Xuất khẩu gạo của Việt Nam ổn định ở mức giá cao

Trong quý I/2022, gạo là một trong 8 mặt hàng nông, lâm, thủy sản đạt giá trị xuất khẩu (XK) cao hơn so với cùng kỳ. Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) cho thấy, khối lượng gạo XK 3 tháng đầu năm nay đạt gần 1,48 triệu tấn, tương đương 715 triệu USD, tăng 24% về khối lượng và tăng 10,5% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.

Gạo Việt Nam chinh phục thế giới bằng chất lượng

Trên thị trường thế giới, giá gạo Việt Nam vẫn duy trì vị trí dẫn đầu trong các nước XK gạo. Điển hình, đầu tuần tháng 4/2022 giá gạo 5% tấm XK đã tăng 12-15 USD/tấn so với đầu năm và khoảng 10 USD/tấn so với đầu tháng 3, lên mức 415 USD/tấn - cao nhất trong hơn 3 tháng qua. Nhờ nhu cầu tăng và lợi thế về sản lượng, chất lượng, các doanh nghiệp (DN) như Lộc Trời, Tân Long cũng đang đẩy mạnh XK sang thị trường phân khúc cao, giá gạo ổn định.

Theo ông Huỳnh Văn Thòn - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Lộc Trời, trong những năm qua đơn vị đã triển khai sản xuất lúa gạo bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế (SRP). Ðây là bộ tiêu chuẩn đầu tiên trên thế giới về sản xuất lúa gạo bền vững có tiêu chí nhấn mạnh các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường. Hiện nay, toàn bộ vùng nguyên liệu sản xuất lúa gạo của đơn vị với gần 12.000 ha đều sản xuất theo tiêu chuẩn SRP.

Là DN chuyên XK gạo chất lượng cao sang thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc... ông Nguyễn Chánh Trung - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Tân Long cho hay, hàng năm, lượng gạo XK của Việt Nam chiếm khoảng 15% tổng lượng gạo XK toàn thế giới. Hạt gạo Việt đã có mặt trên 150 nước và vùng lãnh thổ. Để làm được điều này, các DN XK gạo phải không ngừng nỗ lực đầu tư công nghệ trong khâu chế biến, sản xuất lúa gạo.

Các DN XK gạo cho rằng, giá gạo Việt Nam trong nhiều năm gần đây luôn đạt giá trị cao và hiện đang cao hơn giá gạo Thái Lan bởi Việt Nam đã chú trọng đến cơ cấu giống, các giống đặc sản, lúa thơm được đưa vào canh tác đã giúp khẳng định thương hiệu gạo Việt ở nhiều thị trường "khó tính". Điều này lý giải vì sao giá gạo Việt Nam cao hơn một số nước XK truyền thống, nhưng người tiêu dùng thế giới vẫn chọn ký hợp đồng nhập khẩu gạo Việt.

Đơn cử, sau 1 năm thực thi Hiệp định Thương mại tự do Châu Âu (EU) – Việt Nam (EVFTA), XK gạo nói riêng của Việt Nam đang dần khẳng định chỗ đứng tại thị trường EU bởi chất lượng gạo của Việt Nam trong nhiều năm qua đã không ngừng được cải thiện. Các loại gạo thơm, gạo chất lượng cao như ST24, ST25, Jasmine… được người dân khu vực này ưa chuộng. Dự báo XK gạo của Việt Nam trong năm 2022 sang thị trường EU sẽ đạt tối thiểu 60.000 tấn, đặc biệt là tại các thị trường truyền thống như Đức, Italy, Ba Lan…

Xuất khẩu gạo hướng tới mục tiêu giảm số lượng, tăng giá trị

Nhận định về tình hình XK gạo, ông Nguyễn Văn Đôn - Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Tiền Giang) cho biết, tình hình XK từ đầu năm đến nay vẫn ổn định. Thông thường trước đây các nước như Trung Quốc, Philippines sẽ ký các hợp đồng lớn vào giữa vụ đông xuân khi sản lượng của chúng ta cao, giá giảm. Nhưng năm nay giá không giảm như thường lệ nên các nhà nhập khẩu còn ngần ngại chưa dám ký các hợp đồng lớn. Tuy nhiên, mùa mưa bão sắp tới sẽ là áp lực lớn về an ninh lương thực với nhiều nhà nhập khẩu gạo châu Á. Khả năng cao các nước này sẽ phải chấp nhận mua gạo giá cao trong tháng 4 hoặc chậm nhất là tháng 5 tới, lúc đó thị trường sẽ sôi động và giá lúa gạo sẽ tiếp tục duy trì mức cao.

Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng vừa đưa ra dự báo thương mại gạo toàn cầu năm 2022 đạt 48,8 triệu tấn, tăng khoảng 100.000 tấn so với năm trước. Từ nhu cầu lương thực của thế giới và năng lực cung ứng của Việt Nam, mặc dù dịch Covid-19 diễn biến phức tạp và xung đột Nga - Ukraina đang căng thẳng, nhưng các thương nhân vẫn tin tưởng XK gạo năm 2022 vẫn đạt khoảng 6,4 triệu tấn.

Để đáp ứng nhu cầu này, Bộ NN&PTNT đã phê duyệt “Đề án Tái cơ cấu ngành lúa gạo Việt Nam đến năm 2025 và 2030”. Theo đó, Việt Nam định hướng tái cơ cấu theo hướng đẩy mạnh giá trị, phát triển bền vững. Ngành lúa gạo cũng hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng và giá trị cho hạt gạo Việt. Từ đó, hình thành và nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng, giúp thích ứng với sự thay đổi khí hậu và nâng cao thu nhập cho người nông dân cũng như nhu cầu được đáp ứng lúa gạo chất lượng cao của người tiêu dùng.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh nhấn mạnh, gạo Việt Nam đạt giá trị cao nhất trong 10 năm trở lại đây, là minh chứng việc thay đổi tư duy sản xuất, tập trung vào giống chất lượng cao, thơm, đặc sản để đáp ứng nhu cầu XK vào các thị trường khó tính và hiện nay, cơ cấu giống lúa thơm, đặc sản đang chiếm hơn 85% diện tích.

Đặc biệt, nhằm hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng và giá trị cho hạt gạo Việt, xây dựng mô hình cánh đồng lớn là một giải pháp quan trọng, lâu dài, góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững trong sản xuất lúa gạo nói riêng và các loại cây trồng khác trong những năm tới.

Ở góc độ DN, ông Phạm Thái Bình – Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An thừa nhận, "cánh đồng mẫu lớn" là mô hình sản xuất được nông dân trồng một loại giống lúa được DN cung cấp giống, hướng dẫn kỹ thuật canh tác và được DN bao tiêu sản phẩm với mối liên kết 4 "nhà", gồm: Nhà nông – nhà DN – nhà nước – nhà khoa học trong sản xuất, tiêu thụ lúa gạo. Mối liên kết này nhằm đảm bảo tăng giá trị sản xuất trên mỗi hecta canh tác lúa, đảm bảo nhu cầu an ninh lương thực và phục vụ XK, đáp ứng được yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính như Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản.

Giá gạo thị trường trong nước tăng

Giá gạo xuất khẩu tăng kéo theo giá gạo thị trường trong nước tăng. Theo đó, giá lúa gạo các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long sôi động hơn trong tháng 3 khi giá lúa Đông Xuân tăng nhẹ so với tháng trước. Nông dân đã thu hoạch được 1/4 diện tích lúa Đông Xuân 2022. Cụ thể, tại An Giang, lúa IR50404 ở mức 5.600 đồng/kg, tăng 400 đồng một kg so với trung bình tháng 2; lúa chất lượng cao OM 5451 ở mức 5.700 đồng/kg, tăng gần 400 đồng/kg; gạo thường ở mức 11.000 đồn/kg; gạo thơm đặc sản jasmine ở mức 15.000 đồng một kg. Tại Kiên Giang, giá lúa cũng tăng 400 - 500 đồn/kg so với tháng 2. Còn ở Vĩnh Long, giá lúa gạo ổn định.