Đầu tư công sẽ tiếp tục là động lực tăng trưởng kinh tế năm 2024

Năm 2023, tình hình thế giới, trong nước tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó dự báo, đã ảnh hưởng tiêu cực đến các hoạt động kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh đó, Chính phủ xác định vốn đầu tư công (ĐTC) là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng cho nền kinh tế. Theo đó, Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt kế hoạch vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước tăng 23% so với năm 2022.

Ngay từ những ngày đầu năm 2023, các chuyên gia kinh tế đã đề cập đến sức ép khi phải giải ngân nguồn vốn khổng lồ này trong bối cảnh còn nhiều “nút thắt” cần phải được tháo gỡ. Đặc biệt, vẫn còn một số vấn đề đã tồn tại từ nhiều năm chưa được giải quyết dứt điểm, khiến vốn ĐTC khó được giải ngân đúng hạn như: công tác giải phóng mặt bằng, năng lực của ban quản lý và nhà thầu…

Tuy nhiên, theo báo cáo từ Bộ Tài chính, dự kiến đến hết ngày 31/1/2024 (hết thời hạn để giải ngân vốn đầu tư năm 2023), ước cả nước giải ngân vốn ĐTC được 662.588,2 tỷ đồng, đạt 82,47% kế hoạch và đạt 93,12% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (711.559,8 tỷ đồng).

Mặc dù tỷ lệ này chưa đạt theo đúng mục tiêu của Chính phủ đặt ra là giải ngân đạt 95% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Nhưng theo đánh giá từ Bộ Tài chính, so với cùng kỳ năm 2022, tỷ lệ giải ngân có cao hơn (cùng kỳ năm 2022 đạt 80,63% kế hoạch và đạt 92,97% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao). Cụ thể, tỷ lệ giải ngân theo kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao năm 2023 cao hơn 0,15% và cao hơn 123.311,7 tỷ đồng về số tuyệt đối so với cùng kỳ năm 2022.

Nguồn: Bộ Tài chính. Đồ họa: Phương Anh

Kết quả này đã cho thấy sự nỗ lực, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị trong việc đẩy lùi tình trạng “có tiền mà không tiêu được”. Theo đó, trong năm 2023, Chính phủ, Thủ tướng đã ban hành 8 nghị quyết, 1 chỉ thị, 6 công điện, văn bản để đẩy mạnh giải ngân vốn ĐTC; đề ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm; yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải tập trung, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện giải ngân vốn đầu tư công. Đồng thời, Chính phủ đã tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về giải ngân vốn ĐTC ngay từ tháng 2/2023; các cuộc họp Thường trực Chính phủ, phiên họp Chính phủ thường kỳ đều có nội dung về ĐTC.

Đặc biệt, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã sát sao, xác định rõ vấn đề vướng mắc, khó khăn trong từng ngành, từng lĩnh vực, trong từng khâu của dự án ĐTC để tập trung giải quyết, tháo gỡ các nút thắt.

Chẳng hạn, đối với các công trình dự án lớn về giao thông đường bộ, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua Nghị quyết số 106/2023/QH15 về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ liên quan đến các quy định pháp luật khác nhau tạo cơ chế thông thoáng, phù hợp yêu cầu thực tiễn để đẩy nhanh thực hiện, giải ngân các công trình giao thông đường bộ lớn, liên vùng. Đồng thời, Chính phủ ban hành một số nghị định sửa đổi, bổ sung để sát với tình hình thực tế (sửa đổi, bổ sung nghị định hướng dẫn Luật Đất đai; sửa đổi, bổ sung các nghị định thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng; sửa đổi, bổ sung nghị định về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài)…

Bên cạnh đó, Chính phủ đã duy trì hoạt động của 5 tổ công tác thúc đẩy giải ngân vốn đầu tứ công; lập 26 đoàn công tác do thành viên Chính phủ làm trưởng đoàn làm việc với các địa phương để kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn. Các tổ công tác đã làm việc với các bộ, ngành, địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp trên tinh thần tháo gỡ những "nút thắt", "điểm nghẽn", đề xuất các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các địa phương về giải ngân vốn đầu tư công.

