 |
| Nguồn: Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia. Đồ họa: Văn Chung |
Quy mô “khủng”
Thời gian gần đây, lực lượng chức năng đã phát hiện nhiều vụ buôn lậu vàng qua biên giới, đặc biệt là đấu tranh triệt phá thành công nhiều đường dây buôn lậu vàng với quy mô rất lớn, thu giữ hàng chục tấn vàng và nhiều tài sản, tiền USD.
Điển hình như chuyên án triệt phá đường dây buôn lậu vàng từ Campuchia về Việt Nam qua cửa khẩu Chàng Riệc (tỉnh Tây Ninh), đã khởi tố vụ án, khởi tố 18 bị can về tội buôn lậu, thu giữ được 198 kg vàng, 59 cây vàng, gần 2,9 triệu USD; gần 27 tỷ đồng và các phương tiện, thiết bị. Trị giá thu giữ được tương đương gần 250 tỷ đồng.
| Gây khó khăn cho điều hành chính sách tiền tệ Tình trạng xuất, nhập lậu vàng qua biên giới để thu lợi, ảnh hưởng lớn đến tỷ giá VND/USD trên thị trường tự do, gây áp lực lên thị trường ngoại tệ và tỷ giá chính thức, từ đó ảnh hưởng bất lợi tới việc điều hành chính sách tiền tệ, kiểm soát lạm phát, cũng như ổn định kinh tế vĩ mô; gây thất thu thuế cho ngân sách nhà nước. |
Chuyên án triệt phá đường dây buôn lậu vàng từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị do Nguyễn Thị Hóa cầm đầu, đã khởi tố vụ án, khởi tố 20 bị can về tội buôn lậu. Kết quả điều tra xác định từ năm 2022 đến nay, Nguyễn Thị Hóa và Nguyễn Thị Gái (trú tại thị trấn Lao Bảo) đã tổ chức đường dây buôn lậu trên 3 tấn vàng, có tổng trị giá khoảng 5.000 tỷ đồng từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu Lao Bảo để bán cho các cửa hàng vàng trong nước thu lời bất chính.
Ghi nhận thực tế cho thấy, tình hình hoạt động buôn lậu vàng diễn biến khá phức tạp, các đối tượng lợi dụng chính sách Nhà nước đối với cư dân biên giới qua lại công khai giữa hai nước để cất giấu vàng trong các phương tiện, lẫn trong hàng hóa nông sản… hay lợi dụng đường mòn, sông nước hiểm trở, đêm tối để vận chuyển vàng lậu từ nước ngoài vào Việt Nam bằng nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi trên các tuyến biên giới phía Tây Nam giáp Campuchia tại địa bàn các tỉnh An Giang, Long An, Tây Ninh và biên giới khu vực miền Trung giáp Lào tại địa bàn Quảng Trị và Hà Tĩnh.
Sau khi đưa vàng lậu qua biên giới, đối tượng chia thành nhiều công đoạn để vận chuyển về các tiệm vàng, các cơ sở sản xuất, chế tác trang sức mỹ nghệ tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh để tiêu thụ.
Giám sát chặt hàng hóa, hành lý tại cửa khẩu
 |
Nhận định tình trạng buôn lậu, vận chuyển vàng trái phép qua biên giới diễn biến phức tạp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang - Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đã yêu cầu Ban Chỉ đạo 389 các bộ, ngành, địa phương, các lực lượng chức năng tăng cường công tác đấu tranh ngăn chặn hoạt động buôn lậu, vận chuyển vàng trái phép qua biên giới. Ban Chỉ đạo 389 Bộ Tài chính yêu cầu cơ quan Thuế, Hải quan tăng cường đấu tranh chống buôn lậu vàng.
Triển khai chỉ đạo này, ngày 19/1/2024 vừa qua, Ban Chỉ đạo 389 Bộ Tài chính đã chỉ đạo Tổng cục Hải quan, Tổng cục Thuế tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, điều tra, kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến thị trường vàng và hoạt động kinh doanh vàng, nhất là hành vi buôn lậu, thao túng, đầu cơ trục lợi.
Cụ thể, Tổng cục Hải quan triển khai các biện pháp nghiệp vụ nắm tình hình, quản lý chặt chẽ hoạt động xuất nhập khẩu, tạm nhập tái xuất vàng của các doanh nghiệp được cấp phép; giám sát chặt chẽ hàng hoá, hành lý, xuất, nhập qua các cửa khẩu, các lô hàng có dấu hiệu vi phạm, tiến hành kiểm tra, xử lý theo đúng quy định của pháp luật... Đồng thời, trao đổi, chia sẻ thông tin, phối hợp với các lực lượng chức năng như: công an, biên phòng, quản lý thị trường để đấu tranh với các đường dây buôn lậu vàng xuyên quốc gia.
