanh nghiệp khoảng 115 nghìn tỷ đồng; Nghị định 92/2021/NĐ-CP giảm khoảng 21,3 nghìn tỷ đồng. Quỹ Vắc – xin phòng Covid-19 đã huy động được gần 9 nghìn tỷ đồng.

Trong bối cảnh dịch Covid-19, Chính phủ đã chủ động xây dựng và cập nhật các kịch bản tăng trưởng kinh tế để có phương án điều hành ngân sách nhà nước phù hợp; triệt để tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, điều hành, sử dụng ngân sách.

Đại dịch Covid-19 bắt đầu từ năm 2020 kéo dài đến nay đã làm tăng lên chi phí phòng, chống dịch bệnh và triển khai các gói hỗ trợ trực tiếp và gián tiếp cho người dân. Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, lại càng đòi hỏi cần triển khai nhiều giải pháp phòng, chống dịch trên diện rộng.

Ngân sách nhà nước đã quyết định chi 47,3 nghìn tỷ đồng cho công tác phòng, chống dịch Covid-19 (29,95 nghìn tỷ đồng) và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch Covid-19 (17,36 nghìn tỷ đồng); trong đó, đã quyết định chi từ ngân sách trung ương khoảng 24,6 nghìn tỷ đồng, từ ngân sách địa phương khoảng 22,7 nghìn tỷ đồng.

“Chỉ vay trong khả năng trả nợ và chi trong khả năng của nền kinh tế”, thể hiện quan điểm không “vung tay quá trán”, chi tiêu trong điều kiện chúng ta có. Những năm qua, chúng ta đã quán triệt, chỉ chi các khoản nằm trong dự toán và chỉ ban hành chính sách làm tăng chi ngân sách nhà nước khi thật sự cần thiết và có nguồn bảo đảm. Trong trước mắt và lâu dài, những yêu cầu đó tiếp tục được quán triệt để chi tiêu tiết kiệm, hiệu quả.

Năm 2020, tổng số kinh phí đã cắt giảm, tiết kiệm được của ngân sách trung ương là 49,3 nghìn tỷ đồng.

Năm 2021, Chính phủ tiếp tục thực hiện triệt để tiết kiệm, để dành nguồn ưu tiên chi cho phòng, chống dịch Covid-19. Cụ thể, Chính phủ đã thống nhất cắt giảm tối thiểu 50% kinh phí hội nghị, công tác trong và ngoài nước còn lại của các bộ, cơ quan trung ương, địa phương và tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên khác còn lại của năm 2021 để bổ sung nguồn phòng, chống dịch Covid-19, tăng đầu tư phát triển và nhiệm vụ an ninh, quốc phòng cần thiết.

Tổng kinh phí cắt giảm, tiết kiệm chi ngân sách nhà nước năm 2021 là 14,62 nghìn tỷ đồng chi cho công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Về chi ngân sách nhà nước, chi 10 tháng đạt 1.149,4 nghìn tỷ đồng, bằng 68,1% dự toán. Do tiến độ chi thấp hơn tiến độ thu ngân sách, nên về tổng thể cân đối ngân sách nhà nước 10 tháng có thặng dư; tuy nhiên, cân đối ngân sách trung ương bội chi, ngân sách địa phương có thặng dư lớn.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính đã chủ động điều hành việc phát hành trái phiếu chính phủ để vừa sử dụng có hiệu quả ngân qũy nhà nước, vừa đảm bảo nguồn thanh toán, chi trả kịp thời các khoản nợ gốc đến hạn và góp phần định hướng sự phát triển của thị trường, cơ cấu lại nợ công. Đến hết ngày 28/10/2021 đã thực hiện phát hành được 253,86 nghìn tỷ đồng trái phiếu chính phủ, với kỳ hạn bình quân 13,34 năm, lãi suất bình quân 2,27%/năm.

Năm 2021, Bộ Tài chính phải đối mặt với rất nhiều khó khăn khi vừa phải đảm bảo thu để có nguồn tăng chi cho chống dịch và các nhiệm vụ chi trong dự toán; vừa phải thực hiện nhiều giải pháp tài khóa hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.

Ngân sách vẫn co kéo trong “tấm chăn” hẹp, nay lại càng khó khăn hơn khi dịch bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi mặt của đời sống xã hội cũng như nguồn thu ngân sách. Do đó, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, cần phải biết “liệu cơm gắp mắm” khi gặp khó khăn. Sự chia sẻ, cảm thông và thấu hiểu giữa Nhà nước - người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay là hết sức cần thiết.

Đối với bài toán thu ngân sách, sự phối hợp, đồng lòng của các địa phương sẽ là yếu tố tiên quyết để hoàn thành nhiệm vụ này. Bộ Tài chính đã, đang và sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng với cấp ủy, chính quyền địa phương trong thực hiện dự toán ngân sách nhà nước.

Về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, vừa bảo đảm Tài chính nhà nước. Tài chính doanh nghiệp, Tài chính dân cư phát triển. Phải tạo nên các gói kích thích kinh tế, đảm bảo cầu nền kinh tế tăng lên, từ đó bước sang giai đoạn mới để phục hồi tăng trưởng.

Bộ Tài chính đã đề nghị Chính phủ thiết kế từng gói và quản lý từng gói kích thích kinh tế để bảo đảm có hiệu quả. Đồng thời, tháo gỡ những vướng mắc trong thể chế, trình Quốc hội một luật sửa 10 luật là để tháo gỡ vướng mắc. Bộ cũng đang tham mưu để trình Thủ tướng Chính phủ một số gói kích thích, như gói hỗ trợ lãi suất từ nguồn ngân sách trung ương, khoảng 20.000 tỷ đồng/năm, hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh.