Nhân dịp Kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành Tài chính (28/8/1945 - 28/8/2025), đồng chí Hồ Đức Phớc - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ đã dành cho Báo Tài chính - Đầu tư cuộc phỏng vấn đặc biệt để nhìn lại chặng đường đã qua, đồng thời, chia sẻ về những định hướng chiến lược cho ngành trong giai đoạn mới, khi cải cách thể chế, khai thông nguồn lực và đổi mới tư duy sẽ quyết định tương lai đất nước.

Báo Tài chính - Đầu tư: Trước tiên, xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng đã dành thời gian cho cuộc phỏng vấn trong dịp ngành Tài chính kỷ niệm 80 năm thành lập. Thưa Phó Thủ tướng, nhìn lại chặng đường 80 năm qua, Phó Thủ tướng đánh giá thế nào về vai trò và những đóng góp nổi bật của ngành Tài chính đối với đất nước?

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc: 80 năm là một chặng đường rất đáng tự hào. Ngành Tài chính luôn là lực lượng tiên phong trong quản lý, điều tiết và huy động nguồn lực quốc gia cho phát triển. Nếu như năm 1946, Quỹ Độc lập có vỏn vẹn 20 triệu đồng Đông Dương, thì đến năm 2024, tổng thu ngân sách đã vượt mốc 2,1 triệu tỷ đồng, tăng gần 100.000 lần. Tỷ lệ thu ngân sách so với GDP giữ ở mức ổn định 18 - 20% qua nhiều năm. Đây không chỉ là con số, mà là biểu tượng của sự trưởng thành, bản lĩnh và cống hiến của ngành trong suốt hành trình phát triển đất nước.

Trong thời chiến, Ngành đã bảo đảm tài lực cho kháng chiến. Trong thời bình, Ngành xây dựng nền tài chính quốc gia vững chắc, hỗ trợ hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, từ khi tiến hành công cuộc đổi mới, Ngành đã chủ động đề xuất các cải cách lớn, hiện đại hóa hệ thống thuế, hải quan, mở rộng và phát triển thị trường tài chính, góp phần đưa Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu.

80 năm qua, ngành Tài chính đã không ngừng trưởng thành, phát triển và khẳng định vị trí trung tâm trong hoạch định chiến lược, quản lý nguồn lực tài chính quốc gia, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới với nhiều cơ hội và thách thức, ngành Tài chính càng phải phát huy truyền thống vẻ vang, tinh thần đổi mới sáng tạo, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, tiếp tục là lực lượng tiên phong trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Báo Tài chính - Đầu tư: Sau 80 năm, trong cuộc cách mạng về cải cách bộ máy của cả nước, Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư được hợp nhất. Xin Phó Thủ tướng chia sẻ thêm về ý nghĩa chiến lược của việc hợp nhất này?

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc: Như tôi đã nói, những đóng góp của ngành Tài chính cho sự phát triển của đất nước nói chung, kinh tế - xã hội nói riêng trong 80 năm qua là vô cùng to lớn. Đóng góp ấy càng lớn hơn nữa khi 2 ngành Tài chính và Kế hoạch - Đầu tư đã hợp nhất.

Trong chặng đường 80 năm qua, đúng như vai trò được đặt ra ngay từ thời điểm thành lập Ủy ban Nghiên cứu Kế hoạch Kiến thiết, ngành Kế hoạch và Đầu tư đã đóng vai trò “kiến thiết”, từ khi đất nước còn gian khó cho đến hành trình đổi mới, hội nhập ngày nay.

Giờ đây, việc hợp nhất hai Bộ quan trọng bậc nhất về kinh tế - tài chính và đầu tư - là một quyết sách mang tính đột phá trong cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy. Trước đây, việc cân bằng giữa đầu tư và an toàn tài khóa là một quá trình phối hợp giữa 2 cơ quan. Trong quá trình đó đã có những vướng mắc do phân tán, chồng chéo trong quản lý ngân sách, đầu tư công. Khi hợp nhất lại, chúng ta gom sức mạnh vào một mối, bớt xung đột chức năng, giảm trung gian, điều phối nguồn lực tập trung, thống nhất.