Với chức năng và nhiệm vụ được giao, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Kho bạc Nhà nước sẵn sàng nguồn vốn để thực hiện giải ngân và kịp thời thanh toán khối lượng hoàn thành; đẩy mạnh việc kiểm soát và thanh toán trên hệ thống dịch vụ công trực tuyến.

Bộ trưởng Bộ Tài chính với vai trò là Tổ trưởng Tổ công tác số 5 của Chính phủ đã thường xuyên có những cuộc kiểm tra trực tiếp và trực tuyến các địa phương do tổ quản lý đôn đốc việc giải ngân cũng như để nắm bắt các khó khăn và kịp thời đưa ra giải pháp tháo gỡ.

Với “sức nóng” của cả hệ thống chính trị cho công tác giải ngân vốn đầu tư công, năm 2023 cũng ghi nhận nhiều kết quả tích cực khi các bộ, ngành, địa phương đã chủ động hơn, tích cực tập trung triển khai phân giao kế hoạch vốn đầu tư công kịp thời, đáp ứng được yêu cầu dự án có thể thực hiện và giải ngân ngay từ các tháng đầu năm. Đặc biệt là các dự án chuyển tiếp, các dự án dự kiến hoàn thành trong năm 2023.

Nhiều bộ, ngành và địa phương đã giao từng đầu việc cụ thể cho mỗi sở, ban, ngành, chủ đầu tư, ban quản lý dự án chịu trách nhiệm tiến độ cam kết, từ đó đã thúc đẩy tiến độ thực hiện và giải ngân đầu tư công từ sớm, từ xa.

Một số người đứng đầu các bộ, ngành, chủ tịch UBND các cấp địa phương đã chủ động tập trung chỉ đạo xử lý các vướng mắc, bất cập trong triển khai thực hiện các dự án; kịp thời xử lý các vướng mắc liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, đặc biệt là các dự án trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia.

Nhiều chủ đầu tư, ban quản lý dự án đã có ý thức tập trung triển khai thực hiện ngay các dự án/công trình được giao kế hoạch vốn năm 2023, đặc biệt là các dự án chuyển tiếp, các dự án dự kiến hoàn thành trong năm 2023…

Như tại Bộ Giao thông vận tải, đặc thù của các dự án giao thông là trải dài qua nhiều địa phương. Theo đó, để giải ngân hơn 95.000 tỷ đồng nguồn vốn năm 2023, ngay từ đầu năm, bộ này đã giao nhiệm vụ cho từng lãnh đạo cao nhất của các chủ đầu tư, ban quản lý dự án bám sát công trường, tập trung tháo gỡ khó khăn nguồn cung vật liệu cho các đơn vị thi công. Đặc biệt, tranh thủ thời tiết thuận lợi tại từng vùng, miền, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án đã chỉ đạo các nhà thầu tổ chức thi công khoa học, hợp lý, có thời điểm làm “3 ca, 4 kíp”… nên tỷ lệ giải ngân các dự án, công trình luôn đạt cao.

Phấn đấu “tiêu hết tiền”, Bộ Giao thông vận tải còn yêu cầu các chủ đầu tư, ban quản lý dự án phân công cụ thể lãnh đạo, cán bộ có năng lực chịu trách nhiệm theo dõi tiến độ thực hiện từng dự án, nhất là các dự án trọng điểm quốc gia.

Hải Dương là một trong những địa phương “về đích” sớm khi mới đến đầu tháng 1/2024 đã giải ngân được 6.730 tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2023, đạt 109,7% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, trong khi năm 2023, tổng kế hoạch vốn đầu tư công của tỉnh là 7.742 tỷ đồng, tăng 1.937 tỷ đồng so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Để giải ngân nguồn vốn được giao, ngay từ những tháng đầu, quý đầu của năm, tỉnh Hải Dương đã quyết liệt triển khai các giải pháp đề ra. Đồng thời, toàn tỉnh đã tập trung các sở, ngành, địa phương đôn đốc các chủ đầu tư thực hiện và kịp thời tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục đầu tư, cơ chế triển khai dự án.

