Cuộc chiến chống lừa đảo trực tuyến ngày càng gian nan

Khuyến nghị về cách phòng chống lừa đảo trực tuyến.

Lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi

Tại họp báo thường kỳ tháng 7/2023 của Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), ông Trần Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục An toàn thông tin đưa ra cảnh báo, lừa đảo trực tuyến thời gian gần đây tăng đột biến về số lượng. Ông Hưng cho biết, trong 6 tháng đầu năm nay, số vụ lừa đảo trực tuyến tăng 64,78% so với cùng kỳ năm ngoái và tăng 37,82% so với 6 tháng cuối năm 2022. Không những thế, các hình thức, chiêu trò lừa đảo ngày càng diễn biến phức tạp và tinh vi. Mỗi ngày trên môi trường số, các không gian mạng vẫn diễn ra nhan nhản các vụ lừa đảo và số nạn nhân vẫn không ngừng tăng lên.

Từ kết quả khảo sát và những tình huống diễn ra trong thực tế, các chuyên gia Cục An toàn thông tin đã "đúc kết" có 3 nhóm lừa đảo chính (giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác) với 24 hình thức lừa đảo đang diễn ra trên không gian mạng Việt Nam, nhắm vào các nhóm đối tượng khác nhau. Các đối tượng lừa đảo đã tận dụng các tiện ích, công nghệ hiện đại để tạo ra những hệ thống lừa đảo tinh vi, giả mạo giống thật, khiến người dùng khó nhận diện hơn. Mục tiêu của các nhóm lừa đảo trực tuyến hiện đang có xu hướng dịch chuyển, tập trung mạnh vào nhóm người cao tuổi, trẻ em, sinh viên, người lao động thu nhập thấp.

Mỗi nhóm đối tượng ở từng độ tuổi, kẻ xấu thực hiện những hình thức dẫn dụ khác nhau, mục tiêu chung là lấy lòng tin, đánh cắp thông tin người dùng, sau đó chiếm đoạt tài sản. Trong đó, với đối tượng người cao tuổi có khoảng 15 hình thức lừa đảo thường xuyên; trẻ em có 3 hình thức dẫn dụ trên mạng; sinh viên, thanh niên có 13 hình thức; công nhân/người lao động, nhân viên văn phòng bị dẫn dụ với 19 hình thức lừa đảo; phụ huynh học sinh có 10 hình thức lừa đảo...

Các hình thức lừa đảo trực tuyến phổ biến nhắm vào đối tượng người cao tuổi hiện nay là lừa đảo "combo du lịch" giá rẻ; lừa đảo cuộc gọi video Deepfake; giả mạo biên lai chuyển tiền thành công; giả mạo trang thông tin điện tử, cơ quan, doanh nghiệp, bảo hiểm ngân hàng; giả danh công an, kiểm sát viên, cán bộ toà án gọi điện lừa đảo; đánh cắp thông tin căn cước công dân đi vay tín dụng; lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng; lừa đảo dẫn dụ đầu tư, nhận bưu phẩm; lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền; lừa đảo cho số đánh đề...

Nhiều chuyên gia an ninh mạng cảnh báo, người cao tuổi hiện là đối tượng yếu thế khi tham gia vào không gian mạng, do vậy, đối tượng này rất cần được tăng cường các giải pháp bảo vệ. Nghiên cứu của hãng bảo mật Kaspersky cho thấy, 86% người già kết nối internet không nghĩ mình là mục tiêu của tội phạm mạng và không tự bảo vệ mình đúng cách.

Nâng cao nhận thức an toàn thông tin

Để giúp tăng cường nhận thức, kiến thức về lừa đảo trực tuyến nhằm bảo vệ người dân Việt Nam trước những rủi ro tiềm ẩn trên không gian mạng, Bộ TT&TT đã chính thức phát động chiến dịch "Tháng hành động tuyên truyền về nhận diện và phòng, chống lừa đảo trực tuyến", triển khai từ ngày 23/6 đến ngày 23/7.

