Tận dụng dư địa tài khóa, dồn lực cho tăng trưởng

Chính sách tài khóa được điều hành theo hướng mở rộng, là đòn bẩy tích cực để đất nước đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên, sẵn sàng cho một kỷ nguyên phát triển mới. Ảnh tư liệu

PV: Thưa ông, chính sách tài khóa thời gian qua đã được điều hành như thế nào để hỗ trợ mục tiêu phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế?

Ông Dương Tiến Dũng

Ông Dương Tiến Dũng: Chính sách tài khóa đã được điều hành theo hướng mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm xuyên suốt từ đầu nhiệm kỳ, trong những năm phòng chống dịch bệnh, phục hồi tăng trưởng và đặc biệt là năm 2025. Tinh thần điều hành là mở rộng hợp lý, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm, thể hiện nhất quán chủ trương của Đảng, Quốc hội và Chính phủ và được thể chế hóa trong các nghị quyết.

Trước hết, về thể chế, các chính sách trong lĩnh vực tài chính – ngân sách được rà soát liên tục nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, năm 2024, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Dự trữ quốc gia, Luật Xử lý vi phạm hành chính (Luật số 56/2024/QH15). Qua đó, tháo gỡ nhiều vướng mắc trong lĩnh vực này.

Năm 2025, Quốc hội đã thông qua Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) và Luật sửa đổi 8 luật, với sự thay đổi lớn về tư duy, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng cường tính chủ đạo của ngân sách trung ương và sự chủ động cho ngân sách địa phương, các cơ quan, đơn vị. Chính sách cũng tập trung ưu tiên nguồn lực cho đầu tư, ưu tiên cho phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số và triển khai tổ chức chính quyền 2 cấp. Ngoài ra, nhiều văn bản dưới luật cũng được sửa đổi, bổ sung với tinh thần chung là tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đối với chính sách thu, Bộ Tài chính đã nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền nhiều giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất. Cụ thể như thực hiện giảm thuế giá trị gia tăng (GTGT) kéo dài đến hết năm 2026 (dự kiến giảm thu ngân sách khoảng 66 nghìn tỷ đồng trong cả năm 2025 và hơn 82 nghìn tỷ đồng trong năm 2026); tiếp tục giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn cho năm 2025 (dự kiến sẽ giảm thu ngân sách cả năm 2025 khoảng 44 nghìn tỷ đồng); giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu của nhiều nhóm hàng hóa để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp giảm chi phí đầu vào, góp phần cân bằng thương mại với các đối tác lớn,…; tiếp tục ưu đãi thuế đối với công nghiệp hỗ trợ ô tô đến hết năm 2027; ưu đãi lệ phí trước bạ đối với ô tô điện chạy pin.

Cùng với đó là gia hạn thời hạn nộp thuế GTGT, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2025; gia hạn thời hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe ô tô sản xuất hoặc lắp ráp trong nước. Dự kiến khi thực hiện giải pháp này, số tiền được gia hạn khoảng 116,1 nghìn tỷ đồng. Mới đây nhất, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua việc miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết năm 2030… Tính toán sơ bộ, tổng giá trị các chính sách này lên tới trên 230 nghìn tỷ đồng.

PV: Chính sách thu đã có rất nhiều ưu đãi, vậy về phía chính sách chi được điều hành như thế nào, thưa ông?

Ông Dương Tiến Dũng: Như chúng ta đã biết, tại Nghị quyết số 57, Bộ Chính trị đã yêu cầu năm 2025 để bố trí ít nhất 3% ngân sách nhà nước cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Thực hiện chủ trương này, Chính phủ đã trình Quốc hội, dự kiến sẽ bổ sung dự toán năm 2025 thêm khoảng 25 nghìn tỷ đồng để đảm bảo mức chi cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Ngoài ra, nhiều chính sách liên quan đến tăng chi sẽ có hiệu lực trong thời gian tới như miễn học phí, chi chính sách cho việc sắp xếp bộ máy, chi cho công tác xây dựng pháp luật.

Dự toán chi năm 2025 đã được Quốc hội quyết định chi đầu tư phát triển là 790,7 nghìn tỷ đồng, tăng 16,7% so dự toán năm 2024 bố trí là 677,3 nghìn tỷ đồng. Bên cạnh đó, còn được bổ sung từ các nguồn tăng thu của ngân sách trung ương, nguồn năm trước kéo dài; nhiều địa phương cũng bổ sung thêm nguồn lực từ nguồn tăng thu, kết dư của ngân sách địa phương để tăng chi cho đầu tư. Để thực hiện các nhiệm vụ chính trị và yêu cầu thúc đẩy tăng trưởng, ước tính chi đầu tư năm nay sẽ tăng rất lớn, lên đến khoảng 1 triệu tỷ đồng. Về định hướng phân bổ, chi đầu tư đã tiếp tục được cơ cấu lại, khắc phục tình trạng dàn trải, manh mún tập trung cho các dự án lớn, trọng điểm, có tác động tích cực tới tăng trưởng.

