Xuất khẩu thủy sản: Tăng trưởng tỷ đô nhưng tốc độ đã có dấu hiệu suy giảm

Tháng 5/2022, xuất khẩu thuỷ sản không duy trì được mức tăng trưởng nóng nhưng vẫn chạm mốc 1 tỷ USD. Ảnh: Khánh Linh

Chững lại do xuất khẩu tôm giảm

Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep), tháng 5/2022, xuất khẩu (XK) thuỷ sản không duy trì được mức tăng trưởng nóng nhưng vẫn chạm mốc 1 tỷ USD, cao hơn 27% so với cùng kỳ năm 2021. 5 tháng đầu năm 2022, kim ngạch XK thuỷ sản của cả nước đạt trên 4,6 tỷ USD, tăng 42% so với cùng kỳ năm 2021.

Vasep lý giải, nguyên nhân khiến XK thuỷ sản tháng 5 chững lại so với tháng 4 chủ yếu do XK tôm giảm. Cụ thể, trong tháng 5, XK tôm chỉ tăng 19%, đạt 416 triệu USD so với mức tăng 47% trong tháng 4. Tính đến hết tháng 5, XK tôm ước đạt 1,8 tỷ USD, tăng 38% so với cùng kỳ năm 2021 và chiếm 39% tổng kim ngạch XK thuỷ sản.

Từ đầu tháng 5, thời tiết có chiều hướng bất lợi cho tôm nuôi, mưa đầu mùa sớm hơn mọi năm, xuất hiện dịch bệnh ảnh hưởng đến sản lượng tôm, nguồn nguyên liệu tôm không được khả quan như 4 tháng đầu năm. Do vậy, dự báo vài tháng tới, có khả năng nguyên liệu tôm sẽ thiếu hụt. Bên cạnh đó, nhu cầu tôm của một số thị trường nhập khẩu chính có xu hướng chững lại sau khi tăng mạnh từ cuối năm 2021 tới nay, nên XK tôm quý II và quý III được dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại so với quý I.

Cùng chung xu hướng, kim ngạch XK nhiều mặt hàng hải sản gồm mực, bạch tuộc, cua ghẹ, nhuyễn thể có vỏ tuy vẫn tăng so với cùng kỳ nhưng mức tăng đều thấp hơn so với tháng 4/2022…

Đóng góp vào sự tăng trưởng của kim ngạch XK thủy sản có mặt hàng cá tra bởi nhu cầu nhập khẩu cá tra của các thị trường vẫn tăng. Vasep cũng nhận định, XK cá tra mặc dù có sự chững lại trong tháng 5, so với tháng 4 chỉ tăng 65% đạt 245 triệu USD, tuy nhiên, luỹ kế 5 tháng đầu năm, XK cá tra vẫn giữ được mức tăng trưởng cao gần 90%, kim ngạch đạt trên 1,2 tỷ USD.

Các vấn đề lạm phát, giá thực phẩm và thuỷ sản cao kỷ lục trên thế giới là một lợi thế cho mặt hàng cá tra XK của Việt Nam trong năm nay. Vì vậy, Vasep dự báo, nhu cầu nhập khẩu cá tra của nhiều khu vực vẫn tiếp tục tăng, nhất là Mỹ, châu Âu và Trung Quốc.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cá tra cũng đang lo ngại về quy định kiểm soát Covid-19 chặt chẽ đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Thời gian qua đã có một số doanh nghiệp XK cá tra sang Trung Quốc bị trả hàng về và tạm ngừng XK vì lý do “có dấu vết của Covid-19”. Mặc dù một số thành phố lớn như Quảng Châu, Thượng Hải đã mở cửa trở lại, nhưng Trung Quốc vẫn kiên định với chính sách “Zero Covid” và đây sẽ là trở ngại lớn với các doanh nghiệp XK vào Trung Quốc.

Gỡ khó để tận dụng cơ hội tăng trưởng

Theo phân tích của các chuyên gia thị trường thuỷ sản, xung đột Nga - Ukraine chưa đến hồi kết vẫn tiếp tục tác động tiêu cực đến các ngành kinh tế, trong đó có khai thác thuỷ sản, khiến nguồn nguyên liệu khan hiếm trong khi chi phí khai thác cao.

Tuy nhiên, XK thủy sản Việt Nam vẫn đang rộng mở cơ hội tăng trưởng. Ngoài tôm thì các mặt hàng chủ lực khác như cá tra, cá ngừ, Vasep dự báo nhu cầu thị trường vẫn lớn. Đặc biệt, các doanh nghiệp thuỷ sản đang có sự chuẩn bị để kết nối trở lại với các hoạt động và tổ chức xúc tiến thương mại, trong đó có Hội chợ Thuỷ sản quốc tế Vietfish của Vasep vào tháng 8/2022. Sự kiện được kỳ vọng sẽ tiếp tục thu hút thêm nhiều nhà nhập khẩu thế giới đến với thuỷ sản Việt Nam, là đòn bẩy để thúc đẩy XK tăng mạnh hơn trong những tháng cuối năm nay.

Cùng với đó, cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do, nhất là Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) , đang trở thành yếu tố thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam có được giá cả cạnh tranh để đẩy mạnh XK.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện nhu cầu tiêu dùng sản phẩm thủy sản của các thị trường đang rất cao, các doanh nghiệp nhận được nhiều đơn hàng. Do đó, ngành Nông nghiệp đang chỉ đạo các địa phương phải giữ được nguồn cung nguyên liệu thủy sản cho chế biến, XK trong bất cứ hoàn cảnh nào. Việt Nam lợi thế là có sản lượng khai thác và nuôi trồng rất lớn, khi các thị trường thiếu hụt nguồn cung thì chúng ta hoàn toàn chủ động hàng hóa để XK, nhất là thị trường châu Âu, Hoa Kỳ và Nga.

Về phía doanh nghiệp, sau thời gian dài sản xuất cầm chừng, đây là cơ hội để doanh nghiệp khôi phục sản xuất nên các doanh nghiệp sẵn sàng tận dụng mọi lợi thế để đưa doanh số đi lên. Đây cũng là thời điểm các doanh nghiệp tận dụng lợi thế của Hiệp định EVFTA và Hiệp định Việt Nam - Vương quốc Anh khi dòng thuế quan ưu đãi đang rất tốt, nhân cơ hội này chúng ta đẩy mạnh tất cả các mặt hàng vào các thị trường.