Dự án chưa tuân thủ Luật tài nguyên nước

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Nguyễn Minh Quang vừa có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về việc kiểm tra dự án cải tạo cảnh quan và phát triển đô thị ven sông Đồng Nai.

Theo báo cáo của Bộ TNMT sau khi khảo sát thực tế tại khu vực thực hiện Dự án, làm việc với UBND tỉnh Đồng Nai, nghiên cứu hồ sơ Dự án và trao đổi, thảo luận, Tổ công tác và các bộ, cơ quan có liên quan đã phát hiện có vi phạm khi thực hiện Dự án.

Cụ thể, Dự án chưa tuân thủ chặt chẽ các quy định hiện hành, khu đất Dự án lấn sông Đồng Nai chưa thực hiện quy trình điều chỉnh cục bộ các nội dung liên quan đến đồ án Điều chỉnh quy hoạch chung TP. Biên Hòa đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 227/2003/QĐ-TTg ngày 6/11/2003 (ý kiến của Bộ Xây dựng).

Trạm thủy văn Biên Hòa đặt giữa khu vực san lấp lấn sông tạo mặt bằng của Dự án. Khi thực hiện dự án sẽ phải di dời và như vậy sẽ ảnh hưởng cả chuỗi số liệu đã có trong quá khứ.

Theo Quyết định số 44/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc Quy định về dự báo, cảnh báo và truyền tin thiên tai ban hành ngày 15/8/2014, các trạm thủy văn phải dự báo lũ cùng các cấp báo động tương ứng do Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ chịu trách nhiệm dự báo, trong đó có trạm Biên Hòa. Do đó, khi trạm di dời sẽ phải tính toán lại các cấp báo động lũ.

Bên cạnh đó, Dự án chưa làm rõ sự tuân thủ các quy định tại Điều 9, Điều 63 Luật Tài nguyên nước năm 2012 (có hiệu lực từ 1/1/2013) về bảo đảm thoát lũ; sự lưu thông dòng chảy; không gây sạt lở bờ sông. Theo quy định tại Điều 72 của Luật Tài nguyên nước và Điều 42 của Nghị định 201/2013/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước, Dự án cải tạo cảnh quan và phát triển đô thị ven sông Đồng Nai thuộc hoạt động gia cố bờ sông, cải tạo cảnh quan, phát triển vùng đất ven sông trên lưu vực sông liên tỉnh phải lấy ý kiến Bộ TNMT. Trong quá trình triển khai, Dự án chưa lấy ý kiến của Bộ TNMT.

“Báo cáo đánh giá tác động môi trường của Dự án và Báo cáo đánh giá tác động dòng chảy đều chưa làm rõ hoặc chưa nghiên cứu, đánh giá đầy đủ để có thể định lượng các tác động của Dự án tới thoát lũ, lưu thông dòng chảy, bồi lắng, sạt, lở lòng, bờ bãi sông làm cơ sở thực hiện Dự án”, báo cáo nêu rõ.

Cụ thể, báo cáo chưa xem xét quá trình diễn biến lòng dẫn trong nhiều năm, nhiều thời kỳ; Các phương án công trình đưa ra trong báo cáo chưa xem xét đến việc đánh giá ổn định lòng dẫn trên toàn tuyến, đặc biệt vị trí đoạn bờ đối diện công trình, chưa đánh giá được sự thu hẹp lòng dẫn ở phần chân do vấn đề san lấp gây ra; Chưa xét đến trường hợp tính toán khi có lũ lớn trên sông Đồng Nai kết hợp với triều cường, đặc biệt khi có xả lũ của các hồ chứa phía thượng nguồn.

Kiến nghị dừng dự án

Bộ TNMT cho biết, mặc dù trong Báo cáo đánh giá tác động dòng chảy, Tư vấn lập báo cáo và Tư vấn thẩm tra đều kết luận: Việc xây dựng các công trình lấn sông ở khu vực từ cầu Hóa An đến cầu Ghềnh theo các phương án lấn sông 50m, 75m và 100m không làm thay đổi đáng kể về chế độ thuỷ lực của dòng chảy đoạn sông, không làm ảnh hưởng xấu đến sự thay đổi dòng chảy và tác động đến các đoạn bờ lân cận, nhưng trong phần kiến nghị, Tư vấn lập Báo cáo đánh giá tác động dòng chảy cũng cho rằng kết quả tính toán mới dừng ở mức sơ bộ, cần tiếp tục nghiên cứu thêm.

Bên cạnh đó, khi thẩm tra Báo cáo đánh giá tác động dòng chảy, Viện Thủy lợi và Môi trường thuộc Trường ĐH Thủy lợi đã nhận xét: Các kết quả tính toán của đơn vị tư vấn mới dừng ở mức nghiên cứu sơ bộ, chưa đưa ra cơ sở, luận cứ lựa chọn phương án tính toán, phần thuyết minh tính toán bằng mô hình cần làm rõ cụ thể theo các bước thực hiện, từ việc xác định lưới, xây dựng miền địa hình tính toán, xác định các điều kiện ban đầu và điều kiện biên, hiệu chỉnh xác định bộ thông số mô hình và kiểm định mô hình. Trên cơ sở đó mới có luận cứ khoa học để đánh giá tính khả thi của các phương án đưa ra.

Vì vậy, đơn vị thẩm định đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu để nâng cao độ chính xác và các phương án tính toán kiểm tra thêm khi đi vào xây dựng công trình. Như vậy, việc dựa vào kết luận của Báo cáo đánh giá tác động dòng chảy để triển khai thực hiện Dự án là chưa đủ cơ sở khoa học tin cậy.

Để đảm bảo tính khách quan và khoa học của Dự án, tại văn bản này, Bộ TNMT đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Đồng Nai tiếp tục dừng thực hiện Dự án. Đồng thời, giao Bộ TNMT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan thẩm định lại Báo cáo đánh giá tác động môi trường của Dự án, đặc biệt là vấn đề thoát lũ, lưu thông dòng chảy, bồi lắng, sạt, lở lòng, bờ bãi sông./.

Hồng Quyên