Đây không chỉ là sáp nhập về tổ chức, mà là sự thống nhất, quản lý hiệu quả của bản lĩnh, trí tuệ, tinh thần cải cách, đổi mới, sáng tạo, để từ đó, nhân lên sức mạnh tổng hợp, cùng hành động vì sự thịnh vượng của đất nước.

Báo Tài chính - Đầu tư: Hiện nay, sau khi hợp nhất, các nhiệm vụ, yêu cầu với Bộ Tài chính là rất lớn, đặc biệt là để đáp ứng những yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Phó Thủ tướng đánh giá như thế nào về những khó khăn, thách thức và yêu cầu đặt ra với Bộ Tài chính để thực hiện tốt sứ mệnh của mình trong bối cảnh đất nước có bước chuyển đổi hết sức mạnh mẽ như hiện nay?

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc: Bộ Tài chính hiện nay thực sự trở thành trung tâm hoạch định chiến lược, không chỉ quản lý ngân sách, mà còn kiến tạo chính sách tài chính, đầu tư công, điều phối nguồn lực quốc gia hiệu quả hơn. Điều này sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán, giúp ngân sách và đầu tư công tập trung đúng trọng tâm, trọng điểm, nâng cao chất lượng tăng trưởng.

Đồng thời, với các chức năng sau hợp nhất, Bộ Tài chính là đơn vị “chủ công” trong việc triển khai mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trở lên. Chúng ta kiên định giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia, nhưng đồng thời phải chủ động kích hoạt các nguồn lực xã hội, làm sao để mỗi đồng vốn ngân sách bỏ ra kích hoạt được nhiều đồng vốn tư nhân.

Thế giới đang thay đổi sâu sắc, với những xu thế mới của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số, xanh hóa kinh tế, cùng những rủi ro bất định như thiên tai, dịch bệnh, xung đột địa chính trị… Trong bối cảnh đó, để đảm nhiệm tốt vai trò, nhiệm vụ được giao, Bộ Tài chính phải có tinh thần đổi mới mạnh mẽ hơn nữa. Ngành Tài chính phải đi đầu trong cải cách thể chế, khơi thông các điểm nghẽn về huy động và phân bổ nguồn lực.

Điều này đặc biệt quan trọng khi chúng ta đang thực hiện những thay đổi lớn về tổ chức bộ máy, phân cấp, phân quyền, cũng như sửa đổi chính sách mang tính đột phá. Bối cảnh này đòi hỏi Bộ phải vận hành thật nhịp nhàng, tránh xung đột chức năng, chồng chéo nhiệm vụ, làm sao để tinh thần cải cách thể chế, quản lý ngân sách, đầu tư công, phát triển thị trường tài chính - vốn đều được triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Để hoàn thành những nhiệm vụ này, đòi hỏi từng cán bộ, công chức, viên chức của Bộ phải nỗ lực gấp nhiều lần để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao. Khi 2 ngành hợp nhất, khối lượng công việc tăng, phạm vi điều hành rộng hơn, đa lĩnh vực hơn, thì mỗi cán bộ phải không ngừng tự đổi mới, nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng phối hợp, tư duy chiến lược, tinh thần phục vụ nhân dân và doanh nghiệp.

Báo Tài chính - Đầu tư: Trong giai đoạn lịch sử này, xin Phó Thủ tướng cho biết về những chỉ đạo, định hướng để ngành Tài chính tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt của mình trong tiến trình phát triển của đất nước?

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc: Đất nước đang ở một thời kỳ lịch sử mang ý nghĩa trọng đại, là thời điểm để chúng ta đặt những nền tảng quan trọng cho một kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Muốn phát triển nhanh và bền vững, chúng ta phải dám nghĩ lớn, thực hiện những cải cách lớn với quyết tâm chính trị cao và nỗ lực bền bỉ nhất. Nếu không bắt kịp nhịp độ cải cách, không tạo đột phá ngay từ bây giờ, chúng ta sẽ lỡ mất cơ hội vàng và tụt lại trong cuộc đua toàn cầu.

