Tối ưu hóa lợi ích cho doanh nghiệp trong kiểm tra chuyên ngành

Chuyển mạnh sang hậu kiểm

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, xuất phát từ những thống kê của Tổng cục Hải quan, có một số kết quả nổi bật đáng kể đến như triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành; đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu; cắt giảm đáng kể các mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành.

Thủ tục kiểm tra chuyên ngành được cải cách đơn giản hơn tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Kế hoạch hành động thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN, cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu và tạo thuận lợi thương mại giai đoạn 2018 – 2020, đến nay các bộ, ngành đã sửa đổi, bổ sung 29/38 văn bản; ban hành 48/60 danh mục hàng hóa kèm mã số HS; hoàn thành ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn hoặc loại bỏ khỏi danh mục hàng hóa nhóm 2 và danh mục hàng hóa được phép nhập khẩu cho 22/22 nhóm hàng. Bên cạnh đó, đã loại bỏ 3 nhóm hàng phế liệu khỏi danh mục phế liệu được phép nhập khẩu phục vụ sản xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường; loại bỏ 2 nhóm hàng khỏi danh mục hàng hóa nhóm 2 phải kiểm tra chất lượng của Bộ Y tế.

Việc áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong công tác kiểm tra chuyên ngành thể hiện thông qua nhiều văn bản quy phạm pháp luật về quản lý và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu đã được sửa đổi, bổ sung theo hướng: tăng đối tượng được miễn kiểm tra; áp dụng miễn giảm kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa đã có 3 lần nhập khẩu đạt yêu cầu; thay đổi phương thức kiểm tra an toàn thực phẩm từ kiểm tra chặt đối với tất cả các lô hàng nhập khẩu sang áp dụng 3 phương thức kiểm tra chặt, thông thường, giảm.

Tuy nhiên, việc triển khai vẫn còn một số tồn tại hạn chế như: hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động kiểm tra chuyên ngành chưa đồng bộ, thống nhất; đã áp dụng quản lý rủi ro nhưng chưa hiệu quả; chưa áp dụng công nhận lẫn nhau, thừa nhận lẫn nhau; chưa áp dụng truy xuất nguồn gốc; trình tự, thủ tục kiểm tra còn qua nhiều bước, quá mức cần thiết, không thống nhất, còn chồng chéo; kiểm tra nhiều nhưng phát hiện kết quả rất thấp; chi phí cao.

Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) đang kiến nghị các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý chuyên ngành, kiểm tra chuyên ngành, danh mục hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành kèm theo mã HS đang được các bộ, ngành sửa đổi, bổ sung; khẩn trương triển khai việc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, danh mục hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành kèm theo mã HS chưa được triển khai.

Tăng quyền của người nhập khẩu

Cùng với việc triển khai Kế hoạch nói trên, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 99/NQ-CP về đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực.

Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 38/QĐ-TTg phê duyệt Đề án cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu. Theo đó, cơ quan hải quan làm đầu mối kiểm tra chuyên ngành, các bộ, ngành thực hiện hậu kiểm và thực hiện 7 nội dung cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu.

Để triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đến nay, Tổng cục Hải quan đã hoàn thành việc xây dựng dự thảo nghị định mới về quản lý lĩnh vực này với nhiều nội dung đặc biệt quan trọng liên quan thiết yếu tới hoạt động nhập khẩu của doanh nghiệp, trình Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét.

Một điểm đáng chú ý trong dự thảo là việc tăng quyền của người nhập khẩu, trong đó, người nhập khẩu được lựa chọn cơ quan kiểm tra, được lựa chọn tổ chức chứng nhận và giám định. Doanh nghiệp có thể tra cứu tình trạng hàng hóa trên Cơ chế một cửa quốc gia để chủ động thực hiện.

Theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, 92% doanh nghiệp được lấy ý kiến đã nhất trí với dự thảo nghị định. Dự thảo đang được lấy ý kiến của các bộ ngành để trình Chính phủ thông qua vào quý II/2022.