Áp lực đảm bảo mức bội chi cả giai đoạn

Kiểm soát tốt các cân đối ngân sách

Tham luận tại Diễn đàn Tài chính Việt Nam 2021, ông Nguyễn Minh Tân - Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước (NSNN), Bộ Tài chính cho biết, những năm qua dư địa tài khóa được cải thiện đáng kể, thu ngân sách đạt và vượt dự toán đề ra. Tuy nhiên khi dịch Covid-19 bùng phát, chính sách tài khóa đã được điều chỉnh linh hoạt, kịp thời, đồng bộ với các chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác. Việc điều hành linh hoạt chính sách tài khóa một mặt tập trung ưu tiên nguồn lực cho công tác phòng chống dịch, mặt khác hỗ trợ giảm chi phí cho doanh nghiệp, hỗ trợ người lao động, người dân bị giảm sâu thu nhập, các đối tượng yếu thế; hỗ trợ tổng cầu, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế trên cơ sở vẫn đảm bảo kiểm soát tốt cân đối NSNN, đảm bảo an ninh nền tài chính quốc gia, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Trong bối cảnh khó khăn, Bộ Tài chính phải thực hiện nhiều giải pháp gia hạn, miễn, giảm tiền thuế và tiền thuê đất. Tổng số tiền thuế và thu NSNN đã gia hạn, miễn, giảm theo các chính sách đã ban hành thực hiện năm 2020 đạt khoảng 129 nghìn tỷ đồng. Năm 2021, tiếp tục thực hiện một số chính sách đã ban hành trong năm 2020 và ban hành thêm nhiều chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế và các khoản thu NSNN để hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh tháo gỡ khó khăn, với quy mô dự kiến khoảng 140 nghìn tỷ đồng.

Cũng theo ông Nguyễn Minh Tân, các chính sách về chi ngân sách cũng được ban hành kịp thời, bao phủ hầu hết các nhóm đối tượng như lực lượng tuyến đầu chống dịch; người bị nhiễm Covid-19, bị cách ly; người lao động, người sử dụng lao động; hộ kinh doanh bị giảm sâu thu nhập; các đối tượng yếu thế… Các chính sách về chi NSNN đã tập trung ưu tiên cho phòng, chống dịch, nỗ lực cao nhất để kiểm soát dịch bệnh và đảm bảo an sinh xã hội, ổn định đời sống nhân dân. Đến ngày 10/11/2021, Trung ương đã quyết định chi là 35,47 nghìn tỷ đồng, trong đó chi 32,98 nghìn tỷ đồng để bổ sung cho các bộ và hỗ trợ các địa phương chi cho phòng, chống dịch (bao gồm cả mua vắc-xin), hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch Covid-19 (bao gồm cả kinh phí mua bù gạo dự trữ quốc gia đã xuất cấp để hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch Covid-19).

Nhiều thách thức thu ngân sách

Để cân đối ngân sách trong bối cảnh nguồn thu chịu tác động tiêu cực, chi ngân sách phát sinh lớn, chúng ta đã thực hiện triệt để tiết kiệm chi thường xuyên. Trong đó, năm 2020 đã thực hiện cắt giảm tối thiểu 70% kinh phí hội nghị, công tác trong và ngoài nước còn lại; tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên khác còn lại của năm 2020, đặc biệt là các khoản chi mua sắm chưa thực sự cần thiết.

Theo đó, các bộ, cơ quan trung ương đã thực hiện cắt giảm, tiết kiệm chi NSNN năm 2020 theo Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất khoảng 1,5 nghìn tỷ đồng. Sang năm 2021, thực hiện cắt giảm tối thiểu 50% kinh phí hội nghị, công tác trong và ngoài nước còn lại; tiết kiệm thêm 10% kinh phí chi thường xuyên khác còn lại của năm 2021; thu hồi các khoản chi thường xuyên chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai..., với số tiền khoảng 20,67 nghìn tỷ đồng.

Những thách thức đặt ra trong thời gian tới cũng được ông Nguyễn Minh Tân chỉ ra, đó là, dư địa chính sách tài khóa, tiền tệ đã giảm đáng kể. Trong đó: Bội chi NSNN năm 2021 đang phấn đấu ở mức 4% GDP theo dự toán; dự kiến năm 2022 cũng ở mức 4% GDP (tương ứng khoảng 5,1% GDP chưa điều chỉnh), đang tạo áp lực lớn trong việc cân đối NSNN các năm tới để đảm bảo mức bội chi ngân sách bình quân giai đoạn 2021 - 2025 trong phạm vi 3,7% GDP theo Văn kiện Đại hội Đảng XIII và Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch tài chính quốc gia, vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021 - 2025.

Bên cạnh đó, thu NSNN khó khăn cũng là một thách thức trong thời gian tới. Điều này có nguyên nhân một mặt do tác động của dịch Covid -19 là nghiêm trọng và có thể kéo dài, sự đứt gãy các chuỗi cung ứng đòi hỏi phải có thời gian để kinh tế phục hồi (IMF dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2022 thấp hơn năm 2021); mặt khác do việc tiếp tục thực hiện miễn, giảm, giãn một số chính sách thu để hỗ trợ nền kinh tế. Trong khi đó, nhu cầu chi phòng chống dịch bệnh lớn, nên áp lực gia tăng đối với cân đối NSNN, nhất là ngân sách trung ương…