![]() |
Chính sách tài chính có vai trò quan trọng để thị trường carbon tại Việt Nam vận hành ổn định. Ảnh: TL |
Chìa khóa cho chuyển đổi xanh thành công
Trong bối cảnh chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế carbon thấp hướng tới nền kinh tế tuần hoàn trở thành xu thế tất yếu, việc xây dựng, vận hành và phát triển thị trường carbon trở thành công cụ ngày càng quan trọng.
Trên thực tế, chuyển đổi xanh là nguồn động lực mới cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Các tiêu chuẩn "xanh" đang được định hình và đẩy nhanh đi vào thực thi theo hướng gắn thương mại và đầu tư quốc tế với các tiêu chí về giảm phát thải carbon, phát triển bền vững, lao động và môi trường. Cùng với đó, các liên kết, sáng kiến mới gắn với các lĩnh vực xanh cũng đang được thúc đẩy mạnh mẽ. Đây là thời điểm then chốt để Việt Nam xác lập, không ngừng gia tăng vị thế trong các chuỗi giá trị xanh toàn cầu.
Hoàn thiện chính sách để phát triển thị trường Bộ Tài chính đã có Tờ trình số 222/TTr-BTC trình Thủ tướng Chính phủ để phê duyệt Đề án Phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Được biết, sau khi Đề án Phát triển thị trường carbon được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và trên cơ sở các quy định của pháp luật, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu để trình cấp có thẩm quyền ban hành các quy định, chính sách về tài chính cho hoạt động của thị trường carbon để thị trường được vận hành hiệu quả. |
Phát triển thị trường tài chính xanh, trong đó then chốt là thị trường carbon, sẽ là chìa khóa cho chuyển đổi xanh thành công, tuy nhiên sẽ không dễ dàng, nhất là với các nước đang phát triển chưa có các hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn xanh đồng bộ và chất lượng. Do đó, ở thời điểm này, rất cần tham khảo kinh nghiệm quốc tế và các khuyến nghị cho Việt Nam về phát triển thị trường carbon, từ việc hoàn thiện thể chế chính sách, cho đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng và thúc đẩy các cơ chế hợp tác quốc tế.
Đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản chiến lược quan trọng về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, trong đó có lộ trình phát triển công cụ định giá carbon, nhất là thị trường carbon tuân thủ.
Trước mắt, Việt Nam dự kiến đẩy nhanh xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính; hướng dẫn thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế và thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon kể từ năm 2025.
Xây dựng quy định tài chính cho thị trường carbon
Chính sách tài chính có vai trò quan trọng để đảm bảo thị trường carbon tại Việt Nam vận hành ổn định, là nền tảng để Chính phủ triển khai thí điểm thị trường carbon tại Việt Nam từ năm 2025. Việc quy định rõ ràng và chi tiết về các loại giao dịch, công cụ và quy tắc thị trường tài chính giúp đảm bảo tính minh bạch, an toàn và liên tục của thị trường carbon.
Trả lời báo chí mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, phát triển thị trường carbon trong nước được coi là nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên nhằm bảo đảm thực hiện nghĩa vụ giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) theo Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu và nhằm đạt được mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 theo cam kết của Thủ tướng tại Hội nghị COP 26.
![]() |
Luật Bảo vệ môi trường 2020 được Quốc hội khóa XIV thông qua tại kỳ họp thứ 10 đã quy định về tổ chức và phát triển thị trường carbon; lộ trình và thời điểm triển khai thị trường carbon trong nước đã được quy định tại Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone.
Hiện nay, Bộ Tài chính đang được giao chủ trì phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, ngành liên quan thực hiện các nhiệm vụ thành lập thị trường các-bon trong nước; ban hành cơ chế quản lý tài chính cho hoạt động của thị trường và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.
Bộ Tài chính đã có Tờ trình số 222/TTr-BTC trình Thủ tướng Chính phủ để phê duyệt Đề án Phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Theo đó, một trong các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện Đề án được Bộ Tài chính đề xuất là xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, bao gồm cả việc xây dựng các quy định về tài chính cho hoạt động của thị trường carbon.