Tổng cục Thuế rà soát, tham mưu ban hành chính sách thuế đối với hoạt động kinh doanh vàng phù hợp trong từng thời kỳ, phối hợp với các cơ quan liên quan kiểm tra hoạt động các doanh nghiệp, các cơ sở kinh doanh, chế tác vàng trang sức, mỹ nghệ, quản lý chặt chẽ hoạt động nhập vào, bán ra, kịp thời phát hiện vàng nhập lậu và các hành vi trốn thuế trong hoạt động kinh doanh vàng, xử lý nghiêm theo pháp luật.
Hai đơn vị chủ động phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tăng cường công tác quản lý thị trường vàng; chủ động phối hợp với Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia trong việc biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác đấu tranh chống buôn lậu vàng; đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp có hành vi bao che, tiếp tay, bảo kê cho các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế trong kinh doanh vàng.
| Vì sao vàng lậu “hot”? Thị trường vàng trong nước mặc dù có diễn biến theo xu thế thị trường vàng quốc tế, nhưng biên độ, nhịp độ chưa đều, thường phản ánh chậm hơn dẫn đến chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, giữa giá vàng miếng SJC với vàng nguyên liệu và chênh lệch giữa giá mua vào bán ra. Ngoài ra, không loại trừ hệ lụy từ việc làm giả vàng miếng SJC hoặc tình trạng các thương hiệu vàng lớn (Doji, PNJ) neo giá vàng tiệm cận giá vàng miếng SJC. Chính vì lợi nhuận thu được đã thúc đẩy động cơ phạm tội của các đối tượng buôn lậu vàng. Bên cạnh đó, vàng lại là loại hàng hóa nhỏ, gọn, có giá trị cao nên hoạt động buôn lậu càng được các đối tượng thực hiện với phương thức, thủ đoạn hết sức tinh vi, các đối tượng thường chỉ sử dụng người nhà, những người tin tưởng, thân cận nhất để vận chuyển. Do đó rất khó phát hiện vàng được vận chuyển qua biên giới. Ngoài ra, do vàng là hàng hóa không truy nguyên được nguồn gốc, chỉ xác định đặc tính hóa lý theo hàm lượng tỷ trọng vàng. Đối với vàng miếng có nguồn gốc nhập lậu từ Thụy Sĩ, Singapore, các đối tượng đều khò, đốt chảy, xóa chữ, ký hiệu trước khi vận chuyển vào trong nước, do đó cũng không có cơ sở xác định vàng có nguồn gốc nước ngoài. Trong khi đó vàng nguyên liệu, vàng khai thác và vàng trôi nổi có nguồn gốc trong dân chưa được quản lý chặt chẽ, nên hầu hết việc bắt giữ khi các đối tượng mua bán, vận chuyển trong nội địa đều không xử lý được, nhiều vụ việc sau khi bắt giữ đã phải trả lại cho đối tượng do không có căn cứ xác định nguồn gốc bất hợp pháp. Mặt khác từ năm 2014 đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã không nhập vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng đã tác động đến nguồn cung vàng miếng trong nước, dẫn đến hiện tượng chênh lệch giữa giá vàng thế giới và trong nước nhất là vàng miếng SJC - thương hiệu vàng miếng của Nhà nước - tăng cao. Điều đó thúc đẩy hoạt động nhập lậu vàng ngày càng diễn biến phức tạp hơn. Trong khi đó, chính sách quản lý vàng của thế giới khá thông thoáng với mức thuế, phí thấp và đặc biệt là các quốc gia lân cận như Lào, Campuchia qui định về khai thác, quản lý, mua bán các mỏ vàng khá thuận lợi, nguyên liệu vàng khai thác không được chế biến sâu nên giá thành rẻ hơn so với Việt Nam, do vậy dẫn đến tình hình buôn lậu, vận chuyển vàng trái phép từ các nước này vào Việt Nam có những diễn biến phức tạp. Cùng với đó, một số quốc gia rất gần Việt Nam như Hồng Kông, Singapore đều có các Sàn giao dịch vàng lớn, uy tín trên thế giới, được Tập đoàn Metalor của Thụy Sĩ đặt các Nhà máy tinh chế vàng nhằm thu mua nguyên liệu và sản xuất các sản phẩm vàng thanh cung cấp cho thị trường châu Á và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam chủ yếu cung cấp thông qua các đầu nậu tại Campuchia. Do đó, các đối tượng buôn lậu trong nước dễ dàng tiếp cận nguồn vàng và giao dịch theo chỉ số giá thế giới. |
