Chậm trễ chuyển đổi đơn vị sự nghiệp công lập thành công ty cổ phần

Nguồn: Nghị định số 150/2020/NĐ/CP. Đồ họa: Văn Chung

Ngân sách thu được sau chuyển đổi không đáng kể

Theo Bộ Tài chính, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về chuyển đơn vị sự nghiệp thành công ty cổ phần đã được ban hành đầy đủ.

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 150/2020/NĐ/CP ngày 25/12/2020 về chuyển ĐVSNCL thành công ty cổ phần. Bộ Tài chính đã ban hành 4 thông tư hướng dẫn về xử lý tài chính, xác định giá trị, bán cổ phần lần đầu và quản lý, sử dụng tiền thu từ chuyển đổi ĐVSNCL thành công ty cổ phần... Các bộ, ngành, địa phương tích cực triển khai thực hiện để đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa ĐVSNCL thành công ty cổ phần.

Kết quả, đã sắp xếp giảm 22 ĐVSNCL thuộc cơ cấu tổ chức của bộ, ngành. Các địa phương đã chủ động rà soát thực hiện sắp xếp đối với 226 ĐVSNCL. Thực hiện nhiệm vụ Quốc hội, Chính phủ giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục tổng hợp, trình Chính phủ để báo cáo Quốc hội về việc đẩy mạnh cổ phần hóa, chuyển đổi các hoạt động của các ĐVSNCL.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, việc chuyển đổi ĐVSNCL thành công ty cổ phần còn chậm, chủ yếu mới dừng lại ở mức rà soát, lập danh mục các ĐVSNCL đủ điều kiện chuyển thành công ty cổ phần.

Nhiều ĐVSNCL có quy mô rất nhỏ, tài sản không đáng kể, giá trị thương hiệu hầu như không có làm cho công tác chuyển đổi thành công ty cổ phần không hiệu quả, ngân sách thu được sau chuyển đổi không đáng kể.

Đẩy mạnh cổ phần hóa đơn vị sự nghiệp công lập

Thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của ĐVSNCL, Nghị quyết 74/2022/QH15 của Quốc hội, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đẩy nhanh việc thực hiện chuyển ĐVSNCL thành công ty cổ phần theo Danh mục đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đồng thời, chủ động rà soát các khó khăn, vướng mắc về tài sản, đất đai, tài chính để có phương án xử lý phù hợp; thay đổi bộ máy, cơ cấu quản lý hành chính, nhân sự, tài chính phù hợp với mô hình quản lý của doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Theo Ths. Hoàng Văn Cương - Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, hiện nay chính sách chuyển đổi ĐVSNCL còn nhiều vướng mắc, gây lúng túng trong triển khai thực hiện. Theo quy định tại Quyết định số 22/2015/QĐ-TTg, phương án cổ phần hóa được từng ĐVSNCL chuyển thành CTCP trên toàn quốc thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, điều này làm phát sinh nhiều thủ tục hành chính. Đồng thời, chưa thực hiện các nguyên tắc phân cấp, gắn trách nhiệm của các cơ quan trực tiếp triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, chính sách về chuyển đổi ĐVSNCL thành công ty cổ phần mới được triển khai thực hiện, các quy định về quá trình chuyển ĐVSNCL thành công ty cổ phần chưa tương đồng với việc thực hiện cổ phần hóa các doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Về phía các ĐVSNCL, lãnh đạo của nhiều ĐVSNCL còn nặng tư duy bao cấp, không muốn thực hiện chuyển đổi. Trình độ của cán bộ các ĐVSNCL nhìn chung chưa đáp ứng được với yêu cầu chuyển đổi thành công ty cổ phần, như: chưa quen với quản trị doanh nghiệp, chưa có khả năng xây dựng phương án sản xuất kinh doanh và phương án cổ phần hóa phù hợp, khả thi; bộ phận tài chính - kế toán chưa nắm được nguyên tắc hạch toán doanh nghiệp nên công tác chuyển đổi báo cáo tài chính kéo dài.

Thời gian tới, các ĐVSNCL cần đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị trong cung cấp dịch vụ công để từng bước gia tăng nguồn thu hoạt động của đơn vị, tăng mức tự chủ tài chính, từ đó đủ điều kiện để được phép chuyển sang công ty cổ phần.

Để gia tăng được nguồn thu, đòi hỏi ĐVSNCL phải đa dạng hóa và gia tăng chất lượng dịch vụ cung ứng, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của người sử dụng dịch vụ. Đồng thời, đơn vị phải thay đổi cách thức quản trị đơn vị về tổ chức, bộ máy, nhân sự, hướng đến cung cấp các dịch vụ có chất lượng tốt nhất cho người sử dụng.

Trên góc độ quản lý nhà nước, cơ quan tài chính cần tổ chức hướng dẫn cho các đơn vị sự nghiệp nắm bắt, cập nhật đầy đủ, hiểu và áp dụng được các quy định của Nhà nước về tự chủ tài chính đơn vị sự nghiệp và chuyển đổi ĐVSNCL thành công ty cổ phần. Đồng thời, tổ chức kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thực hiện lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công, xây dựng phương án tự chủ tài chính, phê duyệt và quyết định phương án tự chủ tài chính của các ĐVSNCL trong giai đoạn tới.