Trong một cuộc hội thảo liên quan đến vấn đề này, ông Albert de Haan – thành viên Nhóm tư vấn thực hiện dự án thuộc Viện Sinh thái và môi trường cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề và tiêu cực bởi biến đổi khí hậu toàn cầu trong khuôn khổ Thỏa thuận Paris. Thực hiện các giao dịch tín chỉ carbon quốc tế là một trong những khía cạnh chính để đạt được Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).
Ông Albert de Haan cho rằng, Hệ thống Trao đổi Hạn ngạch Phát thải là một giải pháp phù hợp, là “công cụ tài chính” để đạt được các mục tiêu của quốc gia. Cũng theo vị chuyên gia này, thị trường tín chỉ carbon, thông điệp quan trọng là cải thiện sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Đây cũng là nỗ lực về công cụ tài chính để giảm phát thải. “Tôi tin rằng Việt Nam sẽ làm được điều này. Hiện nhiều nước mô hình này đã đạt được những thành công, nên Việt Nam có thể học hỏi và tránh được những hạn chế, bất cập mà các quốc gia khác đã trải qua” - ông Albert de Haan cho hay.
Phát huy lợi thế để “đi tắt, đón đầu” Theo báo cáo của Liên minh châu Âu, năm 2017, khoảng 82% số tiền thu được từ thị trường carbon được dành cho ngành môi trường và năng lượng. Ví dụ như tại Đức, là quốc gia duy nhất trong Liên minh châu Âu thiết lập một ngân sách đầy đủ dành riêng cho các khoản thu ETS (hệ thống mua bán/giao dịch phát thải) của mình để tài trợ khí hậu quốc gia và quốc tế. Hay như tại Ba Lan, Bộ Kinh tế nước này ủng hộ ý tưởng phân bổ doanh thu của EU ETS cho một quỹ đặc biệt và xác định việc sử dụng chúng trong cả giai đoạn thứ ba (2013-2020). Đây là những kinh nghiệm để Việt Nam có thể tham khảo trong thời gian tới. Về phía Việt Nam, Tổ chức OECD đánh giá cao những nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển bền vững của Chính phủ Việt Nam và đặc biệt ấn tượng với cam kết phát thải ròng bằng 0 tại Hội nghị COP26 và cho rằng Việt Nam có tiềm năng lớn trong việc phát triển thị trường carbon năng động, chất lượng và hiệu quả. OECD cho rằng, để xây dựng hệ thống giao dịch tín chỉ carbon, các quốc gia cần xác định rõ mục tiêu, giới hạn của hệ thống và bảo đảm minh bạch pháp lý trong các lĩnh vực liên quan. Đại diện một số tổ chức quốc tế đánh giá Việt Nam đã có sự chuẩn bị tương đối tốt từ khu vực công, tuy nhiên cần chú trọng thúc đẩy cách tiếp cận nhiều bên, tăng cường hợp tác giữa các ngành, lĩnh vực và các cấp, đặc biệt là thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân, tạo điều kiện phát triển cung, cầu trong thị trường carbon. Việt Nam thời gian tới cũng xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về carbon bảo đảm chất lượng, làm căn cứ xác định hạn ngạch phát thải khí nhà kính cho các doanh nghiệp. Bên cạnh việc phát huy nội lực, thì vai trò của hợp tác quốc tế là rất quan trọng. Do đó, Việt Nam cần phối hợp tốt để các tổ chức quốc tế chia sẻ, thúc đẩy hợp tác với Việt Nam trong phát triển thị trường carbon. Mặc dù thị trường carbon tuân thủ tại Việt Nam đang trong giai đoạn xây dựng, các doanh nghiệp của Việt Nam đã trao đổi tín chỉ carbon trên thị trường carbon tự nguyện thế giới gần 20 năm trước. Tới nay, Việt Nam đã có 150 dự án được cấp 40,2 triệu tín chỉ carbon và là một trong 4 nước có dự án đầu tư theo cơ chế phát triển sạch đăng ký nhiều nhất. Đây cũng là lợi thế để cùng với việc nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế chúng ta có thể “đi tắt, đón đầu”, nhằm đưa thị trường carbon vận hành hiệu quả. |