Quản lý ngân quỹ hiệu quả hơn qua thanh toán song phương tập trung

Thực hiện thanh toán song phương điện tử đã cải thiện đáng kể chất lượng công tác kế toán, thanh toán. Ảnh: Hạnh Thảo

Thay thế giao dịch truyền thống

Theo Kho bạc Nhà nước (KBNN), thực hiện thanh toán song phương điện tử (TTSPĐT) đã cải thiện đáng kể chất lượng công tác kế toán, thanh toán, góp phần đẩy nhanh quá trình điện tử hóa công tác giao dịch giữa KBNN và ngân hàng thương mại (NHTM). Đặc biệt, TTSPĐT đã thay thế hoàn toàn việc giao dịch thủ công bằng chứng từ giấy và giao dịch trực tiếp trước đây.

TTSPĐT cũng giúp cho công tác chi NSNN, thu nộp NSNN qua 4 hệ thống NHTM và KBNN các cấp được nhanh hơn, chính xác hơn; đơn giản, thuận tiện hơn… Từ đó, góp phần cải cách thủ tục hành chính và tăng cường công tác thanh toán không dùng tiền mặt theo chủ trương của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước. Đồng thời, TTSPĐT đã giúp giảm các bước nhập liệu của kế toán và các khâu kiểm soát của kế toán trưởng hàng ngày; giảm chi phí hành chính trong việc đi lại giao nhận và đối chiếu chứng từ hàng ngày giữa KBNN với NHTM.

Cũng theo KBNN, thực hiện TTSPĐT còn giúp cho ngân quỹ nhà nước ở các tài khoản thanh toán, tài khoản chuyên thu của các đơn vị KBNN được tập trung hàng ngày về tài khoản thanh toán tổng hợp, tài khoản chuyên thu tổng hợp của KBNN mở tại trụ sở chính NHTM và sau đó tập trung về tài khoản thanh toán tổng hợp của KBNN mở tại Ngân hàng Nhà nước một cách nhanh chóng, an toàn.

Với những lợi ích mang lại, trong hơn 10 năm thực hiện, TTSPĐT đã ngày càng được mở rộng. Từ lúc ban đầu chỉ phối hợp thực hiện với 4 NHTM, đến tháng 7/2024, hệ thống KBNN đã thực hiện TTSPĐT với 18 NHTM thông qua 833 tài khoản thanh toán và 2.589 tài khoản chuyên thu, tương ứng với tổng số gần 700 đơn vị KBNN các cấp.

Tuy nhiên, cũng theo KBNN, việc các đơn vị KBNN phải mở và thanh toán qua nhiều tài khoản tại các chi nhánh NHTM làm cho việc quản lý tài khoản bị dàn trải, tốn nhiều nguồn lực của cả KBNN và NHTM trong quản lý, đối chiếu, quyết toán. Hạn chế này sẽ ngày càng tăng lên khi KBNN tiếp tục triển khai phối hợp thu với các hệ thống NHTM mới. Hơn nữa, việc quyết toán các tài khoản được thực hiện vào cuối ngày với thời gian rất ngắn (khoảng 40 phút), trong khi khối lượng công việc phải xử lý trên hệ thống quá lớn, nhiều trường hợp xảy ra sự cố và không thực hiện được quyết toán, dẫn đến số dư các tài khoản thanh toán, tài khoản chuyên thu sau khi quyết toán không được chuyển về tài khoản thanh toán tổng hợp tại Ngân hàng Nhà nước.

Hướng tới phương thức thanh toán song phương điện tử tập trung

Tại Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030 có đặt ra yêu cầu đa dạng hóa các phương thức thanh toán điện tử trong công tác thu NSNN; cung cấp dịch vụ quản lý tài khoản và thu, chi của các quỹ tài chính nhà nước qua tài khoản thanh toán tập trung của KBNN đảm bảo minh bạch, hiệu quả; hoàn thiện mô hình thanh toán tập trung của KBNN phù hợp với lộ trình xây dựng, phát triển hạ tầng thanh toán số quốc gia, đáp ứng yêu cầu thanh toán thông suốt của Chính phủ. Đồng thời, đảm bảo nguyên tắc tại mỗi hệ thống ngân hàng, KBNN chỉ có duy nhất một tài khoản và cuối ngày, toàn bộ số dư ngân quỹ nhà nước được tập trung về tài khoản thanh toán tổng hợp của KBNN tại Ngân hàng Nhà nước.

Thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trên và để khắc phục những hạn chế của phương thức TTSPĐT hiện tại, KBNN đang hướng tới phương thức TTSPĐT tập trung. Tại phương thức này, KBNN sẽ tập trung tất cả các nguồn ngân quỹ về một nơi, cụ thể là tập trung về tài khoản của Sở Giao dịch KBNN tại hội sở chính các ngân hàng. Việc tập trung này sẽ giúp cho KBNN chủ động hơn trong việc thanh toán. Đồng thời, ngân quỹ tập trung đảm bảo đáp ứng yêu cầu thanh toán tại tất cả các nơi trong toàn quốc.

Hơn nữa, về quy trình xử lý lệnh thanh toán, toàn bộ lệnh thanh toán đi, đến được truyền nhận, xử lý và quản lý thống nhất, tập trung tại hệ thống TTSPĐT tập trung, ưu điểm hơn quy trình nghiệp vụ hiện tại đó là lệnh thanh toán đến phải xử lý trên 2 ứng dụng hệ thống TTSPĐT về hệ thống phối hợp thu. Đối với lệnh thanh toán đi, các đơn vị KBNN có thể thực hiện thanh toán qua các hệ thống NHTM nơi KBNN mở tài khoản thanh toán như hiện nay. Từ đó, không chỉ nâng cao tính nhanh chóng, kịp thời và an toàn của nghiệp vụ thanh toán, giảm tải khối lượng công việc cho các đơn vị KBNN mà còn góp phần quan trọng làm giảm chi phí thanh toán do có thể lựa chọn các kênh thanh toán phù hợp qua các hệ thống NHTM nơi KBNN mở tài khoản thanh toán tổng hợp.

Một trong những lợi ích lớn nhất của TTSPĐT tập trung là không còn nghiệp vụ quyết toán từ các tài khoản thanh toán, tài khoản chuyên thu của các đơn vị KBNN về các tài khoản thanh toán, tài khoản chuyên thu tổng hợp của KBNN như hiện tại, vì các đơn vị KBNN chỉ thực hiện thu, chi trực tiếp thông qua 1 tài khoản thanh toán, tài khoản chuyên thu duy nhất. Cuối ngày, KBNN chỉ thực hiện kết chuyển số dư tại thời điểm COT (thời điểm tạm ngừng truyền, nhận chứng từ thanh toán để đối chiếu số liệu thanh toán trong ngày giữa KBNN và ngân hàng) trên tài khoản thanh toán, tài khoản chuyên thu tổng hợp của KBNN mở tại trụ sở chính NHTM về tài khoản thanh toán tổng hợp của KBNN tại Ngân hàng Nhà nước.