Để đạt được những mục tiêu cho giai đoạn tới, Bộ Tài chính trước hết phải làm tốt vai trò “trung tâm hoạch định chiến lược”, không chỉ quản lý ngân sách, mà còn kiến tạo các chính sách tài chính, đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và hỗ trợ khu vực tư nhân. Bộ phải tập trung giải quyết dứt điểm các điểm nghẽn, nút thắt về thể chế phát triển; điều chỉnh không gian kinh tế, mở rộng không gian phát triển, tăng cường phân cấp, phân quyền; xác lập mô hình tăng trưởng mới lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Bộ Tài chính đồng thời là lực lượng tiên phong trong việc hiện thực hóa “bộ tứ trụ cột” là 4 nghị quyết đột phá đã được Bộ Chính trị ban hành gần đây để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên thịnh vượng, giàu mạnh. Đây sẽ là những trụ cột thể chế nền tảng, tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước ta tiến lên trong kỷ nguyên mới, hiện thực hóa tầm nhìn Việt Nam phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Trong đó, Nghị quyết 68-NQ/TW do Bộ chủ trì xây dựng được kỳ vọng sẽ đưa kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bộ đã kịp thời xây dựng và trình các cơ quan có thẩm quyền ban hành các nghị quyết, kế hoạch hành động để triển khai nội dung này. Sau khi nghị quyết đã được thể chế đầy đủ, Bộ Tài chính có trách nhiệm rất lớn trong việc triển khai, đưa nghị quyết vào cuộc sống, tạo bước chuyển biến toàn diện cho khu vực kinh tế tư nhân.

Đối với khu vực kinh tế nhà nước, Bộ Tài chính phải có các giải pháp quản lý phù hợp để các tập đoàn, tổng công ty phát huy mạnh mẽ, huy động và sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn để thúc đẩy phát triển kinh tế. Muốn vậy phải tập trung phân cấp, phân quyền, đổi mới sáng tạo, tư duy cách làm mới để phát triển; thiết kế một hệ thống thể chế, pháp luật trên cơ sở coi trọng sự sáng tạo, quyền tự quyết, tự chịu trách nhiệm để tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhà nước phát triển.

Đồng thời, tiếp tục bám sát và đánh giá tình hình kinh tế trong nước, thế giới; chủ động phân tích, nhận định những tác động từ những chính sách tài khóa, tiền tệ các nước đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nước để nhận diện những rủi ro, kịp thời báo cáo Chính phủ có kịch bản, giải pháp chủ động trong điều hành năm 2025 và các năm tiếp theo.

Trong điều hành ngân sách, tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính - ngân sách nhà nước; quản lý chặt chẽ thu ngân sách nhà nước, bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, phấn đấu thu ngân sách nhà nước năm 2025 cao hơn ít nhất 20% so với năm 2024. Điều hành chi ngân sách nhà nước chặt chẽ, tiết kiệm, hiệu quả; triệt để tiết kiệm các khoản chi thường xuyên, các nhiệm vụ chi chưa thực sự cấp bách.

Cùng với đó, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; tăng thu, tiết kiệm chi để tập trung cho đầu tư phát triển, hỗ trợ an sinh xã hội. Kiểm soát chặt chẽ bội chi ngân sách nhà nước, giữ bội chi và nợ công trong giới hạn an toàn, hợp lý theo Nghị quyết của Quốc hội.

Phấn đấu huy động tổng vốn đầu tư toàn xã hội năm 2025 tăng 11-12% so với năm 2024; khẩn trương xử lý, tháo gỡ các dự án tồn đọng, vướng mắc kéo dài; tập trung xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn 2026 - 2030 theo hướng bố trí vốn tập trung, kiên quyết không dàn trải.

Phát triển mạnh mẽ thị trường tài chính, thị trường vốn để huy động nguồn lực cho nền kinh tế; phấn đấu sớm nâng hạng thị trường chứng khoán để tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tạo kênh huy động vốn tốt hơn cho doanh nghiệp.

Cuối cùng, tôi muốn nhấn mạnh, chính sách hay đến mấy mà cán bộ không đủ tâm - tầm - tài thì khó thành công. Tôi mong các cán bộ, công chức, viên chức ngành Tài chính giữ vững truyền thống vẻ vang, phát huy đoàn kết, kỷ luật, đổi mới, bám sát thực tiễn, đẩy mạnh cải cách. Mỗi cá nhân giỏi thì ngành mạnh. Ngành mạnh thì đất nước càng có thêm động lực phát triển nhanh và bền vững, hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Báo Tài chính - Đầu tư: Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng!