Chuyển đổi thành doanh nghiệp: Vì sao nhiều hộ kinh doanh không muốn?

Các diễn giả đang giải đáp những thắc mắc của các hộ kinh doanh tại diễn đàn.

Nhiều ý kiến đưa ra tại diễn đàn “Chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp” diễn ra ngày 26/4 tại TP. Hồ Chí Minh đã làm rõ phần nào lý do tại sao nhiều hộ kinh doanh lớn, xuất hóa đơn nhiều không muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Doanh thu “trăm tỷ” vẫn không “lên” doanh nghiệp

Theo số liệu từ Tổng cục thống kê, hiện nay cả nước có khoảng gần 4,7 triệu hộ kinh doanh, tổng tài sản ước tính 655 nghìn tỷ đồng, tạo ra 2.188 nghìn tỷ đồng doanh thu, nộp 12.362 nghìn tỉ đồng tiền thuế, giải quyết việc làm cho 7,945 triệu lao động. Trên thực tế nhiều hộ kinh doanh rất tốt, thậm chí vượt cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ, có đội ngũ nhân công đông đảo, nhưng vẫn chọn mô hình hộ kinh doanh.

Phát biểu tại diễn đàn, bà Tạ Thị Phương Lan - Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế thu nhập cá nhân (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính) cho biết, hiện ở TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội có những hộ kinh doanh có doanh thu hàng trăm tỷ đồng/năm và số lượng sử dụng hóa đơn gấp nhiều lần doanh nghiệp. Đó chính là đối tượng mà cơ quan thuế nhắm đến trong đợt vận động chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Theo bà Lan, hộ kinh doanh không muốn chuyển lên doanh nghiệp có hai nhóm: Nhóm thứ nhất là kinh doanh chân chính ngại lên doanh nghiệp vì sợ thủ tục, nhóm thứ 2 là lợi dụng thuế khoán để xuất hóa đơn bất hợp pháp. Nhóm thứ hai này là đối tượng để cơ quan thuế có những chính sách quản lý, thúc đẩy chuyển đổi lên doanh nghiệp.

“Cả nước hiện có 1,6 triệu hộ kinh doanh có đăng ký và có mã số thuế. Không phải tất cả 1,6 triệu hộ này đều lên doanh nghiệp. Chúng tôi chỉ mong 5 - 6% hộ kinh doanh có doanh thu 100 tỷ đồng/năm, sử dụng nhiều hóa đơn, kinh doanh những mặt hàng đặc thù… chuyển đổi lên doanh nghiệp”, bà Lan nói.

Bà Lan cho biết thêm: Tới đây cơ quan thuế sẽ áp dụng quản lý điện tử với hộ kinh doanh, khi đó sẽ không còn toàn bộ là khoán theo cách buông lỏng như hiện nay mà sẽ quản lý điện tử, khai thuế điện tử, nộp thuế điện tử, sử dụng hóa đơn điện tử, đặc biệt là những hộ kinh doanh lớn.

Ngại chuyển đổi, muốn thêm ưu đãi

Ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, về bản chất hộ kinh doanh và doanh nghiệp vừa và nhỏ là một, nhưng chính sách hiện nay còn phân biệt và có nhiều trường hợp hộ kinh doanh loại ra khỏi chính sách khiến hộ kinh doanh có nhiều hạn chế so với doanh nghiệp.

Cụ thể, là việc hạn chế quyền kinh doanh, chỉ được đăng ký tại một địa điểm, hoạt động kinh doanh trong phạm vi quận, huyện, không mở chi nhánh, văn phòng đại diện tại địa bàn khác…

Chưa kể, một số ngành nghề phải là doanh nghiệp, và hạn chế quy mô sử dụng lao động, dưới 10 lao động thường xuyên. Hộ kinh doanh cũng bị hạn chế huy động vốn ngân hàng, hỗ trợ vốn của các hiệp hội ngành nghề, chủ yếu là sử dụng vốn từ chính thành viên tham gia hộ.

Dù có những hạn chế như thế nhưng hộ kinh doanh vẫn chọn mô hình này thay vì doanh nghiệp, bởi trên thực tế mô hình này vẫn có những lợi thế nhất định so với doanh nghiệp. Nếu đăng ký thành lập doanh nghiệp sẽ mất thời gian và chi phí. Vấn đề tuyển dụng, sa thải lao động hoặc giải thể doanh nghiệp cũng phải theo đúng quy định, trong khi với hộ kinh doanh cá thể thực hiện chế độ sổ sách kế toán, hồ sơ, trình tự, thủ tục thành lập đơn giản; lệ phí thành lập chỉ bằng 50% lệ phí thành lập doanh nghiệp.

Nhiều hộ kinh doanh đưa ra ý khiến họ chưa muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp. Ông Lê Minh, hộ kinh doanh cá thể quận Tân Bình, băn khoăn khi chi phí chuyển đổi lên doanh nghiệp quá nhiều, chế độ thanh kiểm tra, xử phạt... “Cơ quan thuế có thể “khuyến mãi”, giảm nộp thuế trong 3 - 5 năm để hộ kinh doanh có động lực chuyển đổi không?” ông Minh hỏi.

Đồng quan điểm, ông Huỳnh Tấn Cường, một hộ kinh doanh tại quận Bình Tân đua ra kiến nghị: “Ngành Thuế cần có chính sách ưu đãi thuế cho hộ kinh doanhlên doanh nghiệp ít nhất 3 năm để tạo điều kiện hoạt động sau khi chuyển đổi”.

Trả lời các ý kiến trên, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, theo quy định hiện nay, doanh nghiệp chỉ bị thanh kiểm tra tối đa 1 năm/lần. Chính phủ đã có Nghị quyết 19 cho các cơ quan sử dụng kết quả của nhau để bớt chồng chéo. Doanh nghiệp chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang được hưởng các ưu đãi như doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó có các ưu đãi về thuế.

Vũ Lê