Đầu tư hiệu quả giúp tăng năng lực vận tải thủy

Cơ cấu đội tàu Việt Nam ngày càng hợp lý, đảm bảo năng lực vận chuyển hàng nội địa bằng đường biển. Ảnh: Hữu Thọ

Tiết giảm chi phí, tăng năng lực cạnh tranh

Theo Bộ Giao thông vận tải (GTVT), với hàng hải, chỉ trong 2 tháng đầu năm 2024, vận tải hàng hóa lũy kế ước đạt 416 triệu tấn, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm 2023. Luân chuyển hàng hóa lũy kế ước đạt 88 tỷ tấn/km, tăng 14%. Trong đó, vận chuyển hàng đường biển tăng trưởng ấn tượng nhất với tỷ lệ 18,1% so với cùng kỳ. Vận chuyển hành khách đường biển cũng tăng 10,2%.

Có thể nói, tăng trưởng của vận tải biển và đường thủy đóng góp phần lớn trong tiết giảm chi phí logistics. Nếu như, giai đoạn năm 2010 - 2016, tỷ lệ chi phí logistics so với GDP khoảng 20-21%, nhưng từ năm 2016 tới nay, hạ tầng kết nối cảng biển liên thông với các phương thức vận tải khác như đường bộ, đường thủy, hệ thống cảng cạn... đã giúp tỷ lệ này giảm còn khoảng 16,8%.

Hiện tại, Việt Nam có 3 cảng biển nằm trong nhóm 50 cảng biển có sản lượng container thông qua lớn nhất thế giới, gồm cảng biển TP. HCM (thứ 22), Hải Phòng (thứ 28), Cái Mép (thứ 32). Nhiều doanh nghiệp lớn như: Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC), Công ty CP Vận tải biển Việt Nam (Vosco), Hải An, Việt Thuận... từng bước ra khỏi giai đoạn khó khăn, kinh doanh có lãi.

Cùng đó, cơ cấu đội tàu của Việt Nam ngày càng hoàn thiện. Đội tàu vận tải biển hiện đã đảm nhận được 100% lượng hàng vận tải nội địa bằng đường biển, trừ một số tàu chuyên dụng như LPG, xi măng rời. Nhiều doanh nghiệp vận tải biển cũng bắt đầu chạy các tuyến biển xa, tham gia thị trường nội Á.

Cũng theo Bộ GTVT, để có được kết quả này, thời gian qua, ngành GTVT đã chú trọng đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng hàng hải và kết nối tốt hơn giữa vận tải biển và vận tải thủy nội địa.

Hiện nay, hàng loạt dự án hạ tầng hàng hải công cộng đã và đang được Bộ GTVT triển khai như dự án đầu tư đê chắn sóng chắn cát, luồng hàng hải tại khu bến Lạch Huyện (tổng mức đầu tư gần 15.000 tỷ đồng), dự án đầu tư tuyến luồng cho tàu trọng tải lớn vào sông Hậu (tổng mức đầu tư ban đầu gần 8.000 tỷ đồng), nâng cấp luồng Cái Mép... Đặc biệt, có tới 99,5% kết cấu hạ tầng cảng biển được đầu tư bằng nguồn xã hội hóa không phụ thuộc vào ngân sách nhà nước. Nhiều cảng biển lớn như Liên Chiểu (Đà Nẵng), Cần Giờ (TP. HCM), Cái Mép (Bà Rịa - Vũng Tàu) đang được nhiều doanh nghiệp quan tâm đề xuất đầu tư. Tương tự, hạ tầng đường thủy nội địa từng bước giải quyết được những điểm nghẽn về luồng lạch, tĩnh không cầu.

Đối với lĩnh vực đường thủy nội địa, hiện nay, hành lang vận tải thủy số 1 đang được tập trung nạo vét duy tu, nâng tĩnh không cầu. Tại miền Nam, dự án nâng cấp luồng kênh Chợ Gạo giai đoạn 2 với tổng kinh phí khoảng hơn 1.335 tỷ đồng đã hoàn thiện. Bộ GTVT cũng đang thực hiện dự án nâng độ cao tĩnh không và xây dựng mới 11 cây cầu đường bộ thuộc địa bàn các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, giúp khơi thông vận tải thủy trên toàn tuyến.

Phù hợp với định hướng phát triển xanh

Ông Bùi Thiên Thu - Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa VN cho biết, thời gian qua, rất nhiều giải pháp, chính sách và cơ chế thúc đẩy phát triển hoạt động vận tải đã được Bộ GTVT và các cục chuyên ngành ban hành, nhằm hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp, người dân. Sự lớn mạnh của vận tải biển và vận tải thủy nội địa mang nhiều ý nghĩa trong chiến lược phát triển bền vững, bảo vệ môi trường.

Cùng một lượng hàng, nhưng khí phát thải khi vận chuyển bằng đường thủy chỉ bằng khoảng 1/3 so với đường bộ. Chính vì vậy, lĩnh vực đường thủy nội địa những năm qua đã được Chính phủ, Bộ GTVT quan tâm, thay đổi nhiều về cơ chế, chính sách và nguồn vốn đầu tư để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Bộ GTVT với sự tham mưu của Cục Đường thủy nội địa Việt Nam đã có nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp như: kiến nghị TP. HCM, Hải Phòng miễn, giảm phí hạ tầng cảng biển với hàng hóa vận chuyển bằng phương tiện đường thủy nội địa. TP. HCM và Hải Phòng đã giảm 50% phí hạ tầng cảng biển. Riêng TP. HCM giảm 100% phí hạ tầng cảng biển với hàng chuyển tải quá cảnh Việt Nam - Campuchia bằng đường thủy. Chính sách này có ý nghĩa lớn với các chủ hàng, doanh nghiệp vận chuyển hàng bằng đường thủy nội địa.

Bằng việc đầu tư luồng, bến, cảng, nâng cao tĩnh không cầu, khai thác tốt nhất hạ tầng hiện có, cải cách thủ tục hành chính, kết nối vận tải biển với đường thuỷ nội địa… thời gian gần đây, vận tải hàng hoá đang dần chuyển dịch từ đường bộ sang đường thuỷ.

Việc phát triển mạnh vận tải hàng hải và đường thủy không chỉ giúp giảm chi phí logistics mà còn rất đúng định hướng phát triển xanh theo mục tiêu của Chính phủ, khẳng định cam kết của Việt Nam tại COP26.