Phấn đấu hoàn thành dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông vào cuối năm 2025 Đại biểu Quốc hội đề nghị thiết kế chính sách thu hút tư nhân đầu tư vào hạ tầng giao thông Đại biểu lo làm cao tốc Bắc – Nam “lệch pha” với chương trình phục hồi kinh tế

Theo đó, Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025; gồm các đoạn từ Bãi Vọt (Hà Tĩnh) đến Cam Lộ (Quảng Trị), từ Quảng Ngãi đến Nha Trang (Khánh Hòa) và từ Cần Thơ đến Cà Mau.

Dự án có chiều dài 729 km, chia thành 12 dự án thành phần vận hành độc lập theo hình thức đầu tư công. Sơ bộ nhu cầu sử dụng đất của dự án khoảng 5.481 ha, trong đó đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên khoảng 1.532 ha, đất rừng phòng hộ khoảng 110 ha, đất rừng sản xuất khoảng 1.436 ha.

Tổng mức đầu tư của dự án sơ bộ là 146.990 tỷ đồng. Trong đó, giai đoạn 2021 - 2025 bố trí 119.666 tỷ đồng cân đối điều hòa từ nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và nguồn vốn NSNN để phát triển kết cấu hạ tầng theo Nghị quyết của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Giai đoạn 2026 - 2030 bố trí 27.324 tỷ đồng.

Dự án được chuẩn bị đầu tư, thực hiện từ năm 2021, cơ bản hoàn thành năm 2025 và đưa vào khai thác, vận hành từ năm 2026.

Quốc hội họp phiên bế mạc
Quốc hội họp phiên bế mạc chiều 11/1.

Trước khi nghị quyết được thông qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã có báo cáo giải trình, tiếp thu làm rõ một số ý kiến của đại biểu Quốc hội về dự án này.

Về tổng mức đầu tư, một số ý kiến cho rằng sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án bình quân 175,4 tỷ đồng/km chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng (GPMB), tuy nhiên theo Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước thì tổng mức đầu tư của một số dự án tương tự bình quân là 152,9 tỷ đồng/km.

Giải trình vấn đề này, UBTVQH cho biết, theo quy định pháp luật, tại bước Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chỉ xác định sơ bộ tổng mức đầu tư để ước tính chi phí đầu tư xây dựng dự án. Việc tính toán chính xác tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình sẽ được tiếp tục thực hiện trong các bước tiếp theo. Theo báo cáo của Chính phủ, sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án đã được xác định cơ bản phù hợp theo quy định pháp luật.

Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH đề nghị Chính phủ trong bước nghiên cứu khả thi chỉ đạo các cơ quan liên quan khảo sát chi tiết về địa hình, địa chất... xây dựng chi tiết, chuẩn xác về các giải pháp thiết kế, biện pháp thi công, tính toán khối lượng, đơn giá chi tiết để lập dự toán xây dựng công trình, làm cơ sở để xây dựng giá gói thầu lựa chọn nhà thầu thi công.

Đồng thời, để quản lý chặt chẽ về nguồn vốn, bảo đảm sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguồn vốn đầu tư, đề nghị các các cơ quan thanh tra, kiểm toán tăng cường công tác thanh tra, kiểm toán để tránh gây thất thoát, lãng phí vốn đầu tư.

Liên quan đến thời gian giải ngân, một số ý kiến cho rằng dự án được đề nghị bổ sung khoảng 72.000 tỷ đồng từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, tuy nhiên việc giải ngân của dự án chủ yếu là trong các năm 2024 - 2025 là chưa phù hợp với mục tiêu của chương trình.

Để giải quyết vấn đề này, UBTVQH đã đề nghị Chính phủ xây dựng giải pháp điều hòa linh hoạt giữa các nguồn vốn theo hướng sẽ lựa chọn một số dự án đầu tư công trong danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 đã hoàn thiện thủ tục có khả năng giải ngân ngay và công tác GPMB cho dự án (19.097 tỷ đồng) để bố trí giải ngân trước trong các năm 2022 và 2023 bằng nguồn vốn thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Đối với nguồn vốn đầu tư công trung hạn 2021 - 2025 đã bố trí cho các dự án nêu trên sẽ được bố trí chuyển sang giải ngân cho các dự án cao tốc quan trọng quốc gia trong các năm 2024 và 2025.

Nhằm bảo đảm tiến độ, một số ý kiến đề nghị cho phép dự án áp dụng một số cơ chế đặc thù. Nội dung này đã được UBTVQH tiếp thu và thể hiện ở phần một số chính sách đặc thù tại Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, cho phép áp dụng chỉ định thầu, cho phép nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp phép khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường…

Tuy nhiên, đối với đề nghị cần có cơ chế đặc thù trong việc tách công tác GPMB ra khỏi dự án để đẩy nhanh tiến độ, UBTVQH cho biết thực tế, công tác GPMB của Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 đã được tách thành các dự án độc lập và giao cho các địa phương thực hiện. Tuy nhiên do công tác tổ chức thực hiện còn nhiều hạn chế dẫn đến việc GPMB còn chậm trễ.

Đối với các dự án đường bộ giao thông (dạng tuyến) do phạm vi dự án trải dài và đi qua nhiều địa phương với địa hình phức tạp, phạm vi GPMB thường chỉ được xác định sau khi quyết định đầu tư dự án. Do đó, trường hợp cho phép tách GPMB ra khỏi dự án tại bước quyết định chủ trương đầu tư cũng sẽ không thể đẩy nhanh tiến độ dự án. Do đó, UBTVQH xin không tiếp thu nội dung này trong dự thảo nghị quyết.