Cùng với đó, bộ "Cẩm nang kiến thức phòng tránh để bảo vệ bản thân và gia đình trên không gian mạng" cũng được phát hành. Theo đó, người dân được hướng dẫn cụ thể về các dấu hiệu nhận biết, cùng cách phòng tránh của 24 hình thức lừa đảo phổ biến tại Việt Nam.

Theo ông Vũ Hoàng Liên - Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam, cuộc đấu tranh phòng chống lừa đảo trực tuyến là một công cuộc cam go. Có thể nói người dùng mạng xã hội đang bị “bủa vây” trước muôn kiểu chiêu trò lừa đảo. Bên cạnh đó những quy định, hành lang pháp lý về quản lý không gian mạng xã hội chưa bắt kịp với thực tế và còn nhiều khoảng trống cần tiếp tục phải hoàn thiện.

Nhiều người bỗng dưng bị biến mất hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng do bị sập bẫy lừa đảo trực tuyến. Không chỉ làm thiệt hại về tiền bạc, lừa đảo trực tuyến còn gây các hệ lụy về tinh thần, về sự bất ổn trong cuộc sống và những nguy hại khó đo lường được. Đặc biệt, các nhóm đối tượng lừa đảo trực tuyến không chỉ tập trung ở Việt Nam mà còn xuất hiện ở các nước lân cận như Campuchia, Lào, Philippines. Đây là những nhóm tội phạm có tổ chức và điều đáng lưu ý là có rất nhiều người Việt Nam tham gia vào các tổ chức này.

Để tránh trở thành nạn nhân lừa đảo trực tuyến, ông Trần Quang Hưng khuyến cáo người dân cảnh giác, không truy cập các đường link, tên miền lạ gửi qua email, điện thoại, tin nhắn hay mạng xã hội. Không cung cấp thông tin đăng nhập và OTP cho bất cứ ai, kể cả người tự xưng đại diện ngân hàng.

Trung tướng Nguyễn Minh Chính - Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an: Tăng cường đấu tranh với tội phạm trên không gian mạng Trung tướng Nguyễn Minh Chính Trong 6 tháng đầu năm 2023, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao phát hiện, xử lý nghiêm các đối tượng, hội nhóm chống phá, phát tán thông tin xấu độc trên không gian mạng. Đấu tranh quyết liệt với các đường dây, ổ nhóm tội phạm sử dụng công nghệ cao, khởi tố 38 vụ án, với gần 180 bị can. Trong thời gian tới, đơn vị tăng cường công tác phân tích, đánh giá tình hình, kịp thời phát hiện những vấn đề tiềm ẩn gây phức tạp về an ninh, trật tự, các phương thức, thủ đoạn mới, tinh vi, để kịp thời tham mưu cho lãnh đạo các cấp xử lý “từ sớm, từ xa”. Tập trung lực lượng, phương tiện nghiệp vụ xử lý nghiêm số đối tượng phát tán tin giả, tin xấu độc, hoạt động của các “hội nhóm” chống đối trọng điểm trên không gian mạng. Nguyễn Vân (lược ghi) Ông Vũ Hoàng Liên - Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam: Đừng để "sập bẫy" lừa đảo trực tuyến Ông Vũ Hoàng Liên Để tránh "bẫy" lừa đảo trực tuyến, người sử dụng interner, mạng xã hội cần tỉnh táo, cảnh giác trước những thủ đoạn lừa đảo trên mạng, tránh kết bạn với người lạ, không chuyển tiền và thông tin cá nhân của mình cho bất cứ ai trên mạng. Với những người lớn tuổi, người già chưa có sự hiểu biết thấu đáo về kết nối, giao dịch trực tuyến, cần tham khảo thêm ý kiến của con cái và các thành viên trong gia đình trước khi đưa ra quyết định. Đặc biệt, cần tích cực tương tác với các đường dây nóng phòng chống lừa đảo trên không gian mạng. Làm được như vậy, người dùng mạng xã hội không chỉ phòng tránh được cho mình không bị "sập bẫy" lừa đảo mà còn cảnh báo được cho những người khác. Không “ngó lơ” các dấu hiệu lừa đảo là chúng ta đã góp phần xây dựng môi trường mạng lành mạnh, văn minh. Diệu Linh (lược ghi)