Cơ hội để tái cấu trúc nền kinh tế
Ngày 8/5, Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức Tọa đàm đối thoại chính sách với chủ đề “Chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ: Tác động và điều chỉnh chiến lược cho Việt Nam”.
Khai mạc tọa đàm, GS. TS Nguyễn Thành Hiếu - Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, các biện pháp áp thuế đối ứng được Hoa Kỳ mới đưa ra không chỉ ảnh hưởng đến các đối tác lớn như Trung Quốc, EU mà còn tác động dây chuyền đến nhiều quốc gia khác có liên kết chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có Việt Nam.
 |
| Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: Tấn Minh |
| Hiện nay quy mô xuất khẩu từ Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm đến 30% kim ngạch xuất khẩu, thặng dư thương mại với Hoa Kỳ. Về cơ cấu thì 70% hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ là những mặt hàng chế biến chế tạo chủ lực như điện, điện tử, linh kiện, điện thoại, da giày, dệt may, gỗ… |
GS. TS. Nguyễn Thành Hiếu thông tin, hiện nay quy mô xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm đến 30% kim ngạch xuất khẩu, thặng dư thương mại với Hoa Kỳ.
Về cơ cấu thì 70% hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ là những mặt hàng chế biến chế tạo chủ lực như điện, điện tử, linh kiện, điện thoại, da giày, dệt may, gỗ… Những mặt hàng này phần lớn thuộc lĩnh vực sản xuất của khu vực FDI và cũng là động lực của nền kinh tế những năm qua. Việc áp thuế này ảnh hưởng rất lớn đến xuất khẩu và cả khu vực FDI, tức là đánh trực tiếp vào những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.
"Dù kết quả ra sao, đây là khoảng thời gian để Việt Nam chuẩn bị các giải pháp ứng phó với những thay đổi và tác động từ chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng tự chủ, phát triển bền vững và gia tăng khả năng chống chịu trước các bất ổn toàn cầu" - PGS. TS Nguyễn Thành Hiếu nhận định.
Bổ sung khía cạnh về tác động đến tiêu dùng trong nước, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, chính sách thuế quan của Hoa Kỳ không chỉ tác động đến doanh nghiệp xuất khẩu, mà còn tác động mạnh đến doanh nghiệp hoạt động trong nước. Bởi lẽ, hàng hoá từ các nước khác không xuất khẩu được sang Hoa Kỳ, đặc biệt là hàng hoá Trung Quốc sẽ tìm kiếm thị trường tiêu thụ tại Việt Nam. Điều này sẽ gây sức ép rất lớn đến các doanh nghiệp sản xuất hàng hoá trong nước.
Những điều chỉnh chiến lược cho Việt Nam
Trong bối cảnh Hoa Kỳ áp thuế đối ứng, PGS. TS Tạ Văn Lợi - Hiệu trưởng Trường Kinh doanh, Đại học Kinh tế Quốc dân đã đưa ra các giải pháp nhằm thay đổi cách tiếp cận về quan hệ thương mại và đầu tư từ thế bị động sang chủ động và đạt sự cân bằng cả hai chiều để đạt lợi ích tối ưu.
Cụ thể, Việt Nam cần rà soát lại nhóm hàng xuất siêu sang Hoa Kỳ và đàm phán làm giảm áp lực về thuế vào nhóm hàng này. Hai là nhóm các mặt hàng của khối doanh nghiệp FDI xuất siêu cần rà soát chính sách về thuế, ưu đãi thuế với các ảnh hưởng từ việc áp đặt thuế mới; kiên quyết loại bỏ các doanh nghiệp nước ngoài đội lốt xuất siêu sang Hoa Kỳ, còn lại sẽ đảm bảo những ưu đãi về thuế đã cam kết và chia sẻ gánh nặng thuế nếu có thể…
Ngoài ra, nhóm các mặt hàng Việt Nam xuất siêu như dệt may, giầy dép, đồ gỗ, thủy sản... phân tích rõ chuỗi giá trị Việt Nam được hưởng lợi với giá trị thuế mới. Việt Nam cần điều chỉnh chiến lược phát triển kinh tế toàn diện với tầm nhìn dài hạn, xác định rõ các ngành công nghiệp mũi nhọn để tập trung đầu tư.
 |
| Việt Nam cần xây dựng chính sách để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường hợp tác khu vực và toàn cầu. Ảnh: T.L |
Trong tương lai, nhiều ngành nghề và dịch vụ đơn giản sẽ bị loại bỏ do việc chuyển đổi số và công nghệ robot, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI)… Đề xuất chọn bán dẫn, AI, phần mềm, kinh tế số, hạt nhân, vật liệu mới... để mở cửa cho doanh nghiệp Hoa Kỳ vào Việt Nam.
Tăng cường đầu tư nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tiếp cận công nghệ thế giới nhanh chóng hơn. Chú trọng thu hút FDI bằng nhân lực chất lượng cao, bằng sự minh bạch, công bằng sẽ đảm bảo cải thiện vị thế tham gia của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chủ động quy hoạch nguồn vật liệu hiếm, khuyến khích đầu tư ra nước ngoài tìm kiếm nguồn lực, kể cả nguồn nhân lực chất lượng cao và nguyên vật liệu quý hiếm.
Đồng thời, khuyến khích kinh tế tư nhân phát triển, thay đổi quan điểm nhìn nhận ủng hộ doanh nghiệp lành mạnh, tránh đổ vỡ dây chuyền bằng bộ tiêu chí kinh tế, không quản lý doanh nghiệp dựa vào phân loại thành phần kinh tế. Chủ động khuyến khích đầu tư ra nước ngoài, đặc biệt là Hoa Kỳ nhằm tìm kiếm nguồn lực (kể cả nguồn nhân lực chất lượng cao, nguyên vật liệu …).
Còn theo PGS. TS Phan Hữu Nghị - Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân, các biện pháp phòng ngừa, chuẩn bị đàm phán và thích ứng cần triển khai trước khi rủi ro trở thành hiện thực để bảo vệ doanh nghiệp và giữ vững chuỗi cung ứng FDI, tránh những phát sinh mới hậu đàm phán thuế đối ứng với Hoa Kỳ nhưng lại phát sinh đàm phán xem xét lại danh mục hàng hóa với các đối tác hàng đầu khác như Trung Quốc, EU, Nhật Bản.
"Về lâu dài, Việt Nam cần xây dựng chính sách để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường hợp tác khu vực và toàn cầu, tránh phụ thuộc vào một thị trường nhất định. Ngoài ra, cần rà soát lại các tác động về nguồn thu thuế, chuyển giao công nghệ, ảnh hưởng môi trường của các tập đoàn, công ty đa quốc gia tại Việt Nam để thu hút FDI có chọn lọc" - PGS. TS Phan Hữu Nghị chia sẻ.
| Các chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam cần xây dựng bền vững kinh tế địa phương bằng cách đầu tư vào hạ tầng, đào tạo lao động tại chỗ, phục hồi tài nguyên thiên nhiên và gắn kết cộng đồng tại địa phương để tạo nên một nền kinh tế có khả năng chống chịu với các cú sốc từ bên ngoài. |