Để giải ngân nguồn vốn được giao, ngay từ những tháng đầu, quý đầu của năm, tỉnh Hải Dương đã quyết liệt triển khai các giải pháp đề ra. Ảnh: TL

Năm 2023 cũng là năm Hải Dương thực hiện khối lượng giải phóng mặt bằng lớn với hàng nghìn ha, trong khi công tác giải phóng mặt bằng luôn là nút thắt làm giảm tiến độ giải ngân vốn. Theo đó, các cấp lãnh đạo tỉnh đã thường xuyên kiểm tra, đôn đốc công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng ở từng địa phương và có giải pháp tháo gỡ kịp thời. Nhờ vậy mà chủ đầu tư sớm được bàn giao mặt bằng triển khai dự án.

Bên cạnh đó, lãnh đạo tỉnh đã yêu cầu các sở, ngành, địa phương theo sát tình hình triển khai các dự án đầu tư công từ bước chuẩn bị đầu tư tới thi công thực địa để đề xuất phương án xử lý khi có vướng mắc phát sinh.

Đồng thời, các sở, ngành, địa phương đã luôn theo sát, rà soát, đánh giá tiến độ đầu tư, khả năng giải ngân vốn ở mức cao nhất, từ đó có cơ sở lập phương án điều chỉnh kế hoạch vốn kịp thời. Đặc biệt là giảm kế hoạch vốn của dự án dư vốn, không có khả năng giải ngân hết trong năm 2023 để bổ sung cho các dự án chưa bố trí đủ vốn theo tiến độ.

Đơn cử như dự án đầu tư xây dựng đường dẫn cầu Đồng Việt nối quốc lộ 37 (Chí Linh), kết thúc năm 2023 đã triển khai vượt kế hoạch đề ra. Điều đáng nói, dự án này từng gặp nhiều khó khăn vì vướng mắc về giải phóng mặt bằng nhưng khi nút thắt được tháo gỡ, công trình nhanh chóng được triển khai. Dự kiến, đường dẫn cầu Đồng Việt sẽ hoàn thành sớm hơn 2 tháng so với mục tiêu đề ra...

Có thể thấy, vốn đầu tư công năm 2023 đã được tiếp tục bố trí trọng tâm, trọng điểm, tập trung hơn vào các ngành, lĩnh vực then chốt, cơ cấu đầu tư công dịch chuyển mạnh sang các ngành gắn với quá trình cơ cấu lại nền kinh tế như phát triển hạ tầng giao thông, khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo, y tế và trợ giúp xã hội, khắc phục thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, một lượng vốn lớn được bố trí theo tiến độ cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án hạ tầng trọng điểm có tính kết nối, tác động liên vùng, có ý nghĩa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững. Tiến độ các công trình, dự án chiến lược, trọng điểm quốc gia được đẩy mạnh. Nhiều dự án trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã cơ bản hoàn thiện thủ tục, đang được tập trung triển khai thực hiện. Nhiều dự án cao tốc đã được khởi công, khánh thành trong năm 2023.

Đơn cử như cao tốc Mai Sơn - quốc lộ 45 có tổng mức đầu tư hơn 12.100 tỷ đồng cũng chính thức được thông xe vào ngày 30/4/2023 sau hơn 2 năm khởi công. Cao tốc Mai Sơn - quốc lộ 45 có chiều dài toàn tuyến hơn 63 km (điểm đầu ở xã Mai Sơn, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình và điểm cuối giao quốc lộ 45 tại xã Tân Phúc, huyện Nông Cống, Thanh Hóa), cùng với việc thiết kế 4 làn xe đã giúp rút ngắn thời gian từ Hà Nội về Thanh Hóa còn 2h thay vì 3h như trước đây…

Sau hơn 3 năm thi công, cầu Mỹ Thuận 2 được khánh thành và chính thức thông xe vào tháng 12/2023. Với tổng mức đầu tư hơn 5.000 tỷ đồng, cầu được kết nối đồng bộ với cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương - Mỹ Thuận và cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ đáp ứng nhu cầu đi lại, vận tải hàng hóa, tạo liên kết đồng bộ để phát huy hiệu quả các dự án đang được triển khai đầu tư xây dựng của vùng đồng bằng sông Cửu Long. Đồng thời, cầu Mỹ Thuận 2 còn giúp giảm áp lực kẹt xe, ùn tắc giao thông trên quốc lộ 1, cầu Mỹ Thuận 1.

Đây là 2 trong số 11 công trình giao thông trọng điểm được khánh thành đưa vào sử dụng trong năm 2023, đã tạo nên những “huyết mạch” giao thương giúp cho nền kinh tế của cả nước nói chung và của từng địa phương nói riêng bứt phá. Ngoài ra, còn có nhiều dự án về phòng, chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, tăng cường an sinh xã hội… đi vào hoạt động, phát huy hiệu quả của đầu tư công.

2024 là năm quan trọng tạo đà thực hiện thắng lợi các mục tiêu, chỉ tiêu của cả giai đoạn 2021 - 2025 và đầu tư công vẫn được xác định là động lực quan trọng hàng đầu thúc đẩy tăng trưởng, là vốn mồi dẫn dắt, thu hút tối đa các nguồn lực từ các thành phần kinh tế khác phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, căn cứ nghị quyết của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đã giao 657.349 tỷ đồng vốn đầu tư công kế hoạch năm 2024 thuộc nguồn ngân sách nhà nước cho các bộ, ngành, địa phương. Kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương năm 2024 các địa phương giao tăng (theo số liệu cập nhật đến thời điểm báo cáo) là 31.147 tỷ đồng. Như vậy, tổng kế hoạch vốn đầu tư công năm 2024 (bao gồm kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, kế hoạch vốn cân đối địa phương giao tăng) là 688.496,3 tỷ đồng.

Để triển khai hiệu quả kế hoạch đầu tư công năm 2024, trong quyết định giao kế hoạch vốn cho các bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu thủ trưởng các bộ, ngành, địa phương căn cứ kế hoạch vốn được giao thực hiện phân bổ chi tiết vốn bảo đảm tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, dứt khoát không dàn trải, manh mún, chia cắt. Đặc biệt phải tuân thủ điều kiện, thứ tự ưu tiên quy định tại Luật Đầu tư công và các nghị quyết của Quốc hội, không để xảy ra tiêu cực.

Thực hiện nghiêm các yêu cầu của Chính phủ, ngày 11/1/2024, Bộ Tài chính đã ban hành Công văn số 405/BTC-ĐT đôn đốc phân bổ, nhập dự toán Tabmis (Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc) và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm 2024 của các bộ, ngành, địa phương.

Tại công văn, Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương thực hiện phân bổ chi tiết vốn cho từng nhiệm vụ, dự án đã đủ điều kiện giao vốn theo quy định của pháp luật về đầu tư công và theo Quyết định số 1603/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2024 gửi Bộ Tài chính làm cơ sở để thực hiện kiểm tra việc phân bổ và thanh toán kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2024 cho các nhiệm vụ, dự án theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cần chủ động xây dựng kế hoạch triển khai, tiến độ giải ngân cho từng dự án, kịp thời chỉ đạo xử lý các khó khăn vướng mắc phát sinh, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, phấn đấu giải ngân trên 95% kế hoạch được giao theo đúng chỉ đạo tại Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024.

Bộ Tài chính cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương khẩn trương triển khai công văn số 405/BTC-ĐT của Bộ Tài chính về việc đôn đốc phân bổ, nhập dự toán và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm 2024; phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính báo cáo phương án xử lý cụ thể đối với kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2024 tính đến trước ngày 31/12/2023 chưa phân bổ chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án.

Với việc thực hiện hiệu quả kế hoạch đầu tư năm 2024 hứa hẹn dòng vốn đầu tư công tiếp tục được đưa vào nền kinh tế nhanh, kịp thời, giúp dự án thực hiện đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng. Đầu tư công sẽ tiếp tục đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, tác động lan tỏa tới các ngành, nghề kinh tế, góp phần tạo ra hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại để tăng năng lực của nền kinh tế, thu hút đầu tư cho phát triển bền vững.

www.thoibaotaichinhvietnam.vn - Longform