PV: Số liệu thống kê của Bộ Tài chính cho thấy, thường có sự chênh lệch giữa tỷ lệ thực hiện dự toán thu và chi trong những tháng đầu năm. Dự toán thu thường đạt cao, còn dự toán chi lại đạt tỷ lệ thấp hơn. Phải chăng sự chênh lệch này là do thu nhiều, chi ít?

Ông Dương Tiến Dũng: Đây là xu hướng thông thường, mang tính mùa vụ trong thực hiện thu chi hàng năm mà ai theo dõi cũng đều nhận thấy. Theo đánh giá sơ bộ, ước thu 6 tháng đạt khoảng 66,2% dự toán, còn chi đạt khoảng 42,2%.

Về thu, các tháng đầu năm thường có nguồn từ năm trước chuyển sang do quyết toán thuế của năm trước theo quy định sẽ nộp vào các tháng đầu năm. Do đó, thu đầu năm thường đạt tương đối khá. Tỷ lệ thu theo dự toán năm nay cũng cao hơn so với các năm trước. Nguyên nhân là kinh tế đang phục hồi, tạo nguồn thu ổn định và tăng trưởng. Các cơ quan thuế, hải quan tăng cường việc thanh, kiểm tra, đôn đốc thu, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử, triển khai hóa đơn điện tử, đấu tranh chống gian lận thương mại, hàng giả. Thu tiền sử dụng đất năm nay cũng tăng cao hơn đầu năm ngoái. Tất cả những yếu tố này tác động tích cực đến kết quả thu.

Về chi đầu tư, thông thường đầu năm tỷ lệ này không cao do kỳ nghỉ Tết và phải có thời gian chuẩn bị đầu tư, giao kế hoạch vốn, triển khai thực hiện, giải ngân vốn,… Tuy nhiên, từ tháng 4 trở lại đây, giải ngân đã tăng khá cả về số tuyệt đối và tương đối. Khối lượng giải ngân năm nay rất lớn và tỷ lệ giải ngân 6 tháng khá hơn cùng kỳ, bằng khoảng 32,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (năm ngoái là 28,2%). Bên cạnh yếu tố mùa vụ, nếu so với tiến độ của năm ngoái, tôi đánh giá giải ngân vốn đầu tư 6 tháng đầu năm nay chuyển biến tích cực.

Để có được kết quả này, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ trưởng, UBND các địa phương đã chỉ đạo rất quyết liệt để đôn đốc, tháo gỡ, thúc đẩy đầu tư công, phấn đấu để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025. Cần lưu ý, năm nay là năm cuối của kỳ kế hoạch. Hơn nữa, để đạt mục tiêu tăng trưởng 8%, ngoài các nhiệm vụ đã có, Chính phủ cũng đang xây dựng phương án phân bổ tăng thu trình cấp có thẩm quyền, trong đó sẽ dành một phần nguồn tăng thu năm 2024 để tăng chi cho đầu tư phát triển.

PV: Hiện nay, tỷ lệ nợ công/GDP đã được kéo xuống mức thấp so với mức trần Quốc hội quy định. Đây có phải là không gian để mở rộng tài khóa nữa hay không, thưa ông?

Ông Dương Tiến Dũng: Đúng như vậy, Quốc hội và Chính phủ đã có quan điểm là trong trường hợp cần thiết tận dụng dư địa về nợ công để thúc đẩy phát triển. Năm 2025 để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên, Quốc hội đã cho phép điều hành bội chi lên đến 4 - 4,5% GDP trong trường hợp cần thiết, ưu tiên cho đầu tư.

Theo Nghị quyết 07-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết 23/2021/QH15 của Quốc hội và các định hướng cho giai đoạn sau, tinh thần chính sách tài khóa đóng vai trò quan trọng, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, đồng thời vẫn giữ vững ổn định vĩ mô và đảm bảo các cân đối lớn.

Với quan điểm đó, để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao thì phải có nguồn lực, bao gồm cả vốn đầu tư công và vốn xã hội. Cùng với đó, là sự phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ để đạt mục tiêu chung.

PV: Xin cảm ơn ông!