Đề nghị cho phép chuyển nhượng vốn góp trong hợp tác xã

Tạo thuận lợi về tiếp cận vốn cho các hợp tác xã

Trình bày báo cáo một số vấn đề lớn của dự án Luật Hợp tác xã (HTX) (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã tiếp thu nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội, rà soát và chỉnh lý quy định về nguyên tắc, tiêu chí và nguồn vốn thực hiện chính sách, trong đó khẳng định, một trong những nguyên tắc thực hiện chính sách là thống nhất triển khai theo Chương trình tổng thể về phát triển kinh tế tập thể, phù hợp với khả năng cân đối nguồn lực của Nhà nước ở từng thời kỳ, không thấp hơn chính sách hỗ trợ đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày tại phiên họp.

Cơ bản tán thành với báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chia sẻ mục tiêu lớn khi sửa đổi luật lần này cũng là nguyện vọng của HTX chính là các chính sách hỗ trợ. Đối với các quy định này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ phải có dự thảo Nghị định quy định hướng dẫn chi tiết kèm theo làm cơ sở cho Quốc hội xem xét. Đồng thời, đưa một số quy định cốt lõi trong nghị định này vào trong luật để bảo đảm cụ thể và khả thi.

Quan tâm đến các chính sách hỗ trợ cho HTX, đặc biệt là chính sách tiếp cận vốn và bảo hiểm, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chính sách về vốn và bảo hiểm rất cần thiết với HTX nhưng đang rất vướng. Nên chăng trong luật này quy định rõ các ngân hàng thương mại cho các chủ thể tổ hợp tác, HTX, liên minh HTX vay vốn tín dụng thương mại theo quy định pháp luật trên cơ sở xem xét, đánh giá năng lực tài chính và hiệu quả dự án sản xuất kinh doanh, những tài sản hình thành sau đầu tư có thể dùng thế chấp vay vốn.

Mặc dù đã có chính sách về cho vay tín chấp, nhưng thực tế rất khó để vay bởi ngân hàng cũng lo rủi ro. Do vậy, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu quy định một số loại tài sản cụ thể có thể thế chấp vay vốn vào luật.

Nhấn mạnh quy định tại Điều 26 là tiến bộ rất lớn, khi quy định về hỗ trợ đầu tư tài sản kết cấu hạ tầng, sau đó, HTX được dùng tài sản kết cấu hạ tầng này làm tài sản thế chấp để vay vốn, tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần rà soát theo hướng không phải tất cả các tài sản ở Điều 26 đều được dùng để thế chấp, mà quy định một số tài sản.

Đối với tiếp cận vốn về chính sách bảo hiểm, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nên nghiên cứu Nghị định về bảo hiểm nông nghiệp, lấy một số các quy định trong nghị định này để đưa vào luật.

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết, qua tổng kết HTX cho thấy nguyện vọng thiết tha của các cán bộ, nhân viên HTX là khi nghỉ hưu được hưởng lương hưu. Đây cũng là nội dung chính là chính sách trong Nghị quyết về Bảo hiểm xã hội (BHXH) đa tầng của Việt Nam. Do đó cần nghiên cứu quy định trường hợp nào tham gia BHXH bắt buộc, cách thức thành viên và người lao động làm việc thường xuyên có nhận tiền công, tiền lương tham gia BHXH bắt buộc; quy định cách thức và chế độ hỗ trợ thành viên của các HTX tham gia BHXH tự nguyện và quy định về cam kết của các thành viên HTX đối với những hỗ trợ chính sách này.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp.

Hợp tác xã không được đi vay để cho vay lại

Liên quan đến vấn đề tài chính nội bộ của HTX, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho rằng, nên sử dụng cụm từ “cho vay nội bộ”.

Bởi HTX không phải kinh doanh tiền tệ, nên không thể hoạt động theo Luật Tổ chức tín dụng, hoạt động cho vay của HTX là hoạt động nội bộ, không có tính chất huy động. Do đó, NHNN đề xuất 2 hình thức: HTX có thể vay vốn của các thành viên, nhưng không được đi vay để cho vay lại. Hai việc này không được thực hiện cùng một lúc. Bên cạnh đó, cần nâng cao năng lực của Ngân hàng HTX để phát huy tốt vai trò tín dụng nhân dân, hỗ trợ tốt hơn nữa cho các HTX hoạt động hiệu quả.

Thảo luận tại phiên họp, một vấn đề được quan tâm nhiều là việc chuyển nhượng phần góp vốn của thành viên HTX, liên hiệp HTX tại Điều 72. Theo Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường, không nên cho phép chuyển nhượng, tránh tạo điều kiện giao dịch để chuyển tài sản của mình thông qua HTX cho người khác, phục vụ các mục đich khác, tránh việc mua bán cổ phần, dẫn đến tình trạng không phản ánh đúng ý nghĩa, bản chất của HTX, kinh tế hợp tác.

Cùng quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đồng ý với phương án 1 là giữ quy định như Luật HTX năm 2012. Theo đó không đặt vấn đề chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên trong HTX, liên hiệp HTX, mà chỉ quy định thành viên được trả lại phần góp vốn khi ra khỏi HTX theo quy định của luật và các điều lệ. Quy định như vậy nhằm tránh hiện tượng mua bán phần vốn góp tương tự như hoạt động của công ty cổ phần, công ty TNHH không phản ánh đúng bản chất HTX là tương trợ lẫn nhau nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội…

Trong khi đó, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo đề nghị làm theo phương án 2 theo hướng cho phép chuyển nhượng để đảm bảo nguyên tắc, bản chất hoạt động của HTX, phù hợp với điều kiện thực tế.

Góp ý cho Điều 72, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị nghiên cứu kết hợp cả 2 phương án đang đặt ra, cụ thể là cho phép chuyển nhượng trong khuôn khổ quy định của pháp luật và theo điều lệ của HTX, với nguyên tắc pháp luật đưa ra định hướng chung, quy định chi tiết tại điều lệ của HTX để đảm bảo đáp ứng yêu cầu thực tế trong triển khai áp dụng.

Đại diện cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, việc tham gia, rút ra, chuyển nhượng là quyền của các thành viên, nếu chỉ vì sợ việc này làm méo mó bản chất của HTX mà không cho chuyển nhượng thì cũng không ổn.

Do đó, Bộ trưởng đề nghị UBTVQH cho phép dự thảo ghi theo nguyên tắc chung, còn chi tiết thì sẽ quy định trong điều lệ. Theo đó, có thể vẫn cho phép, nhưng phải đảm bảo nguyên tắc hoạt động quy định trong điều lệ là phải đúng tôn chỉ, bản chất của HTX.

“Nếu cả 2 bên bán và mua đều đồng ý chuyển nhượng mà vẫn đảm bảo tôn chỉ, mục tiêu đó thì không có lý do gì ta lại không cho, sẽ làm hạn chế quyền tự do, tính linh hoạt, cũng như nguyên tắc mở của Liên minh HTX quốc tế” - Bộ trưởng nói.